Ευρωπαϊκή Προοπτική (2015-06)

Οι βουλευτικές εκλογές που διεξήχθησαν στις 25 Ιανουαρίου στην Ελλάδα, δεν δημοσιεύτηκαν μόνο στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων αλλά και έγιναν ένα από τα θέματα που μεταδόθηκαν περισσότερο στα ευρωπαϊκά ΜΜΕ. Εμείς θα εξετάσουμε το θέμα «τι σημαίνουν οι εκλογές αυτές για την Ελλάδα, το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης και για τα κράτη μέλη της Ένωσης.

Η Ελλάδα πληρώνει βαρύ τμήμα για την οικονομική καταστροφή που επιδεινώθηκε με την χρηματοοικονομική κρίση που έπληξε τον κόσμο το 2008 και η οποία προκλήθηκε από τη διαφθορά, τη δωροδοκία, τη φοροδιαφυγή, την ευνοιοκρατία και από το κύκλωμα της μαύρης αγοράς που έπληξαν την Ελλάδα εδώ και τριάντα χρόνια. Τα μέτρα λιτότητας που ξεκίνησαν πριν από πέντε χρόνια για να βελτιωθεί η οικονομία της χώρας, αποκαλύπτουν πολλά απαισιόδοξα στοιχεία για την οικονομική κατάσταση της χώρας. Για παράδειγμα, ο μέσος μηνιαίος μισθός στη χώρα είναι 600 ευρώ. Το ποσοστό ανεργίας στην Ελλάδα ανέρχεται στο 25%, ενώ το ποσοστό της ανεργίας των νεών ξεπερνά το 50%. Η ελληνική οικονομία έχει συρρικνωθεί κατά 25% από την έναρξη της κρίσης. Το συνολικό χρέος της χώρας είναι 323 δισεκατομμύρια ευρώ και το ποσό αυτό αντιστοιχεί στο περίπου 175% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος. Ενώ στα 246 δισεκατομμύρια ευρώ ανέρχεται το συνολικό ποσό του πακέτου διάσωσης που έλαβε η τρόικα η οποία αποτελείται από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Η τρόικα θέτει ως όρο την εφαρμογή ενός πολύ αυστηρού πακέτου λιτότητας με αντάλλαγμα την παροχή του νέου πακέτου οικονομικής βοήθειας στην Ελλάδα. Ενώ σε ανησυχητικές διαστάσεις έχει φτάσει η αρνητική αντανάκλαση της εικόνας αυτής στην καθημερινότητα των πολιτών. Λόγω της αύξησης του φόρου έχουν επιδεινωθεί οι συνθήκες διαβίωσης περαιτέρω για τους χιλιάδες ανθρώπους που έχασαν τη δουλειά τους. Εξαφανίστηκε η μεσαία τάξη και το ένα τρίτο του λαού βρίσκεται στα όρια της φτώχειας. Οι πολίτες που είχαν κάποτε τα δικά τους σπίτια και αυτοκίνητα, άρχισαν να περιμένουν φαγητό σε συσσίτια απορών ακόμα και να ψάχνουν για φαγητό στα σκουπίδια. Τα πολιτικά κόμματα που δεσμεύτηκαν να διασώσουν τον ελληνικό λαό από την ταπεινωτική κατάσταση αυτή με στάση κατά των πολιτικών λιτότητας, αποτέλεσαν μια πηγή ελπίδας και αναδείχθηκαν νικητές στις εκλογές. Το πολιτικό κόμμα ΣΥΡΙΖΑ το οποίο αποτελείται από τα στελέχη που επηρεάζονται από τη ροή των ιδεών της άκρας αριστεράς, αναδείχθηκε νικητής των εκλογών.

Οι πιο εντυπωσιακές προεκλογικές υποσχέσεις του ΣΥΡΙΖΑ, περιλαμβάνουν τα εξής: Δωρεάν ηλεκτρική ενέργεια, κουπόνια τροφίμων, ιατρική περίθαλψη και κάποια προνόμια στα ταξίδια καθώς και μείωση στη φορολογία επί των καυσίμων θέρµανσης.
Επίσης και η υποστήριξη των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, η μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος που βασίζεται στις αρχές του κοινωνικά δίκαιου, η μείωση του αριθμού των υπουργείων και η διακοπή κάθε ιδιωτικοποίησης είναι μερικά από τα σχέδια του ΣΥΡΙΖΑ. Αλλά υπάρχουν μεγάλα ερωτηματικά για το πώς και με ποια χρήματα θα υλοποιηθούν οι υποσχέσεις του ΣΥΡΙΖΑ. Το κύριο σημείο που τόνισε το κόμμα κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του, τα μέτρα λιτότητας που επιβάλλεται από την τρόικα στην Ελλάδα έχει φτάσει σε ένα μη βιώσιμο επίπεδο και δεν επιφέρει επιτυχία ακόμα και προκαλεί απαισιοδοξία. Ο ΣΥΡΙΖΑ θέλει τη διαγραφή ενός σημαντικού μέρους του χρέους και την τροποποίηση των όρων της αποπληρωμής για να τερματιστεί η διαδικασία αυτή. Προτείνει επίσης τη διαγραφή των δημοσίων επενδύσεων από τη λίστα της ΕΕ για το έλλειμμα του προϋπολογισμού και την ανάπτυξη ενός νέου επενδυτικού προγράμματος για την πανευρωπαϊκή δημόσια επένδυση. Ο ΣΥΡΙΖΑ που έχει μαλακώσει τη ρητορική του από τότε που ιδρύθηκε, τονίζει πως δεν επιθυμούν την έξοδο της χώρας από την ευρωζώνη αλλά δεν παραμελεί το γεγονός ότι μπορούν να αναγκαστούν να βγει η Ελλάδα από την Ευρωζώνη εάν οι διαπραγματεύσεις δεν κινηθούν προς την κατεύθυνση που επιθυμούν. Όλες οι υποσχέσεις και οι δηλώσεις αυτές προκαλούν αντίδραση στην ΕΕ και πυροδοτούν τις ανησυχίες και την αβεβαιότητα για το μέλλον.

Ενώ η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ χαρακτηρίζοντας τα μέτρα λιτότητας ως «ανθρωπιστική κρίση», ετοιμάζεται να ξεκινήσει πόλεμο, η τρόικα που χορηγεί δάνειο στην Ελλάδα, δεν φαίνεται διατεθειμένη να μαλακώσει τη στάση της για το θέμα αυτό. Οι χώρες όπως η Γερμανία, η Φινλανδία, η Ιρλανδία και η Ολλανδία δηλώνουν ξεκάθαρα ότι είναι αντίθετες με τη διαγραφή του χρέους και τονίζουν πως αποτελούν αδικίες οι προσδοκίες για την ανάληψη του κόστους του χρέους της Ελλάδας από άλλες χώρες. Από την άλλη, η Βρετανία υποστηρίζει πως το να «στριμώξουν» το ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει κανένα όφελος για κανέναν. Ορισμένοι κύκλοι σχολιάζουν πως στην πληρωμή τόκων του δημοσίου χρέους της Ελλάδας και κυρίως στις γαλλικές και γερμανικές τράπεζες κατευθύνθηκε η συντριπτική πλειοψηφία των δανείων που έλαβε μέχρι τώρα η χώρα ενώ μόνο ένα μικρό μέρος τους μετατρέπεται σε δημόσιες δαπάνες και υποστηρίζουν ότι η γερμανική κυβέρνηση επιβάλλει ένα μη ρεαλιστικό πρόγραμμα λιτότητας για την προστασία των συμφερόντων των γερμανικών τραπεζών ενώ το σημερινό γερμανικό «οικονομικό θαύμα» πραγματοποιήθηκε χάρη στη Συμφωνία του Λονδίνου του 1953 που προέβλεπε τη διαγραφή ενός σημαντικότερου μέρους των χρεών της Δυτικής Γερμανίας. Σε περίπτωση που δεν καταλήξουν σε συμφωνία οι διαπραγματεύσεις σε σύντομο χρονικό διάστημα για την αναδιάρθρωση χρεών, θεωρείται ως το χειρότερο σενάριο η πιθανή αποχώρηση της Ελλάδας από την ευρωζώνη κηρύσσοντας με κάποιο τρόπο την πτώχευσή της. Η βάση αυτού του φόβου αποτελείται από το εάν μετατραπεί αυτό σε ένα φαινόμενο ντόμινο. Εκφράζονται ανησυχίες και για το γεγονός ότι και οι χώρες όπως η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Ιταλία που έχουν ένα βαρύ φορτίο χρέους και οι οποίες πραγματοποιούν προγράμματα λιτότητας μπορούν να ακολουθήσουν την ίδια πορεία με την ελληνική. Διότι μια τέτοια πρωτοβουλία δεν επηρεάζει μόνο τη σταθερότητα και τη μακροπρόθεσμη ευημερία της ΕΕ αλλά και μπορεί να φέρει σε πέρας την κοινή αγορά που είναι ο κινητήρας της Ένωσης.

Ωστόσο, κινείται η προσοχή στο ότι οι εξελίξεις που σημειώνονται στο σημείο αυτό δεν προκάλεσαν μεγάλο πανικό στα χρηματιστήρια και στους επενδυτές μετά από την πρώτη τους αντίδραση. Σύμφωνα με τις αξιολογήσεις, ο πρώτος λόγος είναι ότι υπάρχει η πεποίθηση ότι η ευρωζώνη θα ενισχυθεί περαιτέρω χωρίς την Ελλάδα σε περίπτωση που συνεχιστεί η χρήση του ευρώ σε άλλες χώρες. Ο πιο πιθανός δεύτερος λόγος είναι ότι υπάρχει μια προσδοκία για την αποδοχή των αιτημάτων της Ελλάδας από το Βερολίνο. Επιπλέον, η Ελλάδα δεν έχει τίποτα να χάσει, αλλά μπορούν να χάσουν σημαντικά η Γερμανία και άλλοι πιστωτές. Με λίγα λόγια μπορούμε να πούμε ότι οι εναλλακτικές λύσεις που αντιμετωπίζει η ΕΕ, επιφέρουν διαφορετικούς κινδύνους. Για παράδειγμα, θα πραγματοποιηθούν φέτος βουλευτικές εκλογές σε Φινλανδία, Βρετανία, Πολωνία και Ισπανία. Αναμένεται επίσης να επηρεαστεί περισσότερο η Ισπανία από τις εξελίξεις στην Ελλάδα. Σε περίπτωση που αναδειχθεί νικητής στις εκλογές το ισπανικό κόμμα της άκρας αριστεράς, Ποδέμος (Μπορούμε) που μοιάζει με πολλούς τρόπους στον ΣΥΡΙΖΑ και το οποίο πανηγύρισε την επιτυχία του ΣΥΡΙΖΑ μαζί με το ελληνικό κόμμα στην Αθήνα, αναμένεται με ενδιαφέρον το πώς θα επηρεάζουν οι εμπειρίες της Ελλάδας την Ισπανία. Από την άλλη, φαίνεται πως το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ τονίζει την ακραία αριστερή του θέση, ότι διακόπτει την ιδιωτικοποίηση στη χώρα, ότι αποδίδει μεγάλη σημασία στις στενές σχέσεις με τη Ρωσία, ότι δίνει σήμα για την υιοθέτηση της αντιπολιτευτικής στάσης για την κοινή πολιτική της ΕΕ που αφορά την Ουκρανία, θα προκαλέσει νέα προβλήματα στην Ένωση. Νέα ερωτήματα προκαλούν η αύξηση της αντίθεσης στην ΕΕ σε όλη την Ευρώπη και το πώς θα επηρεάσουν αυτές οι εξελίξεις όλες τις ακροδεξιές τάσεις. Μήπως το «αίνιγμα» της Ελλάδας που μαίνεται στην Ευρώπη, θα μετατραπεί σε Ευρωπαϊκή Άνοιξη;