Επικαιρότητα στα Βαλκάνια (2014-33)

Μαζί με τη λήξη της περιόδου του Ψυχρού Πολέμου και την έναρξη της διαδικασίας μετάβασης στην αγορά ελεύθερης οικονομίας στα Βαλκάνια, άρχισαν να αναπτύσσονται και οι εμπορικές σχέσεις με τις χώρες της περιοχής. Όμως παρά τη σταθερή ανάπτυξη στις οικονομικές σχέσεις, δεν μπορεί αν ειπωθεί πως αυτές έχουν φτάσει στο επιθυμητό επίπεδο. Επίσης οι πόλεμοι που βιώθηκαν στη γεωγραφία της πρώην Γιουγκοσλαβίας, έκαναν τους Τούρκους επιχειρηματίες να ενδιαφερθούν κυρίως για τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία. Παρόλο αυτό όμως οι προσπάθειες ιδιωτικοποίησης και ανάπτυξης που συνεχίζονται στις βαλκανικές χώρες, εξακολουθούν να προσφέρουν ευκαιρίες για τους Τούρκους επιχειρηματίες.

Η Τουρκία έχει υπογράψει συμφωνίες οικονομικής και εμπορικής συνεργασίας με όλες τις βαλκανικές χώρες. Υπάρχουν επίσης εργασίες για την αποτροπή της διπλής φορολόγησης και υπογραφή συμφωνιών ελεύθερου εμπορίου ανάμεσα στις χώρες της περιοχής και την Τουρκία. Από την άλλη η Τουρκία έχει υπογράψει και συμφωνίες διαφύλαξης και προώθησης των επενδύσεων με τις βαλκανικές χώρες. Παράλληλα με τα παραπάνω σαν λάβουμε υπόψη ότι η Τουρκία, με εξαίρεση την Ελλάδα, δεν έχει και σοβαρά προβλήματα που περιμένουν λύση με καμία από τις βαλκανικές χώρες, αναμένεται η ενίσχυση της παρουσίας των Τούρκων επιχειρηματιών στα Βαλκάνια.

Παρατηρήθηκε μεγάλη αύξηση στον όγκο των εμπορικών συναλλαγών ανάμεσα σε Τουρκία, Αλβανία, Βοσνία Ερζεγοβίνη, Βουλγαρία, Κροατία, Μαυροβούνιο, Κόσοβο, Μακεδονία, Ρουμανία, Σερβία και Ελλάδα μετά το 2000. οι εξαγωγές της Τουρκίας προς δέκα βαλκανικές χώρες που το 2000 ανέρχονταν σε 2,9 δισεκατομμύρια δολάρια, το 2008 ανήλθε στα 17.7 δισεκατομμύρια δολάρια. Αν και στο διάστημα 2000- 2008 σημειώθηκε μια αύξηση κατά 84% στις εξαγωγές προς τις συγκεκριμένες χώρες, η παγκόσμια οικονομική κρίση και η οικονομική στασιμότητα σε πολλές χώρες της περιοχής μείωσε αισθητά το ποσό αυτό. Από την άλλη το μερίδιο των χωρών της περιοχής εντός των εξαγωγών της Τουρκίας εξακολουθεί αν είναι σε χαμηλά επίπεδα. Σύμφωνα με τα στοιχεία που δόθηκαν από την Τουρκική Υπηρεσία Στατιστικής, το 2013, το μερίδιο των Βαλκανίων στις εξαγωγές της Τουρκίας ήταν μόνο 5.2%. ενώ το μερίδιο των βαλκανικών χωρών στις εισαγωγές ήταν 4,5 %.

Σαν αναλύσουμε τους αριθμούς βάσει των χωρών, βλέπουμε ότι η Ρουμανία Βουλγαρία και η Ελλάδα είναι οι σημαντικότεροι εμπορικοί εταίροι της Τουρκίας. Το μερίδιο της Ρουμανίας στις εξαγωγές που πραγματοποίησε η Τουρκία το 2013 στα Βαλκάνια ήταν 33%, της Βουλγαρίας 25% και της Ελλάδας 18%. Ενώ το μερίδιο της Ελλάδας στις εισαγωγές ήταν 37%, της Ρουμανίας 32% και της Βουλγαρίας 24%.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Οικονομίας, η αξία των άμεσων επενδύσεων της Τουρκίας σε δέκα βαλκανικές χώρες για τον Ιούλιο 2014 ανέρχονται στα 4.4. δισεκατομμύρια δολάρια. Σε αυτό τον αριθμό συμπεριλαμβάνονται και οι επενδύσεις που γίνονται μέσω τρίτων χωρών. Όταν λάβουμε υπόψη ότι την ίδια περίοδο το σύνολο των άμεσων ξένων επενδύσεων ήταν περί 47 δισεκατομμύρια δολάρια, βλέπουμε ότι η Τουρκία μόνο το 9.4 % των επενδύσεων της πραγματοποίησε στις βαλκανικές χώρες.

Η χώρα που είναι πιο δραστήριοι οι Τούρκοι επιχειρηματίες στα Βαλκάνια είναι η Ρουμανία. Τον Ιούλιο του 2014 η αξία του τουρκικού κεφαλαίου στη συγκεκριμένη χώρα ήταν 1.2 δισεκατομμύρια δολάρια. Τη Ρουμανία ακολούθησαν η Αλβανία με 982 εκατομμύρια δολάρια και η Βουλγαρία με 864 εκατομμύρια δολάρια.

Η Τουρκία είναι δραστήρια και στον κατασκευαστικό τομέα. Οι τουρκικές εταιρείες αναλαμβάνουν διάφορα έργα από κατασκευή αυτοκινητοδρόμων μέχρι κατοικίες. Σύμφωνα με στοιχεία που δόθηκαν πάλι από το Υπουργείο Οικονομίας η συνολική αξία των εργολαβικών έργων των τουρκικών εταιρειών στα Βαλκάνια ανέρχονταν στα 12 δισεκατομμύρια δολάρια. Το 51.8% των εργολαβικών υπηρεσιών των τουρκικών εταιρειών στις βαλκανικές χώρες πραγματοποιήθηκαν στη Ρουμανία και το 10.8 % στη Βουλγαρία.

Σαν κάνουμε μια γενική αξιολόγηση βλέπουμε πως οι οικονομικές σχέσεις της Τουρκίας με τις βαλκανικές χώρες δεν αναπτύχθηκαν στο ίδιο επίπεδο με τις πολιτικές και πολιτιστικές σχέσεις. Όμως οι συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου που έχει υπογράψει η Τουρκία, η διαδικασία ιδιωτικοποιήσεων που είναι σε εξέλιξη και οι δυνατότητες εμπορίου με τρίτες χώρες, καθιστούν τις χώρες της περιοχής ευνοϊκές για τους Τούρκους επιχειρηματίες.