ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΑΣΙΑ (2014-23)

Σήμερα θα ασχοληθούμε με το Κόσοβο που αποφάσισε την διεξαγωγή πρόωρων εκλογών στις 8 Ιουνίου.

(Εσίν Μούζμπεγκ, ανταποκριτής στο Κόσοβο)

Χαίρεται από το Κόσοβο! Η πολιτική βούληση για την διεξαγωγή πρόωρων εκλογών είχε εκδηλωθεί για πρώτη φορά το 2011 όταν δημιουργήθηκε κρίση με την εκλογή προέδρου. Οι αρχηγοί των μεγάλων κομμάτων είχαν συμφωνήσει να διεξαχθούν πρόωρες εκλογές σε έξι μήνες μετά από την εκλογική μεταρρύθμιση. Αλλά επειδή δεν έγινε εκλογική μεταρρύθμιση και δεν επετεύχθη συμφωνία μεταξύ των κομμάτων της αντιπολίτευσης για την κατάθεση πρόταση μομφής, έφθασε σχεδόν ο τακτικός χρόνος διεξαγωγής των εκλογών.

Η ατζέντα των εκλογών που εντατικοποιήθηκε τους 4 τελευταίους μήνες, αποσαφηνίστηκε τελικά με την διάλυση του κοινοβουλίου. Πριν περάσουμε στις εκλογικές ετοιμασίες, καλό θα ήταν να εμμείνουμε στους λόγους διεξαγωγής των πρόωρων εκλογών.

Οι αποκλίσεις μέσα στο Δημοκρατικό Κόμμα Κοσόβου που διευθύνει ο πρωθυπουργός Χασίμ Θάτσι και οι ψήφοι ορισμένων βουλευτών απειθαρχώντας στις αποφάσεις των κεντρικών του κόμματος, μετέτρεψαν την κυβέρνηση σε κυβέρνηση μειονότητας. Αλλά και η αντιπολίτευση δεν κατάφερε να ενεργήσει από κοινού και να ανατρέψει την κυβέρνηση. Το PDK έδειξε καλή θέληση για την διεξαγωγή εκλογών προτού οι ομάδες που αποκόπηκαν ενωθούν με άλλα κόμματα ή οργανωθούν.

Ένας δεύτερος παράγοντας σε σχέση με τις πρόωρες εκλογές ήταν μια συμφωνία στην οποία κατέληξαν τα μεγάλα πολιτικά κόμματα μετά το 2011. Όταν λοιπόν δημιουργήθηκε πρόβλημα με την εκλογή προέδρου την χρονιά εκείνη, τα πολιτικά κόμματα αποφάσισαν να κάνουν εκλογική μεταρρύθμιση και συνταγματική τροποποίηση όσο το δυνατόν πιο σύντομα και έπειτα να διεξαχθούν πρόωρες εκλογές. Ωστόσο δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν μεταξύ τους σχετικά με τις ποσοστώσεις για τις μειονότητες, για τις εκλογικές περιφέρειες και τα άλλα θέματα. Και όταν αντιλήφθηκαν ότι δεν θα μπορέσει να γίνει η εκλογική μεταρρύθμιση που συζητήθηκε εκ νέου στην αρχή του 2014, αποφάσισαν να προχωρήσουν σε πρόωρες εκλογές.

Και μια τρίτη αιτία, θα μπορούσε να θεωρηθεί το ότι δεν υπήρχε στρατός του Κοσόβου. Όταν ο πρωθυπουργός Χασίμ Θάτσι έδωσε το σήμα για την έναρξη της εκλογικής διαδικασίας, ένα από τα θέματα που ανέδειξε ήταν η συγκρότηση των ενόπλων δυνάμεων. Η δημιουργία του στρατού αυτού όμως ήταν αρχικά αντίθετη με το σχέδιο Αχτισάρι. Επικρατούσε η σκέψη ότι επειδή η υψηλότερη βούληση του λαού εκπροσωπούνταν από το κοινοβούλιο, θα αρκούσε μια κοινοβουλευτική απόφαση για την σύσταση στρατού. Αλλά σε αυτό αποτελούσαν εμπόδιο οι μειονότητες και βασικά οι Σέρβοι βουλευτές. Γιατί όταν υπάρχει θέμα που αφορά τις μειονότητες και είναι ζωτικής σημασίας, απαιτείται η ψήφος της πλειοψηφίας των δύο τρίτων των μειονοτήτων στο κοινοβούλιο. Παρόλο που οι μη σερβικές μειονότητες ανακοίνωσαν ότι θα στηρίξουν την ίδρυση του στρατού, οι Σέρβοι βουλευτές έφεραν αντίρρηση. Ο πρωθυπουργός Θάτσι υποστήριξε ότι το κοινοβούλιο δεν μπορεί να εκπληρώσει τα καθήκοντά του και ανέλαβε πρωτοβουλία για την διάλυσή του. Και σ’ αυτό το θέμα το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης συμβιβάστηκε με την Δημοκρατική Ένωση Κοσόβου.

Αυτά τα τρία θέματα λοιπόν αποτέλεσαν τους βασικούς λόγους της απόφασης διεξαγωγής εκλογών μετά από την διάλυση του κοινοβουλίου.

Κυβέρνηση και αντιπολίτευση αντιμετώπισαν για πολύ καιρό δίλημμα σε ότι αφορά την διάλυση του κοινοβουλίου και την πτώση της κυβέρνησης. Αλλά στην πρωτοβουλία της Συμμαχίας για το μέλλον του Κοσόβου (AAK) να ρίξει την κυβέρνηση, δεν έδωσε υποστήριξη η αντιπολίτευση και πρώτο το Κίνημα Vetevendosje που παρουσίασε το εξής επιχείρημα: Η κυβέρνηση αυτή έπρεπε να είχε πέσει το 2011. Το 2011 όταν εκείνοι ήθελαν να κάνουν κάτι τέτοιο, δεν τους υποστήριξε κανείς, είπαν, Επομένως η αντιπολίτευση δεν μπόρεσε ούτε αυτή τη φορά να συμβιβαστεί σε ότι αφορά την ανατροπή της κυβέρνησης.

Αυτό βέβαια βόλεψε περισσότερο την κυβέρνηση. Γιατί σήμερα η κυβέρνηση αισθάνεται ελεύθερη να εκμεταλλευτεί τις δυνατότητές της σαν εκλογικό υλικό όταν δεν είναι ενεργό το Κοινοβούλιο.

Με λίγα λόγια το Κίνημα Vetevendosje παρόλο που είναι σκληρά αντιπολιτευόμενο, δεν υποστήριξε την πρωτοβουλία του AAK για ψηφοφορία εμπιστοσύνης κατά της κυβέρνησης επειδή την θεώρησε πολιτική.

Η κυβέρνηση για την αλήθεια παρέμεινε στην εξουσία επειδή δεν υπάρχει ενωμένη αντιπολίτευση.

Όταν επετεύχθη συμβιβασμός για τις πρόωρες εκλογές, άρχισαν οι αντιπαραθέσεις επί της μεθοδολογίας. Ο Θάτσι πρότεινε την διάλυση του κοινοβουλίου. Τα κόμματα έδωσαν την συγκατάθεση τους μόνο και μόνο για να διεξαχθούν όσο το δυνατόν πιο σύντομα οι πρόωρες εκλογές.

Το Κοινοβούλιο διαλύθηκε με ψηφοφορία στις 7 Μαΐου.

Η κυβέρνηση και για την ακρίβεια το Δημοκρατικό Κόμμα του Κοσόβου, είχε ξεκινήσει την ρητορική των γενικών εκλογών τον Νοέμβριο του 2013. Πρώτα οι υποσχέσεις για αύξηση στους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων, έπειτα η αναζήτηση διαφορετικών πόρων για την οικονομική ανάπτυξη, ήταν τα κεντρικά θέματα της προεκλογικής του εκστρατείας. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης ασκούν κριτική υποστηρίζοντας ότι οι πόροι του κράτους δεν θα πρέπει να τυχαίνουν εκμετάλλευσης για προπαγάνδα των κομμάτων.

Ένα άλλο εξέχον ζήτημα σε αυτές τις εκλογές είναι η κατάσταση των μειονοτήτων. Σύμφωνα με το σύνταγμα του Κοσόβου, παρόλο που διατηρούνται 20 ποσοστώσεις για τις εθνικές κοινότητες, η χρήση των αντικαταστατικών εδρών αίρεται μετά από αυτές τις εκλογές. Συνεπώς οι ψήφοι που θα συγκεντρώσουν τα πολιτικά κόμματα, θα μετρηθούν και για τις έδρες-ποσόστωσης. Σε αυτή την περίπτωση οι βουλευτές των τουρκικών κομμάτων δεν φαίνεται να έχουν περισσότερες πιθανότητες από 2.

Όπως να εξελιχθούν τα πράγματα, προσεχώς θα υπάρξουν βαρυσήμαντα ζητήματα στην ατζέντα της κυβέρνησης αλλά και του κοινοβουλίου όπως η ίδρυση των ενόπλων δυνάμεων, οι συνομιλίες με την ΕΕ, η συνέχιση των συνομιλιών με την Σερβία, η απόφαση ίδρυσης ενός ειδικού δικαστηρίου για τα εγκλήματα που διέπραξε ο UCK.

Τα βλέμματα είναι στραμμένα στις εκλογές της 8ης Ιουνίου όπου θα αναμετρηθούν 18 πολιτικά κόμματα, 7 πρωτοβουλίες πολιτών, 4 συνασπισμοί και ένας ανεξάρτητος υποψήφιος.