تبصره ای برآجندای امروزتورکیه وجهان-سفراخیرابراهیم رییسی رئیس جمهورایران به تورکیه

ابراهیم رییسی رئیس جمهور ایران درتاریخ ۲۴ جنوری ۲۰۲۴ به همراهی هیئتی بزرگ متشکل از وزرا و بوروکرات های عالی رتبه از تورکیه دیدن کرد. این دیدار در شرایطی صورت گرفت که روابط انقره و تهران بین رقابت و همکاری سنتی قرار داشت و مسائل منطقوی امکان تعویق بیشتر را نداشت، بیانگر انست که دو کشور آماده گفت و گو در زمینه های مشترک مشکلات و فرصت ها هستند. بازدید رئیسی در واقع در ماه های اول سال 2023 اعلام شد و بعداً حداقل سه بار به تعویق افتاد. آخرین تعویق به دلیل حمله تروریستی در کرمان بود. اما ورود رییسی به انقره در فاصله زمانی کوتاهی از این حمله نشان از اهمیت قائل شدن طرف ایرانی به این دیدار دارد.

به وضوح روشن است که دو طرف با جود اینکه در بسیاری از مسائل با هم اختلاف دارند، در بسیاری ازمسائل نیزدرای منافع مشترکی اند. چنین بازدیدهایی با هدف افزایش هر چه بیشتر نگرش ها و رویکردهای مشترک و کاهش تفاوت ها به سطح قابل تجدید نظر انجام می شود. انتشار تحلیل‌های مثبت در رسانه‌های دولتی برای متعادل کردن انتقادات تورکیه در رسانه‌های ایران قبل از سفر رییسی و اینکه حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، مقاله بسیار سازنده و مثبتی دریکی از روزنامه های  تورکیه نوشت، نیز نشان دهنده موضوع اقدامات طرف ایرانی در رابطه با عملکرد مورد انتظار این  سفر است.

می توان گفت در این سفر که برای هشتمین بار نشست شورای همکاری های سطح عالی تورکیه و ایران برگزار شد، موضوعات مهمی از لحاظ اقتصادی مورد بحث و بررسی قرار گرفت. به نظر میرسد موضوعاتی مانند انرژی، تجارت در مناطق مرزی، قوانین گمرکی و سرمایه گذاری متقابل به ویژه به منظور افزایش حجم مبادلات مورد بحث قرار گرفته است. حضور محمد شیمشک وزیر خزانه داری و دارایی، آلپارسلان بیرقدار وزیر انرژی و منابع طبیعی و حفیظه غایه ارکان رئیس بانک مرکزی از جانب تورکیه اهمیت این مذاکرات را از نظر اقتصادی نشان می دهد.

علاوه بر این، به نظر می رسد مسائل منطقوی به گونه ای مطرح گردید که شامل قفقاز جنوبی، فلسطین، سوریه، عراق، یمن و شرق مدیترانه می شود. همچنان حضور حاکان فیدان وزیر امور خارجه وعلی ییرلی قیه وزیر امور داخله، یشر گولر وزیر دفاع ملی و ابراهیم قلین ریس امنیت ملی تورکیه نشان می دهد که موضوعات مربوط به سیاست وامنیت منطقه مورد بحث قرارگرفته است. به نظر می رسد درمیان این موضوعات، مهم ترین موضوعی که مورد علاقه ای هر دو کشوربوده است، موضوع تروریزم است زیرا تروریزم یک تهدید مشترک برای کشورهای منطقه میباشد. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور تورکیه دربیانیه ای اعلام کرد: ما بر اهمیت تقویت همکاری خود با ایران علیه پ.ک.ک/پ.ی.د/ی.پ.گ و پژاک تاکید کردیم. رئیس جمهور ایران همچنین تصریح کرد که تروریزم توسط نیروهای خارج از منطقه تغذیه و استفاده میشود. در این مرحله، اهمیت همکاری کشورهای منطقه برای محدود کردن اثرات قدرت‌های فرامنطقوی آشکار می‌شود.

میتوان گفت که به صفت یک نتیجه ملموس این سفر، امضای 10 موافقتنامه بین دو کشور در زمینه های مختلف میباشد. این موافقتنامه ها که اکثریت حوزه ها از جمله تجارت، حمل و نقل، ارتباطات، فرهنگ، صنایع و تکنالوژی، امنیت و انرژی را در بر می گیرد، توسط مقامات بالاترین واحدهای مربوطه طرفین امضا شد. هدف حجم تجارت 30 میلیارد دالری مجددا مورد تاکید قرار گرفت. رئیسی رئیس جمهور کشور همسایه با بیان اینکه ما سال هاست با تورکیه روابط خوبی داریم و می خواهیم این روابط را از این به بعد به سطوح بالاتر ببریم، ابراز داشت که آنها آماده همکاری هستند. رئیس جمهور اردوغان همچنین با تاکید بر روابط حسن همجواری گفت: ما به تعمیق روابط با همسایه خود ایران بر اساس اعتماد متقابل و منافع مشترک اهمیت می دهیم. به نظر میرسد این بازدید در فضایی فوق العاده مثبت انجام شده است. در این دوره که منطقه در شرایط بسیار دشواری قرار داشت، باید بر ثبات، صلح و امنیت به عنوان مسئولیت تاریخی دو کشور تاکید شود.

ارزیابیهای بود از پروفیسوردکتور. مراد یشیلتاش رییس تحقیقات امنیتی  تورکیه در مورد این زمینه