چهار پارامتر تعیین کننده سیاست تورکیه در قبال بحران اوکراین وجود دارد. اولین پارامتر روابط دوستانه تورکیه با اوکراین است. دومین عاملی که به موقعیت تورکیه در بحران اوکراین شکل داده، روابط تورکیه با روسیه بوده وآن عبارت از مناسبات سیاسی، اقتصادی، نظانی و ستراتیژیکی میان دوکشورمیباشد. سومین عامل تعیین‌کننده سیاست تورکیه در مورد بحران اوکراین، پیمان دفاعی ناتو است. و به عنوان چهارمین عامل وضعیت تاتارهای کریمه منحیث ملت تورک بومی شبه جزیره کریمه هستند. بناء تورکیه به‌دلیل این عوامل در رابطه با بحران اوکراین سیاست بی‌طرفی در پیش گرفته و نقش میانجی را برعهده گرفته است.

ارزیابیهایی داریم از پروفسور دکتر مراد یشئیل‌تاش مدیر بنیاد تحقیقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تورکیه   ستا در این باره:    

گفته آمدیم که سیاست تورکیه در مورد بحران اوکراین در چهارچوب چهار عامل تعیین شده است. اولین عامل را روابط دوستانه دو کشورتشکیل میدهد. استراتژیک میان انقره و کی‌یف میباشد که از دیرباز وجود داشته و به‌همراه روابط سیاسی، امنیتی و اقتصادی، روابط در زمینه صنایع دفاعی نیز در سطح بسیار مطلوبی قرار دارد. اوکراین یکی از بزرگترین شرکای اقتصادی تورکیه است و تجارت دو جانبه دو کشور از مرز 7,4 میلیارد دالر فراتر رفته است. سال گذشته بیش از 2 میلیون اوکراینی به تورکیه مسافرت  کردند. چندی پیش اوکراین با هدف افزایش قدرت بازدارندگی خود در مقابل تهدیدات خارجی، از تورکیه چندین فروند پهپاد خریداری کرد. دو کشور برای طراحی و تولید موتور بعضی از سلاح‌های استراتژیک که از نظر تورکیه موضوع حساسی می‌باشد، پروژه مشترکی را آغاز کردند.

دومین عاملی که به موقعیت تورکیه در بحران اوکراین شکل داده، روابط تورکیه با روسیه است.  تورکیه در مقابل روسیه، از سیاست منطقوی پیروی می‌کند. در دوره‌ای که سیاست بسیاری از کشورهای غربی در نقطه‌ای دور از تورکیه قرار دارد، روابط انقره با مسکو، علی‌الخصوص در بعضی از موضوعات اهمیت فراوانی دارد. با وجودی که تورکیه و روسیه در بحران‌های سوریه و لیبیا نکته نظرات متفاوتی داشتند، اما اجازه ندادند این تفاوت نظر روابط دو کشور را تحت‌تاثیر قرار دهد.

در حالیکه از یک جانب بین دو کشور قراردادی در زمینه ساخت نیروگاه هسته‌ای به امضا رسید، از جانب دیگر نیز در نتیجه رد فروش یک سیستم دفاعی موثر از سوی کشورهای غربی به انقره، تورکیه از روسیه تجهیزات دفاع هوایی اس-400 خریداری کرد و این موضوع نیز باعث واکنش آمریکا شد. علاوه براین، روسیه یکی از بزرگترین شرکای اقتصادی تورکیه محسوب می‌شود. تورکیه همچنین یکی از خریداران گاز طبیعی روسیه و مقصد گردشگری موردپسند روس‌ها است. یکی از مهم‌ترین اولویت‌های تورکیه در بحران اوکراین، عدم طرد روسیه و باز گذاشتن کانال‌های گفت‌وگو است.

سومین عامل تعیین‌کننده سیاست تورکیه در مورد بحران اوکراین، پیمان دفاعی ناتو است. اگر تمامی دول عضو در مورد مداخله مستقیم ناتو در بحران اوکراین به توافق برسند، آنوقت لازم است تا تورکیه به‌ صفت یک کشور عضو، از موضعی علیه روسیه تابعیت کند. به وجود آمدن چنین بحرانی برای بسیاری از اعضای ناتو مانند آلمان، برای تورکیه نیز هزینه سنگینی به‌همراه خواهد آورد. به عبارت دیگر، در حالیکه بعضی از اعضای ناتو همانند پولند و کشورهای بالتیک در مقابل تهدیدات روسیه از قدرت تدافعی ضعیفی برخوردار هستند، دیگر اعضای پیمان ناتو مانند تورکیه و آلمان روابط متعهد‌کننده متقابلی با روسیه دارند. گروه اول از ناتو خواستار اتخاذ تدبیر در مقابل روسیه بوده و گروه دوم نیز راه‌حل دیپلماتیک را ترجیح می‌دهد.

عامل چهارم نیز از وضعیت تاتارهای کریمه به‌عنوان ملت تورک بومی شبه جزیره کریمه نشات می‌گیرد. تورکیه نمی‌خواهد تاتارهای کریمه که در نتیجه الحاق خاک‌هایشان از طرف روسیه متضرر شده‌اند، از درگیری‌ها آسیب ببینند. مقامات تورک به‌ خوبی می‌دانند که در صورت وقوع جنگ بین دو کشور، تاتارهای کریمه اولین قربانیان خواهند بود، برای همین در مورد موضوع  کریمه از اوکراین حمایت می‌کنند.

خلاصه کلام، تورکیه به‌دلیل این عوامل در رابطه با بحران اوکراین سیاست بی‌طرفی در پیش گرفته و نقش میانجی را برعهده گرفته است. تورکیه هم با روسیه و هم با اوکراین روابط وابسته‌کننده متقابلی داشته و از اینرو نمی‌خواهد، تنش موجود به جنگ منطقوی گسترده‌ای که بتواند به تمامی کشورهای منطقه آسیب برساند، تبدیل شود. برای همین مقامات تورک مصمم به ادامه فعالیت‌های حل بحران از طرق صلح‌آمیز هستند.

نویسنده: پروفسور دکتر مراد یشئیل‌تاش مدیر بنیاد تحقیقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تورکیه