نظری به آجندای تورکیه و جهان٬ جمعه۲۴اسد۱۳۹۹ـ تشدید رقابتهادرمدیترانه شرقی

به نظر می رسد رقابت در حوزه بحیره مدیترانه شرقی در جریان هفته های اخیر سخت تر شده است. توافق تورکیه با لیبیا و به دنبال آن حضور تورکیه در لیبیا و پس از آن انعقاد توافقنامه میان یونان و مصر، نشان دهنده وجود یک رقابت کامل در این حوزه است. البته نباید فراموش کرد که این رقابت صرفا به یونان و تورکیه محدود نمی شود. روسیه، آمریکا، فرانسه، ایتالیا و سایر کشورهای منطقه نیز از طریق بحیره مدیترانه وارد یک رقابت اقتصادی، سیاسی و نظامی شده اند. تورکیه با تمام امکانات و قابلیت هایش در تلاش برای دفاع از حقوق ملی خود است. بنابراین در حال حاضر بحیره مدیترانه در مرکز سیاستهای خارجی و امنیتی تورکیه جای گرفته است.

اکنون به ارزیابی دکتور مراد یئشیل تاش از پژوهشگران موسسه ستای تورکیه در این خصوص توجه فرمایید:

در فرهنگ استراتژیک تورکیه، بحیره مدیترانه به سه بخش زیرین جیوپولتیک و یک بخش جیواستراتژیک تقسیم می شود. در مرکز اولین بخش، قبرس با عنوان منطقه لوانت قرار دارد. این بخش از نظر تاریخی به دلیل موقعیت استراتژیکش از اهمیت زیادی برخوردار بوده است. قبرس اخیرا واجد ارزش اقتصادی بالایی نیز شده است. در حال حاضر نقش تورکیه بعد از کشف ذخایر گاز طبیعی و تلاش بعضی از کشورها برای محرومیت جیواقتصادی تورکیه در بحیره مدیترانه و نیز وجود موارد دیگری چون بحران سوریه، لبنان و فلسطین از اهمیت بیشتری برخوردار است. این امر سبب شده تا تورکیه در مقیاس جزیره قبرس اقدام به تدوین استراتژی جدید دفاعی و امنیتی کند. قصد تورکیه در سالهای آینده برای ایجاد یک پایگاه بحری در جمهوری تورک قبرس شمالی و افزایش قابلیت طیارات بدونسرنشین مسلح و شناسایی است. با این حال، این اقدامات برای محافظت از منافع تورکیه در مدیترانه شرقی کافی نیست. تمام این اقدامات صرفا می تواند ضامن انعطاف دیپلماتیک تورکیه باشد. منطقه استراتژیک دوم، حوزه مدیترانه مرکزی است و میتواند چگونگی سیاستهای تورکیه در قبال خط ساحلی آفریقای شمالی را مشخص کند. توافق تورکیه با لیبیا در مقیاس بحیره مدیترانه، هم از لحاظ ایجاد سازگاری با شرایط جدید و هم برای حفظ امکان رقابت در این جغرافیایی سیاسی امری بسیار مهم است. اگرچه گفته می شود اقدام تورکیه در لیبیا با تاخیر صورت گرفته ولی همین اقدام می تواند مانع از تشکیل یک بلاک در بحیره مدیترانه علیه تورکیه شود. حضور تورکیه در بحیره مدیترانه مرکزی همچنین نشان می دهد که رقابت اقتصادی مبتنی بر انرژی نیز می تواند مانور قدرت تورکیه را افزایش دهد و در نتیجه قادر به ایجاد انعطاف پذیری استراتژیکی مؤثرتری شود. رقابتی که در منطقه جیوپولتیک بحیره مدیترانه غربی و در واقع در منطقه جنوبی تحت پوشش ناتو و بر حول محور تورکیه و یونان در حال شکل گیری است برای تورکیه مبارزه بسیار دشواری را رقم زده است. به ویژه وجود راکتهایS-400  که توانایی ایجاد تعادل دفاعی و بازدارندگی جدیدی را برای تورکیه فراهم آورده، نیروی نظامی یونان را در برابر یک معادله نظامی مشکل قرار داده است. به همین دلیل یونان برای ممانعت از فعالیت های تورکیه در حوزه مدیترانه به تعقیب تشکیل اتحادی از کشورها علیه تورکیه است. توافق با مصر نمونه ای از این تلاش است. از سوی دیگر به وضوح دیده میشود که ایالات متحده در حال سرمایه گذاری هایی در منطقه است که می تواند تاثیرات این فعالیتها را عمیق تر کند. پیش بینی می شود که این أمور در آینده نیز بتدریج بیشتر شود. تقویت بعضی از پایگاههای نظامی ایالات متحده در یونان نشانه مهمی برای شروع این روند است. در عین حال آمریکا با برداشتن تحریمهای تسلیحاتی بخش روم نشین قبرس در حال برداشتن گامهایی در این راستا است. حضور جدی تورکیه در سه منطقه ژئوپلیتیکی بحیره مدیترانه تنها از طریق افزایش قدرت بازدارندگی، تقویت توان نیروی نظامی و برخورداری از انعطاف پذیری لازم برای انجام عملیاتهای نظامی، ممکن خواهد بود. این وضعیت به عنوان یکی از مهمترین راههای شکوفایی تورکیه در محدوده ای رقابتی و تنگ محسوب می شود.