تبصره یی بر آجندای تورکیه و جهان سه شنبه 19 جوزای 1398 هجری شمسی

دربرنامه گذشته خاطر نشان کرده بودیم که دوران جنگ سرد پس ازکنفرانس یالتا درحال فروپاشی است. اماهنوزنظام جدیدی ایجاد نشده است. درجستجوی ایجاد یک نظام جدید درمحورهای ایالات متحده امریکا، روسیه و چین سخن گفته وبه نیاز به نظام جدیدی بر مبنای عدالت اشاره کرده بودیم.

 ارزیابی های پروفیسوردکتورقدرت بلبل رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه ییلدیریم بایزید انقره را برای شما تقدیم میکنیم:

پس ار ارزیابیهای کلی از جاییکه توقف کرده بودیم ادامه داده و به نیازهای امنیتی تورکیه پرداخته مورد ارزیابی قرار میدهیم. جمهوری تورکیه که پس از سقوط امپراطوری عثمانی بخش اعظم خاکهای خود را در جریان جنگ جهانی اول ازدست داده بود، در جغرافیایی محدودتر به موجودیت خود ادامه داده است. براساس سیاست اتحادجماهیر شوروی در جهت راه یابی به ابهای آزاد دردهه 1940 تورکیه به بلاک غرب بیشتر نزدیک شد. تورکیه درسال 1952 به عضویت ناتو درآمد. تورکیه در زمینه یی سیاست غرب دراحاطه یی بلاک غرب به وظایف خودصادقانه عمل کرد. ناتونیزدربرابرتهدید اتحادجماهیر شوری سابق علیه تورکیه در تامین نیازهای امنیتی تورکیه سهیم شد. روسیه بعد از دوران جنگ سرد که تابلویی کلی از آن به تصویر در آوردیم، از حالت عنصر تهدید اور برای غرب خارج شد.

گیچیش

تورکیه در چارچوب بلاک غرب تمامی مکلفیت های خودرا به صفت یکی از اعضای ناتو صادقانه برجای می آورد. ولی در مقابل این برخورد خویش شاهد برخوردی مشابه ازسوی کشور های غربی نمیگردد. تورکیه با میزبانی از میلیونها سوریه یی درحال کمک و همکاری به ثبات دیموکراسی غربی و جلوگیری از سقوط کشورهای غربی به دامان فاشیزم و نازیزم بوده است. متقابلا تورکیه در برابر تهدیدات امنیتی متولد از سوریه نتها مانده است. حتی فراترازآن تورکیه که یکی از اعضای ناتو میباشد در معرض تهدیدات امریکایی قرا گرفته است. تمایل تورکیه به خریدن تجهیزات دفاع راکتی پاتریوت از سوی ایالات متحده رد شده و پاتریوتهاییکه ازسوی امریکا و آلمان به خاکهای تورکیه نصب شده بود در اواسط جنگ عقب کشیده شد. از جانب دیگر همکاری بین امریکا و سازمان تروریستی پ ک ک و شاخه سوریه یی آن ی پ گ/ پ ی د که در طول چندین دهه باعث قتل و کشتار بیشتر از 50 هزار تن در تورکیه گردیده اند، به هیچ وجهه از جانب تورکیه قابل قبول نبوده و به صفت تلاش در جهت تشکیل دولت ترور درمرز هایش محسوب میشود. تورکیه به تجهیز سازمانهای تروریستی مذکور با هفت هزار تریلرسلاح و تجهیزات جنگی به شدید ترین شکل واکنش نشان داد. در حالیک نیازهای امنیتی تورکیه نادیده گرفته شده و تجهیزات جنگی لازمه در اختیارش قرار داده نمیشود، همکاری تورکیه به صفت دفاع از منافع خود با کشورهای دیگر مانند روسیه وچین اجتناب ناپذیر است. صرف نظر ازحزبی که در اقتدار قرار دارد، هیچ حزبی که به اینده کشورش می اندیشد در صورت عدم دریافت کمک و حمایت از سوی کشورهای غربی نمیتواند به غیرازفکردریافت راه حل والترنتیف دست روی دست بنشیند. امروزه کشورهایی چون المان، جاپان وکوریای شمالی درزیرچترامنیتی ایالات متحده امریکا قرار دارند. اینکشورها درزیرهمین چترامریکا به ثبات ورشد خود ادامه میدهند. در دوران جنگ سرد برای تورکیه نیز چتری درنظر گرفته شده بود. اما دراین نقطه نه تنها پس از دوران جنگ سرد نه تنها چتری حمایت از تورکیه در نظرگرفته نشد، بلکه امنیت تورکیه در معرض تهدید نیز قرار گرفته است. تورکیه نقش خودرا به صفت عضو ناتو بیش از ده سال تمام در محورغرب انجام داده است. حتی بیشتر از ان چیزی که بدست آورده از خود گذشته گیهایی جدی یی داشته است. امروزه هیچ تغیری در برخورد تورکیه وجود ندارد. از اینروبرعکس تهدیدات غربی ها و طرفداران غرب تغیرمحورنه برای تورکیه بلکه برای غرب بویژه امریکا مزرح میباشد. تغیر محوری امریکا صرفا درمقابل تورکیه نیست. کشورهای همسایه امریکا مانند کانادا، مکسیکا و کشورهای اتحادیه اروپا نیزبا نتایج منفی این تغیر محور روبرو شده اند. همچنان اینکه تنشهاس موجود با کشورهای ایران، کوریای شمالی، کشورهای امریکای لاتین، روسیه وچین را نیز میتوان در این راستا مورد ارزیابی قرار داد. علل تغیر در محور امریکا را میتوان در برنامه های بعدی مورد بررسی قرار داد. این دلایل صرفا در بین اولویت هایی که بعد از جنگ جهانی سرد تغیر یافتند قرا ندارد. بلکه میتوان در عدم کسب منفعت امریکا و کشورهای غربی از روند فرایند جهانی شدن وتغیر سیاستهای آشکارو رقابتی امریکا و پیروی از برخوردی کاملا متضاد ارزیابی کرد. در نامه ایکه از جانب پاتریک شاناهان معاون وزیردفاع امریکا به خلوصی اقار وزیردفاع ملی تورکیه ارسال شد به عقیده وی در رابطه به اینکه در صورت خرید سیستم دفاع راکتی اس-400 تورکیه از روسیه به همکاری امریکا و ناتو صدمه وارد شده و اهداف اقتصادی و تجاری و رشد تجارت بین المللی متضررخواهد شد اشره شده است. شاناهان افزوده که درصورت تحویل گرفتن اس-400 تورکیه این کشور نخواهد توانست طیاره های اف-35 را خریداری کند. حتی این نامه به تنهایی نشانگر اینست که تورکیه نیازهای امنیتی خود را به هیچ وحوری تحویل نخواهد داد. تورکیه از برنامه اف-35 ها که بسیاری ازکشورها قبلا نیز حضور داشتند و درتولید آن اشتراک داشته است، با اخراج تک طرفه مورد تهدید قرار میگرد.عدم متضررشدن تورکیه وناتودرصورت خرید سسیتم دفاعی اس-400 درجریان سفر منشی عمومی ناتو در تورکیه ازجانب خود او برزبان آورده شده بود. ینس ستولتنبرک منشی عمومی ناتوگفته بودکه کشورهای عضوناتوحق دفاع ازخودرا دارند. میتوان گفت که تورکیه درمقایسه با کشورهای غربی و امریکا کمترین تغیر در برخوردبا دوستان خویش را نداشته است. تورکیه درجستجوی دریافت راهی به پایان دادن به اتحاد های تاریخی اش نبوده ونیست. تغیر محورویا تغیر موضع ازجانب کشورهای غربی وبویژه ایالات متحده امریکا که بانادیده گرفتن امنیت تورکیه درهمکاری با سازمانهای تروریستی درتلاش تشکیل دولت تروردرمرزهای اینکشورهستند مشاهده میشود. با وجود همچووضعیت تورکیه به دلیلی وچرا باید ازسیستمهای اس-400 ویا مشابه آن که برای تامین امنیتش بسیار ضروری است منصرف شود.

دوستان محترم!

ارزیابیهای پروفیسور دکتور قدرت بلبل رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه ییلدیریم بایزید انقره را تقدیم حضور تان کردیم.