نظری به آجندای ترکیه وجهان 145

نظری به آجندای ترکیه وجهان
145
2015-10-10

بلافاصله بعد از اجلاس سازمان ملل متحد در جنگ داخلی سوریه تحرکات فوق العاده ای آغاز شد. در محور این تحرکات،آغاز عملیات هوایی روسیه در سوریه قرار دارد. این عملیات که دارای جهات قابل مباحثه از نظر مبارزه با تروریزم و حقوق بین المللی می باشد، این بحث اصلی را مطرح می سازد که روسیه چرا به این عملیات متوسل شده و هدف اش چه می باشد. اگرچه روسیه ادعا می کند که برای مقابله با داعش دست به حملات هوایی در سوریه زده است ولی در عمل عملیات هوایی غیر آن را نشان می دهد. اعلام می شود که در این حملات هوایی مخالفین اسد مورد هدف قرار گرفته و عده کثیری غیر نظامی کشته شده است. روسیه در حین مبارزه به اصطلاح با داعش از مرزهای حقوق بین المللی پا فراتر می نهد. این وضعیت موجب بروز نگرانی های جدی در نزد افکار عمومی شده و ۷ کشور هم پیمان مخالف داعش را نیز نگران ساخته است. ترکیه، آمریکا، فرانسه، انگلستان، آلمان، قطر و عربستان سعودی با انتشار بیانیه مشترکی روسیه را در زمینه اینکه این عملیات موجب افزایش بی ثباتی و اوج گیری هر چه بیشتر تمایلات افراطی خواهد شد، مورد هشدار قرار دادند. شدیدترین واکنش ها طبیعتا از سوی ترکیه به روسیه نشان داده شد. زیرا در خلال این حملات هوایی یک طیاره جنگی روسمرز ترکیه را برای مدتی کوتاه نقض کرده و بحران کوچکی بین دو کشور بروز کرده بود. رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه عملیات نظامی روسیه را بعنوان بازی با آتش مورد ارزیابی قرارداده واعلام کرد سوریه امنیت منطقه و ترکیه را به مخاطره می افکند.

دوستان عزیزان!
ارزیابی های پرفسور دکتر رمضان گوزن استاد رشته روابط بین الملل و علوم سیاسی دانشگاه مرمره را به اطلاعتان می رسانیم.
عملیات هوایی روسیه و وضعیت پدید آمده بعد از آن بسیار جدی بوده و از نظر تعادل های منطقه ای و سوریه خطراتی به همراه دارد. این خطرات را از سه نقطه نظرمیتوان مورد ارزیابی قرار داد. اول اینکه آیا مشروعیت وحدومرزهای سیاست مبتنی بر قدرت نظامی روسیه که به تعقیب اوکراین اکنون در سوریه مورد اجراقرار میدهد چیست ؟ دوم اینکه نمایش قدرت نظامی روسیه در سوریه، منطقه و در کل عرصه جهانی چه نتایجی به همراه خواهد داشت ؟ و بالاخره سوم اینکه واکنش ناتو پیمان غرب در قبال این وضعیت چگونه خواهد بود؟
قبل از همه بایستی تاکید کرد که مشروعیت این عملیات قابل مباحثه است. اگرچه روسیه ادعا میکند که بمباران ها بنابه خواست حکومت بشاراسدانجام میگیرد ولی مرگ انسانهای بیگناه وغیرنظامیان این مشروعیت را مردودمیسازد. زیرا بموجب حقوق جنگی، کشتار غیرنظامیان حتی دروضعیت جنگی ممنوع است. ازسوی دیگربرای سخن گفتن از مشروعیت عملیات نظامی باید بر تصمیم سازمان ملل متحد مبتنی باشد. حال آنکه چنین تصمیمی مورد بحث نیست. روسیه احتمالاعملیات هوایی خود درسوریه را به قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل درمبارزه باتروریزم داعش متکی میسازد. ولی این قطعنامه ها نباید صرفا از سوی یک کشور بمورد اجرا گذشته شود بلکه با شرکت تمامی کشورهای عضو سازمان ملل مرعیت یابد. مضافا بر اینکه تهدید امنیت کشور دیگری غیر قابل قبول است. از سوی دیگر ولادیمر پوتین رئیس دولت روسیه در سخنرانی های خود در سازمان ملل و دیگر مجامع همواره به این موضوع تاکید کرده است که جنگ داخلی سوریه باید با روش های سیاسی وغیرنظامی حل شود. توسل به روشهای نظامی مناسب با ادعاهایی که پوتین ازآنها دفاع میکرد، نمیباشد. خلاصه کلام آنکه تجربه تلخ روسیه بویژه دراوکراین موجب بروز نگرانی های جدی در مورد این عملیات شده است. روسیه شبه جزیره کریمه وابسته به اوکراین را اشغال و الحاق کرده و مدتی بعد رسما بخود وابسته ساخت. این وضعیت کاملا با اصول سازمان ملل متحد و حقوق بین المللی مغایرت دارد. اکنون نگرانی از بروز وضعیت مشابهی بروز کرده است. اول اینکه آیا روسیه با یک امر واقع در سوریه مرزهای جدیدی تشکیل خواهد داد؟ دوم اینکه آیا عملیات هوایی روسیه در منطقه و جهان چه نتایجی به همراه داشته و امنیت جهانی را چگونه تحت تاثیر قرار خواهد داد؟ حملات هوایی روسیه از هم اکنون در سوریه و منطقه موجب بروز نگرانی هایی شده است. این حملات هوایی واکنش ۷ کشور بزرگ را بر انگیخته ولی بیشترکشورهم مرز آن ترکیه را نگران کرده است. این وضعیت امنیت جانی غیر نظامیان و نیروهای مخالف مشروع در سوریه را نیز تهدید کرده است. این تحولات می تواند تزلزل تعادل های سیاسی و نظامی در منطقه را بر هم زده و میتواند بیش از پیش منطقه را بی ثبات تر کند. پیمانی که روسیه با ایران، عراق و سوریه بر علیه داعش تشکیل داده نشانه قطب بندی جدیدی در منطقه میباشد. همکاری این چهار کشور آیا یک نوع همکاری و همبستگی برعلیه تروریزم است یا اینکه یک قطب بندی جدید است؟ اگر که سوال دوم درست باشد، این بدین معنی است که در منطقه خاورمیانه یک بحران جیئوپولیتیکی جدید در شرف بروز است و منطقه بسوی بحران سوق مییابد. این قطب بندی بجای حل مسائل موجوددرخاورمیانه، با مانورهای تعادل قدرت میتواند موجب بروز درگیری ها و بحران های جدید گردد. و سوم اینکه ادامه وضعیت موجود مانند دوره جنگ سرد میتواند موجب بوجود آمدن درگیری بین شرق وغرب گردد که این نیزگذشته ازتاثیرات منفی برسیاست منطقه و جهان ازهم اکنون پیمان ناتو را در وضعیت دشواری قرار داده است. زیرا ناتو در قبال اشغال اوکراین از سوی روسیه، نتوانست هیچگونه نفوذ و تاثیری از خود نشان بدهد. در مورد سوریه نیز نتوانسته است از موضع شایان تقدیری پیروی کند. اطلاعیه هشدار آمیز آمریکا نیز هنوز نتیجه ملموسی در پی نداشته است. ناتو و پیمان غرب نتوانسته اند از قدرت بازدارندگی خود در قبال روسیه استفاده کرده و این کشوررابازدارند. این معنی بسیار حساس ونگران کننده ای داردوآن اینکه روسیه با گذشت هرروزبه یک قدرت نظامی تبدیل شده وآمریکا وغرب موقعیت خود در منطقه و جهان را تضعیف می کنند. اینکه این تحولات در سیستم جهانی و برای بشریت چه نتایجی به همراه خواهد داشت؟ مبحثی جداگانه است. ولی از هم اکنون می توان گفت که این نیز نتیجه مثبتی به همراه نخواهد داشت.