دین و جامعه 52

دین و جامعه
52
2014-12-26

سکولاریستها بر این باورند که حیطه اخلاق از حدود دین خارج است
در برنامه امروز در رابطه با سیکولاریزم سخن خواهیم گفت. وجود این رویکرد در جای جای جغرافیای جهان اسلام به خوبی قابل مشاهده است. سیکولاریزم مقوله ای مدرن است که نه تنها اسلام، بلکه تمامی ادیان را به سوی خلع عملکرد اجتماعی سوق می دهد. این دیدگاه از نقطه نظر اجتماعی، صرفا بر زندگی دنیوی تاکید می کند. سیکولاریزم از ما می خواهد که دین را ازحوزه اجتماع، حقوق و سیاست خارج کنیم. البته این رویکرد نیز دردرون خودواجد شرایط متعددی است. فراموش نبایدکردکه سیکولاریزم، عبارت ازهمان خداناباوری(آته ئیسم) و یا بی دینی نیست. اما این رویکرد فکری دارای ۲ پایه اساسی است. نخست جدایی قاطع نهادهای سیاسی از دین و دوم برقراری تساوی میان همه انسانها بدون توجه به دین و باور آنها در برابر قانون. وقتی به بخش دوم نظر می اندازیم متوجه می شویم که این مقوله هم زمان و همزاد با انقلاب فرانسه است. بخصوص انکه در دورانهای معاصر، افراد و دولتهای مسیحی مدافع سیکولاریزم، موفق به کسب حمایتهای متعددی از عناصر دینی موجود در انجیل شده اند. تیز اصلی این گروه این جمله معروف انجیل است:" آنچه به سزار تعلق دارد به سزار و آنچه به خداوند تعلّق دارد، به خداوند برگردانيد." به نظر میرسد که این جمله زیر بنای نوعی سیکولاریزم در غرب مسیحی است. اما هستند بنیادگرایانی مسیحی ای که معتقدند نمی توان دین را از اموری که سزار عهده دار آنجام آن است مجزا و جدا دانست. از سوی دیگر مقوله اخلاق و روابط اخلاقی نیز تحت تاثیر سیکولاریزم قرار گرفته اند. سکولاریستها بر این باورند که حیطه اخلاق از حدود دین خارج است و دین حق دخالت در آن را ندارد. در این رویکرد، ارزشهای اخلاقی غیرمنطبق متعددی با ارزشهای دینی وجود دارد. مثلا فرق چندانی میان ارزشهای اخلاقی خداناباوران با خداباوران و یا دین باوران سیکولار وجود ندارد. بطور کلی در دیدگاه اخلاق سیکولار، به جای اینکه دین مقوله ای ماوراء الطبیعه و الهی باشد واجد خصلتی پوزیتیف، علمی و منطقی، در چارچوب روابط اخلاقی مبتنی بر این خصایل است. در اندیشه سیکولار، خداوند مورد توجه قرار ندارد و شکل گیری اجتماعی نیز در همین راستا صورت می پذیرد. براساس تعریف ارایه شده از منظر علوم دینی، بسیاری از دولتهای غربی سیکولار هستند. از نظر قانونی، در بسیاری از دولتهای غربی دین رسمی وجود ندارد و انسانها از آزادی دینی و یا بعبارتی دیگر از آزادی اعتقاد به هر نوع دینی برخوردار هستند. اگرچه در برخی از کشورهای غربی دین از تاثیرات بارز عرفی و اجتماعی برخوردار است اما در روند سیاستگزاریهای آن دول فاقد هرگونه تاثیر است.
بطور کلی در دوران نهضت روشنگری، ارزشهای عقلانی، بیشتر از ارزشهای دینی، مرجع توجه و منبع بهره بوده اند. به این ترتیب از اواخر عصر روشنگری، متفکرین سیکولاریزم، دین را نه تنها از حوزه سیاست بلکه از حوزه های اجتماعی، اخلاقی، آموزشی، تربیتی و قضایی خارج کرده اند. سیکولارها به جای تئوکراتها(دولتهای دین مدار) مدافع تشکیل دولتهای سیکولار هستند. نباید فراموش کردکه بسیاری از ادیان، فاقد جنبه حضوردرسطح دولتی هستند. برخی از این ادیان نیز از امکان سازش هم با دولتهای تئوکرات و هم با سیکولار برخوردار می باشند. دیدگاه کلی در میان علمای اسلامی، ضرورت تقنین و قوانین براساس اصول دینی است. عدم گسست فرد مسلمان از جهان مادی، اصلی دینی است. با این حال اسلام مسلمانان را ازسیکولاریزم مبتنی بر استندرد های غربی منع میکند. چراکه به سیکولاریزم و لایییسیزم، به دلیل دست اندازی به وجدان افراد، از سوی اسلام بگونه ای مثبت نگریسته نمی شوند. در حال حاضر به دلیل لغزش جهان به سوی سیکولاریزم، ماده گرایی و مثبت گرایی و حاکمیت روز افزون آنها بر انسانها، همه ادیان در نگرانی به سر می برند. دین اسلام نیز از جمله این ادیان است. بگونه ایکه تعداد انسانهایی که در جهان اسلام همسو با سیکولاریزم می اندیشند و شیوه های زندگی مدرن را اختیار کرده اند بسیارند. طبیعتا در جهان اسلام نیز در مقابله با این روند، جریانهای افراطی سربراورده اند. به این ترتیب می توان گفت که سیکولاریزم بصورتی جدی بسیاری از مسلمانان را در تحت حمله و پوشش خود قرار داده است.