دنیا سیاستیده کوچ اوزگریشی: سیاسی تحلیل

دنیا سیاستی, ۷ میلیارد دن آرتیغراق انسان, ۲۰۰ دولت و اون مینگلب نادولت تشکیلات لر نینگ دنیا بویلب آلیب باریتگن کینگ کولملی سیاسی فعالیت لریدن عبارت. براق, خودی منه شو عنصر لرنینگ همه سی نینگ دنیا سیاستیده تینگ بیر تاثیر گه ایگه ایمس لیگی کورینماقده. شوندای قیلیب دنیا سیاستی خلق ارا و منطقه مقیاسیده گی مهم اکتور لر نینگ سیاستی نتیجه سیده اوزی گه خاص بیر شکل گه ایگه بولماقده. شوباعث, دنیا ده گی ینگی لیک لر نینگ همه سی بولمه سه هم, اکثریتی نینگ یوز بیریشی بوییچه کتته دولت لر نینگ رول اوینَیَتگن لیگی کوزگه تشلنماقده. خلق ارا علاقه لر اوزلیگی دن پیدا بوله دیگن بیر نرسه دن عبارت ایمس البته که. شوندای قیلیب خلق ارا مقیاسده گی اوشبو علاقه لر کتته دولت لرنینگ مداخله لری بیلن تشکیل بولیتگن بیر نرسه دن عبارت. باشقه چه قیلیب ایتگنده کتته کوچ لر آره سیده گی همکارلیک لر و اختلاف لر خلق ارا مقیاسده گی علاقه لرنینگ شکلی نی تشکیل ایتماقده. کتته کوچ لر نینگ کوپینچه مستقیم بیر شکلده بیر بیر لری گه قرشی کوره شیش اورنی گه اوز تاثیر لری آستیده بولگن جغرافیه لر واسطه سی بیلن بیر بیر لری بیلن رقابت ایتیتگن لیک لری کورینماقده. دنیا سیاستی ده گی اوشبو وضعیت نینگ عادی انسان لر تمانیدن درک ایتیلیشی کوپینچه ممکن ایمس. شوباعث خودی منه شو وضعیت نی یخشی بیر شکلده درک ایتیش اوچون سیاست بیلیم لری و خلق ارا علاقه لر بوییچه متخحصص بولیش کیره ک البته که.
حاضرگی کونده دنیا سیاستی نینگ اینگ مهم موضوعی نی اوروپا, افریقا و آسیا قطعه لری نینگ اورته سیده قالیب کیتگن اوکرائین و سوریه ده گی بحران بوییچه تورت کتته دولت آره سیده گی رقابت لر تشکیل ایتماقده. اوکرائین و سوریه ده گی بحران لر, امریکا قوشمه ایالت لری و اوروپا بیرلیگی (غرب) نینگ کوچی نینگ کمییب کیتگن لیگی, روسیه بیلن چین (شرق) نینگ کوچی نینگ ایسه آرتیب کیتگن لیگی نی کورستماقده. روسیه نینگ قیریم منطقه سی نی اوکرائین دن آلیب اوزی گه الحاق قیلیب قویگن لیگی و باشقه بیر تماندن ایسه برچه باسیم لر گه قره مسدن سوریه ده بشار الاسد تیزیمی نینگ اداغگه ییتمه گن لیگی, امریکا قوشمه ایالت لری و اوروپا بیرلیگی گه قتتیق بیر ضربه دن عبارت بولدی. شوندای قیلیب غرب نینگ اوکرائین و سوریه ده گی اقتدار لر نی اوزگرتیب خودی منه شو اولکه لر نی اوز لری گه طرفدار قیلیب آلیش فعالیت لری هیچ بولمه سه حاضرگی کونده موفقیت سیز بولگن وضعیت ده. باشقه بیر تماندن ایسه اوشبو وضعیت نینگ حاضرگی کونده روسیه نینگ منفعتی گه اویغون ایکن لیگی کورینماقده.
کتته دولت لر آره سیده گی اوشبو کوره ش نینگ فقط گینه خودی منه شو اولکه لرنینگ اوز لری گه ایمس, بلکه اولر بیلن همکارلیک ایتیتگن اولکه لر, اوروپا, اورته شرق و قالیویرسه دنیا سیستمی گه هم منفی تاثیر قالدیرگن لیگی کوزگه تشلنماقده. شوندای قیلیب دنیا سیاستی ده گی اوشبو زلزله نینگ منطقه و دنیا ده برقرار سیز لیک گه سبب بولیتگن لیگی کورینماقده البته که. اوکرائین بیلن علاقه لی رقابت لر اوروپا بیرلیگی و سوریه بحرانی بیلن علاقه لی رقابت لر ایسه اورته شرق و اسلام عالمی گه جدی معنی ده منفی تاثیر قالدیرماقده. حتی بیر وقت لر اوروپا منطقه سیده سیاست نینگ شکلی نی انیق لشتریش کوچی گه ایگه بولگن اوروپا بیرلیگی نینگ, ایندی خودی منه شو بحران لر دن جدی بیر شکلده تاثیر له نیتگن لیگی کورینماقده. اوروپا بیرلیگی اوروپا ده گی اوشبو تاثیری نی قولدن بیریب قویگن لیگی دیک, سیاست و انرژی بوییچه بیرلیک توغری سیده هم بحران گه دوچ کیلیب قالگن وضعیت ده. قوشنی اولکه لر, اوروپا بیرلیگی گه تیگیشلی قیزیقیش لری نی بیوک مقیاسده قولدن بیریب قویگن وضعیت ده البته که. یونانده باشله گن و ییچیم یولی نینگ تاپیله آلمس لیگی تقدیرده اسپانیا گه هم قولاچ یاییب کیتیشی ممکن بولگن اقتصادی بحران نینگ اوروپا بیرلیگی نی جوده هم یمان بیر وضعیت گه دچار قیلیب قویگن لیگی کورینماقده. شوندای قیلیب بیر پیتلر تیگره ده گی جغرافیه لرنینگ سیاست لری نی کنترول ایتیتگن اوروپا بیرلیگی نینگ ایندی اوشبو جغرافیه لر ده گی وضعیت نینگ باسیمی نینگ آستیده قالیب کیتگن لیگی کوزگه تشلنماقده. سونگگی پیتلر ده مدیترانه آرقه لی کیلگن مهاجر لرگه قرشی چاره سیزلیگی نی هم اوشبو معما لر گه قوشیمچه قیلیب ذکر ایتیش ممکن.
اوروپا لیک لر اوروپا ده بولگن لیگی دیک, امریکا قوشمه ایالت لری بیلن بیرگه سوریه و اورته شرق نینگ برچه قسم لریمده هم جدی بیر شکلده اوز کوچی نی قولدن بیرماقده. سوریه ده بشار الاسد تیزیمی نینگ اداغگه ییتیشتیریله آلمه گن لیگی منطقه ده گی بحران نی ینه ده چقورلشتریب یوبارگن وضعیت ده. کیم لر تمانیدن حمایه له نیتگن لیک لری گه قره مسدن منطقه ده داعش و القاعده کبی تشکیلات لر فقط گینه منطقه ایمس, بلکه غرب اولکه لری و باشقه دولت لر اوچون هم بیر تهدید نی تشکیل ایتماقده. خودی منه شو تشکیلات لرنینگ اوزی غرب نینگ آیدین له نیش ارزش لری و یوز لب ییل دوام ایتیب کیلگن سیاست لری گه ضرر بیرماقده.
اوروپا بیرلیگی و امریکا قوشمه ایالت لری ایتکچی لیگیده گی غرب نینگ اورته شرقده اوز کوچی نی قولدن بیریب قویش لری نینگ اوچ سببی موجود. بیرینچیدن, امریکا قوشمه ایالت لری و اوروپا بیرلیگی, عرب بهاری بیلن باشله گن دموکراتیک له شیش, ملکی له شیش و ایرکین له شیش پروسه سی نی دوام ایتتره آلمه گن لیگی دیک, منطقه ده گی موثریتی نی هم قول دن بیریب قویدی. لیبیا, مصر, سوریه و عراقده غرب تمانیدن مطرح ایتیلیتگن ارزش لر یوق بولیب کیترایکن, غربی اولکه لر ایسه اوشبو موضوع بیلن علاقه لی اوز موجودیتی نی کورسه تیب بیره آلمه دی. ایککینچی اوله راق, میدیا و ایریم سیاستچی لر نینگ ادعا لری گه کوره, داعش کبی تشکیلات لر مستقیم یاکه مستقیم بولمه گن بیر شکلده غربی اولکه لر تمانیدن حمایه لنماقده. توغری بولمه سه هم خودی منه شو ادعا لرنینگ موجودیتی نینگ اوزی غربی اولکه لرنینگ اعتباری گه ضرر بیرماقده البته که. اوچینچی اوله راق, امریکا قوشمه ایالت لری و اوروپا لیک لر ایتکچی لیگیده قوریلگن بیرلشگن ملت لر تشکیلاتی نینگ, بوندای بحرانی وضعیت لر گه قرشی بوتونلَی تاثیر سیز بولیب قالگن لیگی کورینماقده. امریکا قوشمه ایالت لری, انگلستان و فرانسه نینگ بیرلشگن ملت لر تشکیلاتی نینگ ایچی و تشقری سیده روسیه و چین گه قرشی کوچی نینگ ییتمه گن لیگی دنیا سیاستیده کوچ موازنه سی نینگ اوزگریب کیتگن لیگی نی انیق روشده کورستماقده.
اوشبو کوچ موازنه سی نینگ اوزگریشی گه مانع بولینیشی اوچون ایریم تشبث لر هم قیلیندی البته که. مثال قیلیب آلگنده پطرول نرخ لری نینگ توشیب کیتیشی روسیه نینگ اقتصادی کوچی گه ضرر بیررایکن, خودی منه شو وضعیت نینگ کوچ سیاست لری گه هم منفی تاثیر قالدیریشی ممکن. براق, روسیه نینگ اقتصادی وضعیتی نینگ یمان له شیشی نینگ هیچ بولمه سه قیسقه بیر مدت مابینیده اوشبو اولکه نینگ اوکرائین و سوریه بیلن علاقه لی سیاست لری گه تاثیر قالدیریشی نینگ ممکن ایکن لیگی انیق ایمس. بوندن تشقری حاضرگی کونده کوچلی بیر اقتصاد گه ایگه بولگن چین نینگ اوشبو موضوع بیلن علاقه لی روسیه بیلن همکارلیک ایتیشی احتمالی موجود.
یازوچی: پروفیسر داکتر رمضان "گوزه ن"
مترجم: داکتر محمد اکبر "یولداش"