Kun tahlili 39- qism

Turkiya qayta saylov o’tkazmoqda

Turkiya 28 may kuni yana saylovga chiqadi. 14 may kuni bo‘lib o‘tgan Prezident va parlament saylovlarining birinchi bosqichida Assambleyada Xalq ittifoqi ko’pchilikni qo’lga kiritar ekan, Prezident Erdog’an 49,5 foiz ovoz bilan katta muvaffaqiyatga erishganiga qaramay 50 foizdan o’ta olmadi va saylovlar ikkinchi turga qoldirildi. Kemal Kilichdarog'lu esa, yaratilgan umidlarga qaramay, faqat 44 foiz ovoz oldi. Endi mamlakat qayta saylovlarga ketar ekan, butun jarayon tinchgina davom etmoqda.Bu turk demokratiyasining etukligi uchun muhim ko'rsatkichdir

SETA / Tashqi siyosat tadqiqotchisi Jan AJUNning ushbu mavzu bo'yicha bahosini taqdim etamiz...

14-may kuni bo‘lib o‘tgan prezidentlik va parlament saylovlari ko‘plab kutilmagan natijalarga olib keldi. Ayniqsa, muxolifat tarafida va uni qo'llab-quvvatlagan xalqaro doiralarda katta umidlar paydo bo'ldi, Kemal Kilichdarog'luning birinchi turda Prezident etib saylanishi va Millat ittifoqi  parlament ko'pchiligini qo'lga kiritishi da'vo qilindi. Bu idrok muhandisligi edi va ba'zi manipulyativ so'rovlar tomonidan qo'llab-quvvatlanmadi. Biroq oxir-oqibat haqiqat yana oydinlashdi va muxolifat birinchi turda Erdog'an va Xalq ittifoqiga qarshi og'ir mag'lubiyatga uchradi.Erdog'an birinchi turda Kilichdarog'luni taxminan 2,5 million ovoz bilan ortda qoldirdi, Xalq ittifoqi parlamentda ko'pchilikni qo'lga kiritdi, Millat ittifoqi esa ozchilik mavqeiga tushib, da'volarining bo'sh ekanligini yana bir bor tasdiqladi.

Xo'sh, nega pandemiya, Ukraina urushi va 50 mingdan ortiq odam halok bo'lgan zilzila falokatiga qaramay, bunday natija paydo bo'ldi? Avvalo, Erdo'g'an, har narsaga qaramay, Kilichdarog'lidan ko'ra ko'proq ishonch bag'ishlovchi rahbar sifatida Turkiyaning hozirgi iqtisodiy muammolarini faqat Erdo'g'an hal qilishi mumkinligi, turk xalqi tomonidan kutib olindi. Zilzila zonalarida qurilish va tiklash ishlari faqat Erdo'g'an tomonidan amalga oshirilishi mumkin degan tushuncha mavjud. Yana muxolifatning 6 partiyali koalitsiya bo'lishi, bir-biri bilan hamjihatlikda ishlamagan ko'rinishi va eng avvalo PKKning siyosiy davomi bo'lgan HDPning  Kilichdarog'luning bilan hamkorlik qilishi saylovchilardan katta munosabat oldi.  Oxir oqibat, Erdog'an birinchi raundda g'alaba qozondi, Kilichdarog'lu va uning ittifoqi esa og'ir mag'lubiyatga uchradi. Endi mamlakat 28-may kuni ikkinchi bosqichga chiqadi.

Kilichdarog'lu 180 graduslik burilish bilan millatchi, qochqinlarga qarshi pozitsiyani egallaydi va o'ta o'ngchi Umit O'zdag' bilan ittifoq tuzib, saylovchilar bilan yuzma-yuz keladi.U bir vaqtning o'zida Umit O'zdag', o'ta o'ng va PKK/HDPni muvozanatlashi kerak. Birinchi turda 5 foiz ovoz bilan flesh nom sifatida maydonga chiqqan Sinan O’gan, Erdog'anni qo'llab-quvvatlashga qaror qildi. Erdog’an mavjud siyosatlarni davom ettirar ekan, Kilichdarog’lu va ittifoqining ziddiyatlarini saylovchilarga ko’rsatib, qo’lini mustahkamlagan ko’rinadi va majlisning ko’pchiligi bilan yana saylovchilar bilan yuzlashmoqda. Turkiya xalqi odatda barqarorlikni birinchi o'ringa qo'ygani uchun bu karta Erdo'g'an uchun juda kuchli omil sifatida ajralib turadi.

  Biz SETA / Tashqi siyosat tadqiqotchisi Jan AJUNning ushbu mavzu bo'yicha fikr va mulohazasini taqdim etdik.