Nogayşa 16/2022: ALLAH AQINDA BȊR AVIR SORAV

İnsanlardıñ esini        (insanların aklını)

Qarıstıruvşı bîrevi,     (karıştırıcı birisi)

Quday’ımız aqında    (Allah’ımız hakkında)

Şüphe berip iymandan  (şüphe verip imandan)

Erekke ozdırıyaq            (uzaklaştıracak)

Bîr sorav soragan.          (bir soru sormuş)

Ey Allah’tıñ bîrligine     (ey Allah’ın birliğine)

İnangan müslümanlar!    (inanan müslümanlar)

Siz Allah baresinde,       (siz Allah hakkında)

“Allah özi bîr bolgan,     (Allah kendisi birdir)

Em küşi är zatqa             (hem gücü er şeye)

Yetkeni qasında,             (yetmesi yanında)

Är maqluqtıñ neşe bolsa,  (her varlığın ne kadar olsa da)

Acatını özi bergen.         (ihtiyacını kendisi karşılıyor)

Nav sansız islerdi,           (şu sayısız işleri)

Etkeni qasında,               (yapması yanında)

Äş bîrevge, äş bîr zatqa, (hiç bir kimseye, hiç bir şeye)

Asla muqtaş bolmagan.   (asla muhtaç değil)

Em er zattı bîr basına,      (hem her şeyi kendi başına)

Baresini ol yaratkan.      (hepsini o yaratmış)

Em er zattın telbevini,    (hem er şeyin dizginini, ipini)

Özi qolında tutqan.        (kendi –kudret - elinde tutuyor)

Em är bîr zattıñ aşgışı,    (hem er bir şeyin anahtarı)

Uvusunda turgan.           (avucuda –kudret elinde- duruyor)

Är maqluqtıñ manlayından  (her varlıgın anlından)

Islap soga ökmetken!        (tutup ona hükmediyor)

Özi küşi sebebimen        (onun gücü sebebiyle)

Äş bîr zat basqasına,       (hiç bir şey başkasına)

Ayaq bavı bolmagan.     (ayak bağı olmuyor)

Barı maqluq neşe bolsa, (bütün varlıklar nice olsa)

Munşa sansız islerini,     (bunca sayısız işlerini) 

Baresini, özi etken!        (hepsini kendisi yapıyor)

Ene bılay bîr Allah’ka,     (işte böyle bir Allah’a)

Qaytip inanıp bolgan?      (nasıl inanılır?)

Özi bîr tek bolgan alde,   (kendisi bir tek olduğu halde)

Sansız bîr köp yerlerde,  (sayısız bir çok yerlerde)

Nihayetsiz islerdi,           (sonsuz işleri)

Äş qıyınlıq bolmadan     (hiç zorluk olmaksızın)

Bîr basına ol Allah,        (bir başına o Allah)

Qaytip yasap yaratqan,   (nasıl yapıp yaratıyor)

Bîr yaqtan em yönetken?” (bir taraftan hem yönetiyor)

Nav avır soravdıñ           (şu ağır sorunun)

Yavabı, baremizdiñ        (cevabı hepimizin)

Köp yengil anlıyagı,       (çok kolay anlayacağı)

Bîr keppen berilgen.       (bir şekilde verilmiş)

Sosı teren soravdıñ         (şu derin sorunun)

Yavabında, gayet            (cevabında gayet)

Teren, ince em biyik,      (derin, ince ve büyük)

Tagı keñ qasiyette,          (hem de geniş özelliğiyle)

Quday sırları bolgan.     (Allah’ın sırları var)

Sosı sırlar bilinse,           (şu sırlar bilinse)

Yavap hamen anlaşılgan.  (cevap hemen anlaşılır)

Ol üyken sırlardı,           (o büyük sırları)

Esimizge körsetiyek        (aklımıza gösterecek)

Bîr köp temsil aytılgan... (bir çok örnek söylenmiş)

So temsiller dürbündey   (o temsiller dürbün gibi)

Erekteki manelerdi,        (uzak manaları)

Köz aldına akelgen.        (göz önüne getiriyor)

Bîrinşi temsil:                (birinci örnek)

Nav alem, bîr terekke,    (bu alem bir ağaca)

Bek köp oqşaganı sebep, (pek çok benzediği için)

Är bîr terek alemdiñ       (her bir ağaç, alemin)

Aqiqatın anlamaga,        (hakikatını anlamaya)

Köp yahşı misal bolgan.  (çok güzel misal olmuş)

Endi biz üyümüzdiñ       (şimdi biz evimizin)

Aldındaqı, bîr üyken       (önündeki bir büyük)

Şınar dep aytılgan          (çınar diye bilinen)

Terekti, so alemge,         (ağacı şu aleme)

Kişkey bîr misal tutsaq,   (küşük bir misal kılsak)

Kainattı quşatqan           (kainatı kuşatan)

Allah’tıñ sırları,              (Allah’ın sırları)

Barı közge körilgen:       (bütün gözlere görülür:)

Nav terektiñ en azından    (bu ağacın en azından)

On ming meyvası bolgan. (on bin meyvası var)

Är meyvasında, ortalama, (her meyvasında ortalama)

Yüzer şekirdek bolgan.    (yüzer çekirdek bulunuyor)

Barı sosı on ming meyva,  (bütün şu on bin meyve)

Em bîr milyon şekirdek, (ve bir milyon çekirdek)

Bîrdemeden, barabarşa,    (bir zamanda, beraberce)

Sosı terek üstünde,          (şu ağaç üstünde )

Közimizdiñ aldında,        (gözümüzün önünde)

Yasalgan em yaratılgan...(yapılmış ve yaratılmış)

Endi sosı terektiñ            (şimdi şu ağacın)

Avvelini oylasaq,            (başlangıcını düşünecek olursak)

Aslı şekirdek bolgan.     (aslı çekirdektir)

Sosı şekirdek avval,        (şu çekirdek önce)

Kişkey bîr pidan bolgan.  (küçük bir fidan olmuş)

Pidan tagı öseberip          (fidan da yetişip)

Artından terek bolgan.     (arkasından ağaç olmuş)

Ol şekirdektin işinde,      (o çekirdeğin içinde)

Nav terektiñ yaşavınıñ,   (bu ağacın hayatının)

Barı esas, em tüyümi,     (bütün esası ve düğümü)

Em yan dep aytılgan,      (hem can diye söylenen)

Qaderden bîr program,    (kaderden bir proğram)

Allah emrimen salıngan. (Allah’ın emriyle konulmuş)

Qanun bolup saqlangan... (kanun olarak korunmuş)

Ene sosı qanunman,        (işte bu kanunla)

Tap mucize yanmınan,    (tam bir mucize olan hayat ile)

Ol çekirdekten, terektiñ  (o çekirdekten ağacın)

Kökümen, tamırları,       (köküyle damarları)

Gevdesi, em talları,        (gövdesi ve dalları)

Em barı yaprakları,         (ve bütün yaprakları)

Är bîrevi ösüp şıqqan.    (her biri yetişip çıkmış)

Sosı öz, sosı sır,             (şu öz, şu sır)

Allah’tıñ tilevimen,        (Allah’ın iradesiyle)

Yaşav degen qanundıñ    (hayat denilen kanunun)

Esası bolgan yan,           (esası olan can)

So terektiñ är yerinde,    (şu ağacın her yerinde)

Em är yagında bolgan,   (hem her tarafında bulunuyor)

Terektin är kesegi,          (ağacın her parçası)

Sosı sırman yanlangan.  (şu sırla canlanıyor, hayatlanıyor)

Ta şekirdekten baslap,     (ta çekirdekten başlayarak)

Terek bolgaşe ösken.      (ağaç oluncaya kadar büyüyor)

Demek sosı sır, so qanun, (demek şu sır, şu kanun)

Allah’tıñ yan tüyümü,    (Allah’ın verdiği can düğümü)

So terektiñ är yagına,     (o ağacın er tarafına)

Bölünmey em azaymay,  (bölünmeden ve azalmadan)

Bütünley bargan sebep,  (bütün olarak ulaştığı için)

Terektin är bîr ornı,        (ağacın her bir yeri)

Yanlı bolgan, taza qalgan.(canlı olmuş, taze bakımlı kalmış)

Sosı terektiñ yanı,           (şu ağacın canı)

Terektiñ är yerinde,        (ağacın her yerinde)

Bîr vaqıtta bolmasa,       (bir anda bulunmasa)

Terek ösalmay qalgan.   (ağaç büyüyemeden kalır)

Nav misalde bolganday,   (bu misalde olduğu gibi)

Terektin yan tüyümü        (ağacın can düğümü)

Birdemeden er yerde       (bir anda her yerde)

Yengilşe tabılganday      (kolayca bulunduğu gibi)

Tagı terektin er yagında (hem ağacın her tarafında)

Neşe isler körgendey      (nice işler gördüğü gibi)

Rabbimiz Hak Taala,  (Rabbimiz Hak Taala)

Barı alem käinatta,         (bütün alem kainatta)

Özi yanday bolgan üşün,  (kendisi can gibi olduğu için)

Barı qasiyeti em,             (bütün sıfatları da)

Savlay nurlu bolgan üşün, (tamamıyla nurlu olduğu için)

Tilegeni ne bolsa,           (kendi isteği ne ise)

Küşi em bilüvimen,        (kudret ve ilmiyle)

Yaratqanı är zatqa,         (yarattığı her şeye)

Sanı qayerge barsa,         (sayısı nereye varsa varsın, kaç olursa olsun)

İsi neşe bolsa em,           (işleri nice olsa da)

Är bîrevini bilip, tanıp,   (her birini bilerek, tanıyarak)

Bîrer bîrer yaratqan,       (birer birer yaratmıştır)

Nav barede köp yahşı         (bu konuda çok güzel)

Basqa temsiller em bolgan.  (başka örnekler de var)

Nasip bolsa keliyek yuma,  (nasip olursa gelecek hafta)

Ayttırsın bizge Allah...       (Allah bize onları da söyletsin)

Savlıqpan qalıñız!          (sağlıcakla kalın)

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Nogayşa 15/2022: YER SENKİLDEV, ZALZELE (2) | TRT Tatarça

 

Nogayşa 13/2022: ZARRELERDİÑ AYTQANI (3) | TRT Tatarça