Türkiyä ênergiya üzäge bulırğa äzerlänä
Türkiyäneñ ênergiya üzäge bulu planı
Ber yıl – bu Türkiyä ênergetika ministrınıñ ileneñ töbägendä ênergiya üzägenä äylänüe öçen kiräkle buluın äytkän waqıt.
Awrupa belän Aziya arasında urnaşqan Qara diñgezne dönyanıñ su yullarına totaştırğan buğazlar belän Türkiyäneñ transport üzäge häm xalıqara ênergetika bazarı bulu potenśialı zur häm tabiğıy gaz cähätennän dä bu noqtağa ireşergä cıyına.
Ênergetika häm tabiğıy çığanaqlar ministrı Fatih Dönmäz:
“Ber ilneñ tabiğıy gaz taratu häm säwdä üzäge bula aluı öçen tabiğıy gaznıñ berniçä kerü noqtasına iyä buluı şart. 7 ütkärgeç belän 3 ilneñ tabiğıy gazına bäyle bulğan Türkiyä 10nan kübräk ildän 4 LNG terminalenä sıyıqlandırılğan tabiğıy gaz ala. Gaz berniçä çığanaqtan kilgän çaqta köndäşlek bula häm bazar yaxşı êşli. Türkiyä bu şartnı üti.”
Türkiyä borawlaw köymäläre uzğan könnärdä Qara diñgezdä zur tabiğıy gaz rezervların taptı häm xäzer bolarnı çığarırğa häm qullanırğa tırışa.
İlbaşı Räcäp Tayyip Ärdoğan Rusiyä Däwlät başlığı Vladimir Putin belän Türkiyäneñ könbatışında Rusiyä gazın xalıqara ütkärgeçlär belän Awrupağa qudıru öçen tabiğıy gaz üzägeneñ tözelüe mäs’äläsendä kileşügä ireşte.
İllär ayıruça berençe reaktornıñ kiläse yılda qullanıluı planlaştırılğan atom êlektrostanśiyasınıñ tözeleşendä dä urtaq.
Räcäp Tayyip Ärdoğan, Türkiyä Däwlät başlığı:
"Atom êlektrostanśiyası proyıktına 20 milliard dollar kapital salına häm tämamlanğan çaqta ênergetika ölkäsendä iskitkeç däräcägä ireşäçäkbez."
Türkiyäneñ barı tik keçkenä miqdarda êşkärtelmägän neft’ rezervları bar, läkin ike xalıqara ütkärgeç ilne Ğıyraq, Azärbaycan häm Gruziyadağı neft’ rezervlarına totaştıra. Fäqät soñğı çorda Türkiyädäge ênergetika investiśiyäläreneñ zur öleşe yañartıla alınğan ênergiya asqormasına salındı.
Moxitnı saqlaw, şähär tözeleşe häm klimat üzgäreşläre ministrı Murat Kurum:
“Türkiyäneñ êlektr citeşterü köçeneñ 54%ın cil, gidro häm qoyaş kebek yañartıla alınğan çığanaqlardan täêmin itelä. Yañartıla alınğan ênergiya da binalarda öleşçä mäcbüri. Mäsälän, industriya qorılmalarınıñ, êşçänlegeneñ kim digändä dürttä berse öçen yañartıla alınğan ênergiya qullanılırğa tiyış.”
Soñğı waqıtlarda geotermal’ ênergiya citeşterüe öçen yaña ölkälär dä açıldı. Yañartıla alınğan ênergiya uzğan yılda ilneñ yaña potenśial artuınıñ 95%ınnan kübrägen täşkil itte.
İlneñ êlektr êşläp çığaruınıñ 50% importqa bäyle, läkin Türkiyä çista ênergiyadağı tizlegen däwam ittergän oçraqta bu sannıñ 2030nçı yılda yaqınça 25%qa töşüe kötelä.
