Dön’ya xoquq bozular xisabı

Üzäk Başlığı Väysäl Başar İstanbulda oyıştırğan matbuğat oçraşuında bıyıl 11nçese äzerlängän xalıqara xoquq bozu xisabın cämäğätçelek belän urtaqlaştı.

Xisapqa kertelgän İslam doşmanlığına qağılışlı kürsätkeçlärgä tuqtalıp uzuçı Başar:

"Bıyıl 6 meñ 270 İslam doşmanlığı höcüme belän rekord quyıldı. Amerikada häm Awrupada êtnik häm dini diskriminaśiyälär belän sıyınuçılarğa qarata totışnıñ bu illärdä çiktän tış uñçılarnıñ artuına, milli üzañ qarşılıqlarına häm xoquq bozularğa säbäp buluı bilgelände. Awrupa Berlegendäge xoquq bozularda İslam doşmanlığı yünäleşendäge höcümnär här yıl arta bara,” – dip äytte.

Başar, Amerika Quşma Ştatlarında ıruğ (rasa) häm dingä bäyle diskriminaśiyanıñ iñ töp keşe xoquqların bozuı bularaq alğı planğa çığuın belderep, AQŞta häm Awrupa Berlege illärendä xoquq saqlaw köçläreneñ ülemnärgä yul açqan xoquqsız häm çamasız köç qullanuda artu bulsa, monıñ kübräk qaçaq häm möhacir törkemnärenä qarata diskriminaśion häm rasaçı êlementlardan toruın citkerde.

2021nçe-2022nçe yılnıñ berençe yartısına qadär Ägäy diñgezendä 41 meñ 523 qanunsız möhacirneñ Greśiya tarafınnan kire êtelüen belderüçe Başar:

"Şuşı uq çorda 86 migrant tuñıp yäki buılıp häläq buldı. Greśiya çigenä kitkän yaqınça 8 meñ qaçaqtan 88% qıynalğan, 97% talanğan, 49% mäcbüri çişenügä, 16% buıluğa, 19% qoral belän yaralanuğa, 5% censi cäberläwgä, 8% isä êlektr şokına duçar bulğan,” – digän mäğ’lümatne citkerde.

Başar 23nçe ğıynwardağı mäğ’lümatkä kürä, Ukraina-Rusiyä arasındağı suğışta 7 meñnän kübräk tınıç xalıqnıñ häläq buluın, 11 million keşeneñ qaçaqqa äylänüen iskärtep uzdı.

Başar İranda xoquq saqlaw köçläreneñ çamasız köç qullanuı arqasında “yäşäw”, “matdi häm ruxıy qağılmaslıq, tänneñ bötenlege", "keşene irektän mäxrüm itü" kebek xoquqlarnıñ bozıluın, rizasızlıq belderü çaraları waqıtında 29ı xatın-qız, 63e 18 yäş’tän keçeräk tuplam 458 keşeneñ ülüen äytte.