خاور میانه از دیدگاه ترکیه

بلک‌واتر که در سال 1997 توسط اریک پرینس و آل کلارک تأسیس شد، خود را به عنوان شرکتی تعریف کرد که آموزش پلیس، آموزش خنثی سازی بمب، پرورش سگ با هدف خاص (سگ‌های کشف مواد مخدر و بمب) و خدمات حفاظتی ویژه را در دوره اولیه خود ارائه می‌کرد. پرینس گفت که آنها قصد دارند با بلک‌واتر برای ارتش در زمینه امنیت ملی همان کاری را انجام دهند که فِدِکس (FedEx)، یک سرویس ارسالِ نامه خصوصی، برای خدمات پستی انجام داد.

ادعا می شود که بلک‌واتر یک ارتش خصوصی است که توسط یک فرد کنترل می‌شود. اریک پرینس، که کنترل را در دست دارد، یک مگا میلیونر مسیحی راست افراطی و یکی از مهم‌ترین تامین کنندگان مالی کمپین های انتخاباتی نامزدهای ریاست جمهوری حزب جمهوری‌خواه در ایالات متحده است. از زمان تأسیس این شرکت، اغلب گفته می‌شود که هم با مجتمع نظامی-صنعتی آمریکا و هم با جامعه اطلاعاتی ایالات متحده همکاری می‌کرده است. بلک‌واتر که بعداً به اکس‌ئی (Xe) تغییر نام داد و امروز "آکادمی" نامیده می‌شود، آموزش‌های تخصصی، خدمات مشاوره امنیتی، تجهیزات تاکتیکی و تجهیزات عملیاتی درجه نظامی ارائه می‌دهد. بلک‌واتر در فعالیت‌های امنیتی و ماموریت‌های مخفی در مناطق دشواری مانند عراق و افغانستان شرکت داشته است. این شرکت همچنین در وظایفی مانند حفاظت از زیرساخت‌های حیاتی و منابع طبیعی در مناطقی که از نظر استراتژیک برای دستور کار ژئوپلیتیک واشنگتن مهم تلقی می‌شوند، مشارکت دارد. این امر زمینه فعالیت شرکت را گسترش داده و بسیاری از مناطق جغرافیایی جهان را در بر می‌گیرد. گزارش محرمانه سازمان ملل به شورای امنیت که توسط نیویورک تایمز به دست آمده است، نشان می‌دهد که پرینس یک نیروی مزدور خارجی مسلح به هواپیماهای تهاجمی، قایق‌های توپدار و قابلیت‌های جنگ سایبری را در سال 2019 و در اوج جنگ در شرق لیبی مستقر کرده است. به عنوان بخشی از این عملیات که طبق گزارش 80 میلیون دلار هزینه داشت، طرحی نیز برای تشکیل یک جوخه مرگ طراحی شد که بتواند فرماندهان منتخب لیبی را پیدا کند و بکشد. هدف نهایی، سرنگونی دولت قانونی لیبی است که توسط سازمان ملل به رسمیت شناخته شده و توسط ترکیه حمایت می‌شود.

قتل عام میدان نور که در سال 2007 در میدان نور بغداد رخ داد و منجر به کشته شدن 17 غیرنظامی از جمله 2 کودک شد، نقطه عطف مهمی برای بلک‌واتر بود. نوری المالکی، نخست وزیر وقت عراق، مجوز دولت خود را برای فعالیت بلک‌واتر در عراق لغو کرد. او گفت که مزدورانی که در این کشتار دست داشته‌اند اخراج خواهند شد. با این حال، دو مشکل در اینجا برجسته می‌شود. اولاً، بلک‌واتر علیرغم ماموریت خود برای حفاظت از مقامات آمریکایی در عراق، قراردادی با دولت عراق ندارد. دوماً وضعیت حقوقی نامشخص مزدوران بلک‌واتر در عراق است. این سربازان به دلیل اختیارات باقی مانده از اداره موقت ائتلاف آمریکا که بیش از دو سال قبل از این حادثه در عراق منحل شده بود، می‌توانند از قوانین عراق مستثنی شوند. در واقع، صلاحیت قضایی سربازان بر عهده ایالات متحده بود، نه عراق. در ادامه، چهار مزدور مسئول این حادثه در دادگاه‌های آمریکا به 30 سال زندان محکوم شدند. با این حال، آنها با عفو صادر شده توسط رئیس جمهور وقت آمریکا دونالد ترامپ در سال 2020 آزاد شدند. همچنین ذکر این نکته مفید است که در این دوره، بتسی دی‌ووس، خواهر اریک پرینس، بنیانگذار بلک‌واتر، به عنوان وزیر آموزش در کابینه ترامپ خدمت می‌کرد. اگرچه عاملان کشتار میدان نور امروز آزاد شده‌اند، اما این حادثه سوالات زیر را در افکار عمومی و ارتش آمریکا ایجاد کرده است:

"آیا اعضای شرکت‌های امنیتی خصوصی باید به همان استانداردهای رفتار اخلاقی سربازان آمریکایی باشند؟ تا چه حد باید ارزش‌های ارتش توسط اعضای سابق ارتش ایالات متحده که به عنوان اعضای شرکت‌های امنیتی خصوصی خدمت می‌کنند، حفظ شود؟ مسئولیت‌های یک شرکت امنیتی خصوصی قانونی چیست؟ به عنوان مثال، آیا عملیات حمله باید توسط شرکت‌های امنیتی خصوصی انجام شود یا اینکه این شرکت‌ها فقط باید عناصر پشتیبانی کننده در عملیات حمله باشند؟ یا باید فعالیت شرکت‌های امنیتی خصوصی فقط به سیستم‌های دفاعی، امنیتی یا پشتیبانی محدود شود؟ شرکت‌های امنیتی خصوصی مانند بلک‌واتر چه تأثیری بر عملیات‌های جنگی دارند؟ اقدامات بلک‌واتر چه تأثیری بر سربازان آمریکایی در عراق دارد؟ اقدامات بلک‌واتر چگونه بر روابط ایالات متحده با منطقه در سایر نقاط جهان تأثیر می‌گذارد؟ اعضای ارتش ایالات متحده وقتی می‌بینند که اعضای یک شرکت امنیتی خصوصی به طور غیرقانونی عمل می‌کنند، چگونه باید عمل کنند؟ چگونه ارتش هنگام کار با شرکت‌های امنیتی خصوصی می‌تواند از ارزش‌های خود به بهترین شکل محافظت کند؟

با توجه به همه این واقعیت‌ها، بدیهی است که گروه‌های شبه‌نظامی به جای کمک به سیاست‌های آمریکا در قبال خاورمیانه، به ویژه عراق، آسیب می‌رسانند. واضح است که این گروه‌ها برخلاف موازین اخلاقی ارتش آمریکا عمل کرده‌اند. حتی بدتر از آن برای ایالات متحده، انتقادهایی مطرح شده است که ارتش ایالات متحده دیگر نمی‌تواند یکی از اساسی‌ترین وظایف خود یعنی پیروزی در جنگ‌ها برای تضمین امنیت ملی را انجام دهد. در آینده نزدیک، وابستگی ایالات متحده به شرکت‌های امنیتی نظامی خصوصی مانند بلک‌واتر در خاورمیانه ممکن است به آسیب‌پذیری‌های امنیتی خطرناکی هم برای خود و هم برای خاورمیانه منجر شود.

نویسنده: ارزیابی دکتر جمیل دوغاچ ایپک، کارشناس روابط بین الملل-11