د انرژۍ اجنډا

تورکیه په اروپا کې د طبیعي ګاز څلورم لوی مصرف کونکی هیواد دی چې کلنۍ مصرف یې شاوخوا ۵۱ میلیارد متر مکعبه دی.

تورکیې چې د اوږدو کلونو راهیسې خپل ټول طبیعي ګاز له بهره  واردول،  د ساکریا ګاز په ساحه کې د کشف سره، دا وضعیت بدل شو.

تورکیې د اپریل تر پایه پورې د ساکریا د ګازو د سیمې نه نږدې ۴ عشاریه ۶  میلیون متر مکعبه ګاز تولید کړي دي. د تورکیې له ملي زیرمو څخه ۱.۸ میلیونه کورنیو ته د طبیعي ګازو رسول پیل شول.

مګر اهداف خورا لوی دي. دا په پام کې ده چې د ۲۰۲۵ تر پیل پورې ورځني تولید ۱۰ میلیون متر مکعب ته لوړ شي.

د نوو کشفونو سره، دا موخه ده چې په لنډ وخت کې د ۲۰ میلیون متر مکعب څخه ډیر تولید ته وده ورکړي. دا پدې معنی ده چې د نږدې ۹ څخه تر ۱۰ میلیون کورنیو طبیعي ګاز به د ملي سرچینو څخه پوره شي.

له همدې امله، د طبیعي ګازو د ذخیره کولو هدفونه یو له بل سره پلي کیږي. تر ۲۰۲۸ کاله پورې، تورکیه په پام کې لري چې د ۲۰ سلنې ګاز ذخیره کړي.

د تورکیې د انرژۍ او طبیعي زیرمو د وزارت د پلانونو له مخې به د تورکیې د زیرمو د ظرفیت د کارولو کچه پنځوس سلنې ته ورسیږي. د دې دلیل لپاره ، دا پلان شوی چې په ډیری سیمو کې د طبیعي ګاز ذخیره کولو ساحې رامینځته کړي یا پراخه کړي ، په ځانګړي توګه د توز ګولو  طبیعي ګاز ذخیره کولو په  حوزه کې.

په هرصورت، دا یوازینی دلیل نه دی . اصلي هدف  تورکیه  د انرژۍ د مرکز په توګه د بدلیدو په خاطر  د ذخیره کولو ظرفیت لوړول دي.

د نوو ذخیرو د ځای ټاکلو مطالعات په تخنیکي توګه بشپړ شوي. دا مرکز به سږ کال جوړ شي.

د پروژې په چوکاټ کې چې د روسیې سره په ګډه ترسره کیږي، پلاوي په دوامداره توګه د مسکو-انقرې کرښې ته تګ راتګ وکړي. د پروژې د نهايي کولو لپاره کار دوام لري.

تورکیه اوس مهال د طبیعي ګازو ۷ نړیوال پایپ لاینونه، ۴ د LNG تاسیسات لري، چې ۲ یې د تودوخې د ذخیره کولو او د ګازو د انتقال واحدونه او ۲ د ځمکې لاندې د طبیعي ګازو د ذخیره کولو اسانتیاوې دي.

د ترک سټریم، یوه له نړیوالو پروژو څخه ده، د دوو پایپ لاینونو څخه جوړه ده، چې هر یو یې ۹۳۰ کیلومتره اوږدوالی لري، د روسیې له اناپا څخه د تورکیې قرقلر ایلي ته غځول کیږي. د تورې بحیرې له لاندې څخه یوه کرښه د تورکیې له ملي شبکې سره نښلوي. بل دا چې هغه ګاز چې د تورکیې له لارې به اروپا ته انتقال شي، ډاډ ورکوي. هر لاین   په کال کې د ۱۵ عشاریه ۷۵ میلیارد متر مکعب ګاز د لیږد ظرفیت لري. روسیه غواړي د خپل طبیعي ګاز د پایپ لاین ظرفیت لوړ کړي. د موضوع په اړه بحثونه دوام لري.

د طبیعي ګاز یوه بل پایپ لاین چې د تور بحیرې له لارې د روسیې څخه تورکیې ته رسیږي  بلو سټریم یا نیلي جریان دی چې د کال ۱۶ میلیارد متر مکعب ګاز انتقالوي .

د ټرانس اناتولیان طبیعي ګاز پایپ لاین (TANAP) چې د اذربایجان د کسپین طبیعي ګاز لیږدوي، اوس مهال د ۱۶ میلیارد متر مکعب طبیعي ګاز لیږدولو ظرفیت لري. له دې طبیعي ګاز څخه ۶ میلیارده متر مکعب تورکيې ته او لس میلیارد متر مکعب اروپا ته لېږدول کېږي. په پام کې ده چې د کرښې ظرفیت په لنډ وخت کې دوه برابره شي.

همداشان تورکیه غواړي چې د منځنۍ اسیا د تورکیې جمهوریتونو سره د تړونونو په لاسلیکولو سره د خپل طبیعي ګاز تنوع پراخه کړي. په دې برخه کې لومړی ګام له ترکمنستان سره و. د مارچ په لومړیو کې د دواړو هېوادونو ترمنځ د طبیعي ګازو په برخه کې د همکارۍ تړون لاسلیک شو.

په ناګورنو قره باغ کې د زنګیزور دهلیز په پرانیستلو سره، چې د اذربایجان له خوا ازاد شوی، موخه یې د کسپین سمندر له لارې تورکیې ته د هیواد طبیعي ګاز لیږدول دي. دا کرښه به د تورکیې او اروپا د انرژۍ په امنیت کې مرسته وکړي.