Prezidentlik voizi janob Ibrahim Kalinning 28.01.2017 kuni chop etilgan DailySabah maqolasi

Prezidentlik voizi janob Ibrahim Kalinning 28. 01.2017 kuni chop etilgan  DailySabah maqolasi

Turkiyaning Afrikada  ikki tomonlama foyda qil siyosati

Mustamlaka kuchlar qilganidek yangi qaramlilik, homiylik va mustamlaka aloqalarni yaratish o’rniga, Turkiya Afrikada tenglik, ochiqlik va davom ettirishi  mumkin  asosiyga tayangan va bir ikki tomonning  kuchayish siyosatini  “ ikki tomonlama  siyosatini  ta’qib etmoqda.

22- 25 Yanvar kunlarida  Prezident Rajab Toyyib Erdo’g’an uch sharqiy Afrika o’lkasini ziyorat etdi. Tanzaniya, Mozambik va Madagaskar ziyorati Turkiyaning 2005da boshlatilgan va hanuz ham davom etgan “ Afrika siyosatining bir parchasi sifatida Turkiyaning bir butun sifatida Afrika qit’asi bilan aloqalarini rivojlantirish va chuqurlashtirishni maqsad qilib olmoqda.

Oxirgi o’n yil mobaynida , birinchi o’rinda Bosh vazir va ortidan Prezident bo’lib, Erdo’g’an yig’ilishda 23 Afrika o’lkasiga 30dan ortiq ziyorat amalga oshirdi. Afrikalik bo’lmagan bir lider uchun bu rekord sonda bir safar edi. Ushbu ziyoratlar Afrika millatlari bilan yangi o’zaro aloqalar rivojlantirar ekan, Turkiyaning Afrikaga doir strategik nazariyasi jihatidan ham  bir ko‘rsatkich bo’lgan. Turkiya 2004da faqatgina 12 bo’lgan favqulodda va muxtor elchilik soni 2016da 39ga   ko’tarilib Afrikadagi diplomatik mavjudiyatini kengaytdi.

Faqatgina 2012 va 2013da, Turkiya Afrikadagi turli yordam dasturlariga taxminan 800 million Amerikan dollar miqdorida hissa qo’shdi.

Turk hamkorlik va koordinatsiya agentligi ( TİKA) Afrikada 16 byurosi bor, Bular yangi suv quduqlari insho etishdan, klinika ochishga, fermerlarni ta’limdan tarixiy tuzilishi restavratsiyadan o’tkazishgacha qit’a bo’ylab yuzlab loyihalarni hayotga tatbiq etmoqda. 

Bundan  tashqari Turk nohukumat  tashkiloti va yordam  tashkilotlari ehtiyoji  bo’lganlarga  faol yordam etmoqdalar.  Ushbu yangi nazariya Afrika millatlari tomonidan ham yaxshi kutib olingan.

2008- yilida  Afrika birligi Turkiyani strategik sherik sifatida belgilangan. Dastlabki Turkiya- Afrika sammiti ayni yil Istanbulda o’tkazilgan, ortidan esa Malabo, Ekvatorial Gvineya 2014-yilda  boshqa biri uyushtirilgan.

Uchinchi Sammit 2019 yilida Turkiyada o’tkazilishi rejalanmoqda. O’n yil oldin Turkiyaning Afrika bilan bo’lgan jamiy  savod hajmi 3 milliard dollardan(USD) oz edi. Bugun esa savdo hajmi 25 milliard USDni oshdi. Turk havo yo’llari 30dan ortiq Afrika o’lkasida taxminan 40 nuqtaga uchish amalga oshirmoqda.

Bu raqam dunyodagi boshqa xalqaro aviatsiya shirkatlaridan yana ko’proq.

O’ttizdan ziyod Afrika o’lkasining Turkiya diplomatik missiya mavjud.

Afrika o’lkasidan kelgan 5 mingdan ziyod talaba Turkiyada to’liq stipendiya bilan  ta’lim olmoqda.  Bu raqamlar Turkiya va Afrika orasidagi ortgan aloqalarni  kuchli va barqaror bir saviyada davom etganini ko’rsatmoqda.

Afrika, boy tabiiy gaz manbalariga, yosh va dinamik bir aholiga va  muhim  rivojlanish  imkoniyatiga ega. Faqat bu cheksiz boylikning orasida kambag’allik ichida bo’lgan yana Afrikadir. Ko’plab Afrika o’lkasi  uchun siyosiy barqarorlik, terrorga qarshi kurash, kambag’allikka qarshi kurash, kambag’allikni bartaraf etish va davom ettirish mumkin rivojlanish asosiydir. Yevropaning  qit’adagi  mustamlaka sharmandaligi  tarixini   ko’z o’ngiga olganda,

Homiylik  rejimi qoldirgan merosga, vakolat urushlariga, zamonaviy qullikka va iqtisodiy mustamlakaga qarshi inson hushyor bo’la olmaydi.