Kun tahlili 50- qism
Tashqi ishlar vaziri Hakan Fidan 14-Elchilar konferentsiyasida milliy tashqi siyosatning qarashlari va vazirlikning roli haqida eng keng qamrovli nutqlardan birini qildi.
Kun tahlili 50- qism
HAKAN FIDANNING TASHQI SIYOSAT KARASHI
Tashqi ishlar vaziri Hakan Fidan 14-Elchilar konferentsiyasida milliy tashqi siyosatning qarashlari va vazirlikning roli haqida eng keng qamrovli nutqlardan birini qildi.Global tizimning "murakkab va ko'p inqiroz"ni boshidan kechirayotganini ta'kidlagan Fidan, hozirgi adolatsizlik, ortib borayotgan xavf va tizimdagi "o'zgarish" zarurligiga e'tibor qaratdi.Uning ta'kidlashicha, Prezident Erdo'g'an davrida Turkiya yetakchi davlatlardan biri sifatida yangi xalqaro tizimni shakllantiruvchilar qatorida bo'ladi.Uning so'zlariga ko'ra, Turk asrining tashqi siyosati "mamlakatimizni tizim quruvchi aktyorlardan biriga aylantirish"dir.
Shubhasiz, Turkiya yolg'iz harakat qilmaydi, aksincha, "yechimga qaratilgan ko'p tomonlamalik tushunchasini" ifodalaydi.U Pandemiya va Ukrainadagi urush paytida bo'lgani kabi " inklyuziv xalqaro tizimni o'rnatish" uchun boshqa mamlakatlar bilan ishlaydi.
SETA / Xavfsizlik tadqiqotlari direktori Muallif Prof. Dr. Murat Yeshiltashning bu boradagi bahosini taqdim etamiz...
Fidan o‘z nutqida to‘rtta asosiy strategik maqsadni bayon etdi: “Mintaqamizda tinchlik va xavfsizlikni o‘rnatish, tashqi aloqalarimizni tizimli asosda yo‘lga qo‘yish, farovonlik muhitini rivojlantirish va global maqsadlarimizni ilgari surish”. Ushbu maqsadlarga erishish uchun iqtisodiyotdan mudofaaga, energetikadan aloqaga qadar ko'plab sohalarni muvofiqlashtirish birinchi o'ringa chiqadi. Turkiya tashqi siyosatining mintaqalar, mamlakatlar va masalalarga ushbu maqsadlarga mos keladigan yondashuvini sarhisob qiladigan bo‘lsak, Fidanning “milliy tashqi siyosat qarashlari” Erdo‘g‘anning integratsiyalashgan siyosiy tushunchasi bilan ham, hukumatning 2023 yilgi saylov dasturi konseptualizatsiyasi bilan ham mukammal uyg‘undir.
Ma’lum bo‘lishicha, Hakan Fidanning kelgusi besh yilga mo‘ljallangan maqsad va qarashlari real va uning yigirma yillik tashqi siyosat tajribasiga asoslangan.Bundan tashqari, Ukraina urushi global tizimga yangi noaniqliklar va to'qnashuvlarni olib kelgani aniq.Afrikadagi ketma-ket to'ntarishlar yangi buyuk kuchlar raqobati uchun sahna bo'ladi. Global va mintaqaviy kuchlar yangi inqiroz va mojarolarni kutmoqda.
Bunday muhitda, shunday bir muhitda Fidan tomonidan ifodalangan milliy tashqi siyosat qarashlari Turkiyaning yangi xalqaro maqomga ega bo'lish zarurati va izlanishlari bilan oziqlanadi.Bu qarash shuhratparast ko'rinadi, ammo sarguzasht emas. U institutsionalizatsiya, integratsiya, tamoyillar, ko'p tomonlama, do'stlar va ittifoqchilar bilan ishlashni qadrlaydi.Biroq, hozirgi inqirozlarni hal qilish va boshqarishda real umidlarga ega. Shuningdek, u xavfsizlik muammolari xavfidan xabardor.Albatta, milliy tashqi siyosat nuqtai nazariga erishish Turkiya uchun muhim muvofiqlashtirish va salohiyatni oshirishni talab qiladi.Bu nuqtada Prezident Erdog’anning samarali yetakchiligi va tajribasi eng katta ustunlik sifatida ko’zga tashlanadi.
Fidan Turkiyaning asriga oid tasavvurini amalga oshirish uchun vazirlikka tayinlagan rolini uch sarlavha ostida umumlashtiradi. Tashqi aloqalarning barcha yo‘nalishlarini inventarizatsiya qilish, dolzarb muammolar va strategik imkoniyatlar bo‘yicha pozitsiyalarni ishlab chiqish, vazirliklar va muassasalar o‘rtasida muvofiqlashtirish.
Fidan tashqi ishlar vazirligi oldiga qo‘ygan bu uch vazifa diplomatlarni yanada faol va samaraliroq bo‘lishga majbur qiladi va Turkiyaning so‘nggi yillarda qo‘lga kiritgan diplomatik faolligini kuchaytiradi.
SETA / Xavfsizlik tadqiqotlari direktori Muallif Prof. Dr. Murat Yeshiltashning bu boradagi bahosini taqdim etdik.
