Kun tahlili 29- qism

XItoy QACHON URUSHGA QO'SHILADI?

Ob-havo sharoitining  yaxshilanishi  bilan Rossiya va Ukraina o'rtasidagi ziddiyatlar kuchayganligi ko'rinib turibdi. Vagner boshchiligidagi Rus hujumlari, ayniqsa Bahmut shahriga qaratilgan hujumlari ortib borar ekan, G'arb davlatlarining Ukrainaga harbiy va iqtisodiy yordami kundan-kunga ortib bormoqda. AQSh boshchiligida butun g'arbiy blok Rossiyaga qarshi frontga chiqqan bo'lsa-da, Xitoy o'z taraddudli munosabatini saqlab, Rossiyaga harbiy yordam bera oladimi, degan savol birinchi o'ringa chiqdi.

SETA / Tashqi siyosat tadqiqotchisi Jan AJUNning ushbu mavzu bo'yicha bahosini taqdim etamiz...

  Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirish tashabbusi bir yilni ortda qoldirar ekan, kurash ham iqtisodiy, ham siyosiy, hamda  maydondagi harbiy mojarolar jadal sur'atlarda davom etmoqda. Ayniqsa, AQSh boshchiligida anglosakson davlatlari Rossiyaga qarshi urushiga aylangan jarayonni oxirigacha olib borish niyatida koʻrinadi.

Ukrainaga ilg'or harbiy texnologiyaga asoslangan og'ir qurollarni jo'natish davom etmoqda va bu mamlakatga Yevropa Ittifoqi hissasi bilan cheksiz iqtisodiy yordam berilmoqda. Bularning barchasidan tashqari, Rossiyaga qarshi juda jiddiy iqtisodiy sanksiyalar ham mavjud. Umuman olganda, AQSh Rossiyani tiz cho'kmaguncha bu maqsadidan  voz kechmaydi, degan fikrda.

Rossiya esa Kuba, Koreya, Eron kabi kichik davlatlardan yordam olsa ham, haligacha asosiy ittifoqchisi Xitoydan xohlagan narsasini ololmadi. Xitoy Rossiyaning bosqinchilik urinishini ishg’ol  deb hisoblamaydi va Rossiyaga qarshi sanksiyalarga ham qarshi.

Bundan tashqari, Xitoy jiddiy iqtisodiy import qilish orqali Rossiyani qo'llab-quvvatlaydi. Shunga qaramay, muhim texnologiya transferi bilan Rossiyaga G'arb davlatlarining sanksiyalaridan kamroq zarar ko'rish imkonini beradi. Biroq, harbiy yordam haqida hozircha tilga olinmagan. 

Urush boshida Xitoy Rossiyaning maslahatlashmasdan bosqinchilik tashabbusini boshlaganini ma'qullamadi va bu g'arb dunyosi bilan o'zi uchun erta kurashni boshlashi mumkin deb o'yladi. Rossiyaning biroz zaiflashib, ko'proq o'z qanoti ostiga olishini strategik foyda sifatida o'qigan bo'lishi ham  mumkin. Biroq, hozirgi bosqichda, Rossiya Ukrainadagi keyingi  harbiy mag'lubiyatg ham  toqat qila olmaydi, deb o'ylamayman. Bu strategik nuqtai nazardan Xitoy uchun katta yo'qotish degani. Xitoy Rossiyani yo'q qilgandan keyin navbat o'ziga kelishini anglagan holda harakat qilishi kerak. Axir, hozir esa  AQSh AUKUS kabi tuzilmalarni qurish orqali Xitoyni geosiyosat nuqtai nazaridan o'rab olish choralarini ko'rishda davom etmoqda. Shunday ekan, Rossiya AQShning Gʻarbga qarshi yaratgan yangi ittifoq tarmoqlariga qarshi Xitoyning eng katta va eng muhim ittifoqchisi boʻladi.

Xitoy yaqin oylarda tanlovga duch keladi. Rossiyani harbiy jihatdan mazmunliroq qo‘llab, Ukraina jabhasida qo‘lini mustahkamlaydi yoki o‘z navbatini kutib, eng katta ittifoqchisining maydonda va o‘yindan tashqarida tor-mor etilishiga imkon beradi.

 Biz SETA / Tashqi siyosat tadqiqotchisi Jan AJUNning ushbu mavzu bo'yicha bahosini taqdim etdik.