Kun tahlili 3- qism
So'nggi yillarda to’qnashuv zonalarida, ayniqsa Yaqin Sharqda, davlatlar to'g'ridan-to'g'ri to'qnashuv o'rniga proksi unsurlardan foydalanib va ba’zi vaqt esa pul evaziga jang qilayotgan xususiy qo’shinlarga murojaat qilgani ko’rilmoqd
So'nggi yillarda to’qnashuv zonalarida, ayniqsa Yaqin Sharqda, davlatlar to'g'ridan-to'g'ri to'qnashuv o'rniga proksi unsurlardan foydalanib va ba’zi vaqt esa pul evaziga jang qilayotgan xususiy qo’shinlarga murojaat qilgani ko’rilmoqda.
Garchi AQShning BlackWater kompaniyasi xayolga kelgan birinchi ism bo'lsa-da, Rossiyaning Vagner kompaniyasi ko'plab to’qnashuv zonalarida paydo bo'lmoqda. "Vagner" kompaniyasi orqali, Rossiya Suriya, Liviya, Markaziy Afrika va hatto Venesueladagi ittifoqdosh unsurlarni qo'llab-quvvatlaydi va o'z ta'sir doirasini kengaytirishga harakat qilmoqda.
SETA / Tashqi siyosat tadqiqotchisi Jan AJUNning mavzuga doir fikr va mulohazalarini e’tiboringizga havola qilamiz...
Bugungi kunda urushlar va to’qnashuvlarning tabiati o'zgarib borayotgan gibridlanishi va xavfsizlik va mudofaa sohasidagiixtisoslashuv va bozor bilan o'zaro bog'liqlik yangi uslubdagi urushlarni shakllantirmoqda. Xususiy harbiy kompaniya fenomenining paydo bo'lishi va undan bugungi kunda ko'plab rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlarning foydalanishi ushbu jarayonning natijasidir.
Mamlakatlar xususiy sektor bilan birgalikda harakat qila boshlaganlarida, xususiy harbiy kompaniyalar urushlarda ishtirok etishga boshlashlari va xavfsizlik va mudofaa siyosatida foydalanila boshlandilar .AQShdan tashqari Rossiyaning xususiy harbiy va xavfsizlik kompaniyalaridan foydalanishning kengayishi va ularning Yaqin Sharq va Shimoliy Afrikadagi faoliyati xalqaro e'tiborni jalb qildi. Ushbu kompaniyalar orasida eng ko'zga ko'ringani Vagner unsuridir. Nodavlat qurolli tashkilot sifatida kompaniya, Suriya va Liviyadagi fuqarolar urushlarida faol qatnashgan.
"Wagner Group"ning egasi, taniqli biznesmen Evgeniy Prigojin ("Putin va Kreml) bilan yaqin munosabatlari va hatto Kremlinga ovqat pishirgani uchun " (Putinning oshpazi laqabli) hatto nom qo’yilgan bir biznesmendir.
Aytishimiz mumkinki, guruhning harbiy yo'nalishi asosan 35-50 yoshdagi sobiq askarlardan iborat bo'lib, asosan Markaziy Osiyo, Bolqon va Kavkazdan kelgan.
Tadqiqot shuni ko'rsatadiki, uning harbiy xizmatchilarining aksariyati Checheniston, Gruziya va boshqa mintaqalarda jang qilgan va qizg'in to'qnashuvlarga duch kelgan va moliyaviy qiyinchiliklarga duch kelgan va noharbiy tinch hayotga moslik ko’rsata olmagan kishilar ekanini ko’rsatmoqda.
Vagner guruhida doimiy korporativ xodimlar bo'lmasa ham, askarlarning umumiy soni 5000 atrofida deb bilinmoqda.
Ma'lum bo'lishicha, 2015 yil sentabr oyida Rossiyaning Suriyadagi harbiy aralashuvidan keyin ushbu sohada rol o'ynashi taxmin qilingan Vagner guruhi Suriyadagi turli operatsiyalar bilan shug'ullangan.
Strategik ob'ektlari; Gaz va neft konlarini himoya qilishdan tashqari, matbuotda o’rin olishicha ular Suriyaning ko'plab nuqtalarida jangarilar sifatida jang qilishgani aks ettirilgan.
Rossiya Sharqiy O'rta yer dengizi va Afrikadagi Suriya sohasidagi yutuqlarini davom ettirishni istadi va shu nuqtai nazardan, Hafter frontidagi bo'shlikdan unumli foydalanib, Liviyada davom etayotgan urushning ta'sirchan ishtirokchilaridan biri holiga aylandi.
Aslida, 2020 yilga kelib, u Milliy anglashuv memorandumi (UMH) va Hafter o'rtasidagi sulhning yetakchisi sifatida paydo bo'ldi. Natijada, urushlar va to‘qnashuvlarning va urushlarning dinamikasi o'zgargan bir paytda, Rossiya Vagner kabi kompaniyalar orqali yangi jarayonga moslashishga va operatsion maydonga ega bo'lishga harakat qilmoqda.
SETA / Tashqi siyosat tadqiqotchisi Jan AJUNning mavzuga doir fikr va mulohazalarini e’tiboringizga havola qildik ...