Turk dunyosiga bag‘ishlangan umrlar 51- qism

Bugun sizlar bilan Turk Dunyosini birlashtirgan va mushtarak aloqalarimizni mustahkamlovchi muhim Muassasa va Tashkilotlar haqida suhbatlashamiz.

2220328
Turk dunyosiga bag‘ishlangan umrlar 51- qism

 

Turk dunyosiga bag‘ishlangan umrlar 51- qism

Bugun sizlar bilan Turk Dunyosini birlashtirgan va mushtarak aloqalarimizni mustahkamlovchi muhim Muassasa va Tashkilotlar haqida suhbatlashamiz.

Turk dunyosi tarix davomida o‘zining kelib chiqishi bir xil tillari, mushtarak madaniyati va bir-biri bilan mustahkam rishtalari bilan mavjud bo‘lgan.

Biroq bu rishtalarni asrab-avaylash, mustahkamlash va kelajak avlodlarga yetkazish nafaqat yurak birligi, balki birgalikdagi sa’y-harakatlar bilan ham mumkin.

Bugungi kunda bularning eng muhimi Turk dunyosida birlik va hamjihatlik maqsadida tashkil etilgan muassasa va tashkilotlardir.

Ushbu muassasa va tashkilotlar umumiy madaniy merosimizni saqlab qolish, akademik hamkorlikni oshirish va iqtisodiy taraqqiyotni qo‘llab-quvvatlashning eng muhim elementlari hisoblanadi.Ularning sharofati bilan chegaradan oshib ketadigan birodarlik ko‘prigi barpo etilmoqda. Rahbar Mustafo Kamol Otaturkning 1933-yil 29-oktabrda Turkiya Respublikasining 10 yilligini nishonlash marosimida qilgan nutqida,Uning aytishicha, bir kun kelib Sovet Ittifoqi parchalanib ketsa, biz birodarlarimizni himoya qilishimiz va tayyor turishimiz kerak. Ko‘ruvchi Otaturk aytganidek, 1991-yilning 25-dekabrida Sovet Ittifoqi parchalanganida Turkiya Respublikasi Markaziy Osiyo va Kavkazdagi turklarning mustaqilligini birinchi bo‘lib tan olgan. Turkiyaning yosh Turkiy Respublikalarga bergan dastlabki yordami uzoq muddatli loyihalar va rivojlanish markazli hamkorlik ishlariga aylandi.Shu ehtiyojdan kelib chiqib, 1992 yilda Turk hamkorlik va muvofiqlashtirish agentligi (TIKA) tashkil etildi.Tashkil etilganidan buyon TIKA tomonidan ta'lim, sog'liqni saqlash, tiklash, qishloq xo'jaligini rivojlantirish, moliya, turizm va sanoat sohalarida ko'plab loyiha va tadbirlar amalga oshirildi.

Oradan bir yil oʻtib, 1993-yilda Turk dunyosida tuzilgan ilk hamkorlik tashkiloti boʻlgan TURKSOY xalqaro Turkiy madaniyat tashkiloti; Ozarbayjon, Qozogʻiston, Qirgʻiziston, Oʻzbekiston, Turkmaniston va Turkiya Respublikasi madaniyat vazirlari tomonidan imzolangan kelishuv asosida tashkil etilgan.

 Keyin Shimoliy Kipr Turk Respublikasi; Rossiya Federatsiyasining Tatariston, Boshqirdiston, Oltoy, Saxa, Tuva va Xakas Respublikasi hamda Moldovaning Gagauziyasi TURKSOYga kuzatuvchi aʼzo sifatida aʼzo boʻldi.TURKSOY; Tashkil etilganidan buyon turk xalqlarining birligi va birodarligini mustahkamlash, mushtarak turk madaniyatini kelajak avlodlarga yetkazish va dunyoga tanitish yo‘lida faoliyat olib bormoqda.

Turk dunyosini til va adabiyot bilan bogʻlashni maqsad qilgan Yevroosiyo Yozuvchilar uyushmasi 2008-yilda tashkil etilgan.Ushbu muassasa adabiy asarlarni tarjima qilish va nashr etishda faol ishtirok etadi. U Kardesh Kalemler jurnali bilan Turk dunyosining adabiy boyligini keng auditoriyaga yetkazadi.

2008-yil 21-noyabrda Turkiya Davlatlari Parlament Assambleyasi (TURKPA) aʼzo davlatlar oʻrtasida parlamentlararo hamkorlikni rivojlantirish va mustahkamlash maqsadida yigʻildi.

Ozarbayjon, Qozogʻiston, Qirgʻiziston va Turkiya respublikalari parlamentlari spikerlari tomonidan Istanbulda imzolangan Istanbul kelishuvi bilan tashkil etilgan.

 Bu hamkorlik yanada kengayib, 2009 yilda Turk Davlatlari Tashkiloti tuzildi. Uning maqsadi Turk dunyosi aloqalarini mustahkamlash edi. Turk dunyosining mushtarak tarixi, tili va madaniy merosi doirasida rivojlanish. Ushbu tashkilot Turk dunyosi adabiyoti mukofotlari kabi loyihalar bilan adabiy asarlarni ta'kidlaydi.

2010-yil 25-may kuni Qozog‘iston poytaxti Ostonada tashkil etilgan Turk Akademiyasi adabiy asarlarni tarixiy va madaniy jihatdan tekshirishga hissa qo‘shadi. Turk dunyosi yozuvchilarining asarlarini ham nashr etadi.

Muhim loyihalar doirasida 2010-yilda tashkil etilgan Xorijdagi Turklar va Qarindosh JamiyatlarBoshqaruvi (YTB) Turk dunyosi yozuvchilari uchun stipendiyalar va tadbirlar bilan madaniy aloqalarning rivojlanishiga hissa qo’shmoqda. YTB ​​xorijda yashayotgan turklar va vatandoshlar muammolariga yechim topish hamda qarindosh jamoalardagi ijtimoiy-madaniy va iqtisodiy munosabatlarni yaxshilash maqsadida tashkil etilgan.

 2012-yil 23-avgust kuni Qirg‘iziston poytaxti Bishkek shahrida bo‘lib o‘tgan Turkiy davlatlar tashkiloti sammitida Turk madaniyati va merosi jamg‘armasi Nizomi qabul qilingan.

 Bosh ofisi Ozarbayjon poytaxti Boku shahrida joylashgan ushbu fondning maqsadi faoliyat, loyiha va dasturlarni qoʻllab-quvvatlash va moliyalashtirish orqali turk madaniyati va merosini saqlash, oʻrganish va targʻib qilishdir.

 Turk davlatlari oʻrtasidagi birinchi qoʻshma moliya muassasasi boʻlgan Turk investitsiya jamgʻarmasi (TYF) 2023-yil 16-martda tashkil etilgan. Iqtisodiy yo‘naltirilgan bo‘lsa-da, Turkiy sarmoya jamg‘armasining madaniy loyihalarni qo‘llab-quvvatlayotgani adabiyot sohasida ham yaqqol ko‘zga tashlanadi.

Turk dunyosi dostonlarimizda ham, tarixiy yozuvlarimizda ham azaldan mavjud bo‘lgan. Ular turli geografiyalarga tarqalib ketgan bo'lsalar ham, bir-birlari bilan aloqalarini saqlab qolishgan.

Ushbu birlikning bugungi rishtalari ushbu tashkilotlar tomonidan mustahkamlangan holda davom etmoqda.

 Bu tashkilotlar nafaqat tarix va madaniyatimizni saqlab qolmay, balki kelajakka kuchliroq Turk dunyosi merosini qoldirishimiz uchun ham ko‘prik vazifasini o‘taydi.Shuni unutmaslik kerakki, bunday hamkorlik nafaqat davlatlarning, balki alohida shaxslarning ham hissasi bilan mazmun kasb etadi.

 Hurmatli tinglovchilar, bugun Turk dunyosini birlashtirgan va mushtarak qadriyatlarimizni kelajakka olib boradigan muhim muassasa va tashkilotlar haqida suhbatlashdik.


Tanlangan kalimalar: #Tahkilotlar , #Olami , #Turk

Aloqador xabarlar