Energiya kun tartibi 46- qism

AQSH YANGI MUDDATDA QAYSI ENERGİYA SIYOSATLARIGA MUQADDADI?

MAHMUT GURER / TRT YANGILIKLAR MUHARRIRI

Amerikaliklar dunyo aholisining 5 foizdan kamrog'ini tashkil qiladi, lekin energiyaning 26 foizini iste'mol qiladi.

 Bundan tashqari, jahon sanoat ishlab chiqarishining 26 foizi AQShda amalga oshiriladi. Slanets gazining topilishi Qo'shma Shtatlarga 2014 yilda dunyodagi eng yirik uglevodorod yoqilg'isi ishlab chiqaruvchisiga aylanish imkonini berdi.

 2018 yilda AQShning ko'mir, tabiiy gaz, xom neft va neft mahsulotlari eksporti birinchi marta importdan oshib ketdi va mamlakat iste'molchi emas, balki ishlab chiqaruvchi davlatga aylandi.

2022 yilgi maʼlumotlarga koʻra, AQSh 16 trillion 396 milliard kub metr tabiiy gaz zaxirasi bilan jahon jadvalida Rossiya, Eron va Qatardan keyin 4-oʻrinni egallab turibdi.

Qo'shma Shtatlar o'tgan yili jahon bozorlariga 84,3 million tonna suyultirilgan gaz eksport qildi. Vashingtonning eng katta mijozi Rossiya-Ukraina urushidan so'ng, kiritilgan cheklovlar va Shimoliy oqim tabiiy gaz quvurining to'liq yopilishi tufayli u Yevropa Ittifoqiga aylandi.

Rossiyaning Yevropa Ittifoqi davlatlari tomonidan import qilingan tabiiy gazdagi ulushi oxirgi 3 yilda 41 foizdan 10 foizga kamaygan bo'lsa, suyultirilgan gaz (LNG) ulushi 20 foizdan 41 foizga oshdi.

Yevropa Ittifoqi (YI) davlatlari so'nggi 2 yilda suyultirilgan gaz importi uchun 171,5 milliard yevro to'ladi, shundan 75,1 milliard yevrosi AQShga to'g'ri keldi.

Xo‘sh, Respublikachilar partiyasidan nomzod Donald Tramp AQShdagi saylovlarda g‘alaba qozonganidan keyin qanday siyosat yuritiladi?

Saylov kampaniyasi davomida Tramp yashil energiyaga emas, balki fotoalbom yoqilg‘ilarga o‘tishini tez-tez ta’kidlagan.

Uning ta'kidlashicha, Qo'shma Shtatlar eng yirik neft va tabiiy gaz zaxiralariga ega. Tramp mahalliy neft va tabiiy gaz ishlab chiqarishni oshirish va strategik neft zaxiralarini topish kerakligini ta'kidladi.

 U, shuningdek, Jo Bayden davrida joriy etilgan davlat erlarini ijaraga berish orqali federal burg'ulash ishlarini kuchaytirishga va'da berdi.

Tramp eng toza energiya siyosatiga qarshi. Qo'shma Shtatlarning saylangan prezidenti qayta tiklanadigan energiya ishonchsiz va qimmat ekanligini da'vo qilmoqda.

U Bayden davridagi siyosatni "xitoyparast, sanoatga zarar yetkazuvchi va ishlab chiqarishni cheklovchi" deb ta'riflaydi.

Yangi yilda ish boshlaydigan AQSh prezidenti shamol va quyosh energiyasiga yangi sarmoya kiritishni istamaydi, ular qimmat va samarasizdir.

Saylov jarayonida Trampning eng katta tarafdorlaridan biri dunyodagi eng yirik elektr avtomobil ishlab chiqaruvchilardan biri Tesla kompaniyasi egasi Ilon Mask bo'lsa-da, u elektromobillar uchun subsidiyalarga ham qarshi.

Shu sababli, u an'anaviy Amerika avtomobil sanoatini qo'llab-quvvatlashda davom etishini ta'kidlaydi.

Yadro energetikasiga kelsak, Tramp yangi kichik o'lchamli reaktorlar qurilishini energiya mustaqilligi nuqtai nazaridan Qo'shma Shtatlarning eng muhim kozozidir, deb hisoblaydi.

Trampning Parij iqlim kelishuviga yondashuvi ham unchalik ijobiy emas...

Qo'shma Shtatlar 2020 yilda kelishuvdan chiqqan.

Biroq 2021-yilda yana BMTning iqlim bo‘yicha kelishuviga sherik bo‘lishga qaror qildi. Va u yana ishtirok etdi.

Mish-mishlarga ko'ra, Tramp ma'muriyati yana bir bor AQShni Birlashgan Millatlar Tashkilotining Iqlim o'zgarishi bo'yicha doiraviy konventsiyasidan chiqishi mumkin.

Mutaxassislarning ta’kidlashicha, Trampning prezidentligi iqlim o‘zgarishi va global miqyosda, ayniqsa Yevropada moliyalashtirishga ta’sir qiladi.

 U toza energiyaga o'tish va savdo siyosatiga sezilarli ta'sir ko'rsatishini ta'kidlagan bo'lsa-da, siyosatdagi mumkin bo'lgan zaiflashuv AQSh iqtisodiyotiga ham ta'sir qiladi, deb taxmin qilmoqda.