seudi erebistan bilen ereb birleshme xelipiliki otturisidiki toqunush
küntertip we analiz (82)
seudi erebistan bilen ereb birleshme xelipiliki otturisidiki toqunush
küntertip we analiz (82)
(jan ajun)
hörmetlik radiyo anglighuchilar! «küntertip we analiz» namliq pirogrammimizning bügünki bölümide siyaset, iqtisad we jemiyet tetqiqatliri fondi jemiyiti «SETA» ning tashqi siyaset tetqiqatchisi jan ajun teripidin teyyarlanghan «seudi erebistan bilen ereb birleshme xelipiliki otturisidiki toqunush» témiliq analizni diqqitinglargha sunimiz.
**** **** ** **** * *****
dunyada «Opec plus» namliq asasliq néfit ishlepchiqarghuchilarning néfit ishlepchiqirish normisi toghrisidiki yighinida seudi erebistan bilen ereb birleshme xelipiliki otturisida yüz bergen yirikchilik ikki dölet otturisidiki mesililerni ashkaralap qoydi. ikki dölet otturisida dawamlishiwatqan istratégiyelik hemkarliqqa qarimastin yéqindin béri nurghun mesililerde ixtilap qilishqa bashlishi, hetta toqunushlarningmu küntertipke kélishi paris qoltuqi ichki tengpungluqigha munasiwetlik muhim soallarni peyda qildi.
«Opec plus» depmu atilidighan «Opec» ezaliri bilen rusiye teripidin qurulghan «Adoc hoc» teshkilati uzundin buyan néft bilen teminlesh-éhtiyaj tengpungluqini tengshesh arqiliq néfit bahasining melum sewiyede tutup turulishigha kapaletlik qilishqa tirishmaqta idi. bolupmu amérikaning slanéts néfit ishlepchiqarghuchilarning ishlepchiqirish miqdarini ashurushigha egiship, «Opec plus» ezalarning bazar ülüshini yoqitip qoyishi bilen bahaning muqimliqi otturisida ikkilinishke chüshüp qalghanliqliri körülgen bolsimu, ezalar yenila melum shekilde hemkarliqlirini dawamlashturup kelgen idi. biraq ereb birleshme xelipilikining özige zorlap téngilghan yéngi ishlepchiqirish normisini ashurushqa urunushi seudi erebistanni qattiq ghezeplendürgendek qilidu. seudi erebistan néfit ministirining körülüp baqmighan bir shekilde ereb birleshme xelipilikini eyiblishi bilen ikki döler bir - birini eyibleshlerni dawamlashmaqta.
nurghun tehlilchiler bu mesilining peqet «Opec plus» ishlepchiqirish normisidinla ibaret emeslikini, belki ikki dölet otturisida éghir jiddiychiliklerning yüz biriwatqanliqini otturigha qoymaqta. pelestin mesilisi shundaqla qatar we yemen mesililiride ikki terep otturisida ixtilap bash kötürgendek qilidu.
eslide, tramp dewride israiliye we zionistlarning yétekchilikide ereb birleshme xelipiliki bilen seudi erebistan ittipaq qurup chiqqan bolup, rayongha munasiwetlik barliq istratégiyelik mesililerde ittipaq ezaliri birlikte heriket qilatti. ereb birleshme xelipilikidin muhemmed bin zeyid we «uning tesiri astida» dep qaralghan seudi erebistan text warisi shahzade muhemmed bin selmanmu bu siyasetning yolgha qoyghuchiliri süpitide aldinqi pilangha chiqmaqta idi. biraq bu tenglimide, israiliye we ereb birleshme xelipilikining menpeetliri seudi erebistanningkidin aldigha ötüp ketken bolghachqa, padishahliq ichide naraziliqlar barghanche kücheydi. bolupmu pelestin we yemen mesiliside éghir ixtilaplar körülüshke bashlidi. tiramp hoquqidin ayrilghandin kéyin nétanyahu hökümitining yimirilishi bilen bu ittipaqmu yimirildi. andin seudi erebistanmu özining menpeetini aldinqi orungha qoyushqa bashlidi. qatar bilen bolghan munasiwitlerde normallishish ishqa ashuruldi. yemendimu ereb birleshme xelipiliki xusiylargha qarshi élip bériliwatqan herbiy heriketlerdin chékinip chiqti. seudi erebistan yene ereb birleshme xelipilikini bölgünchi jenub küchlirini qollash bilen eyibleshke bashlidi. bu özgirishlerning hemmisi «Opec plus» yighinidin kéyin téximu keskinleshken halda otturigha chiqqan boldi.
elwette bu ikki döletni toqunush we küreshning chong dolqunigha pétip qalidu, dep oylimasliq kérek. emma seudi erebistanning buningdin kéyin özining menpeetini merkez qilip heriket qilidighanliqini we nurghun mesililerde oxshimighan mewqede turidighanliqini aldin perez qilalaymiz. muhemmed bin selmanningmu bu jeryandin nahayiti uprighan halda chiqidighanliqini we buning talonining uninggha késilidighanliqini körishimiz mumkin.
