amérikaning layihesi rusiye bilen xitayning ret qilishigha uchridi

türkiye awazi radiyosi xewiri: amérikaning b d t xewpsizlik kéngishide wénézuélada xelqaraliq közetküchilerning nazariti astida saylam ötküzüshni teklip qilghan layihesi, rusiye bilen xitayning ret qilishigha uchridi.

rusiyening wénézuélaning siyasiy musteqilliqigha qaritilghan herbiy küch ishlitishke we ichki ishlirigha arilishishqa qarshi chiqqan layihesimu, yéterlik qollashqa érishelmigenliki üchün qobul qilinmidi.

rusiye bilen xitay amérika teripidin teyyarlanghan, «wénézuélada tinchliq xaraktérlik siyasiy musapining bashlinishi üchün xelqaraliq közetküchilerning nazaritide erkin, adil we ishenchlik saylam ötküzüshni we insanperwerlik yardemni» chaqiriq qilghan qarar layihesini ret qildi.

amérikaning layihesige kéngeshning waqitliq eza döletliridin jenubiy afriqamu qarshi chiqti, qalghan toqquz dölet qollidi. ékwator giwinéyesi, hindonéziye we kotédiwoyri qatarliq döletler hoquqidin waz kechti.

amérika teyyarlighan layihede, 2018-yil 20-mayda ötküzülgen pirézidéntliq saylimining adil we erkin bolmighanliqidin chongqur endishe qilinghanliqi eskertilip, tinchliq xaraktérlik siyasiy musapining bashlinishi üchün xelqaraliq közetküchilerning nazariti astida erkin, adil we ishenchlik pirézidéntliq saylimi ötküzüsh chaqiriq qilinatti. wénézuéla dölet parlaménti we öktichi partiye ezalirining bixeterlikini kapaletke ige qilish kérekliki tekitlinetti.

layihede yene, wénézuéladiki insaniy weziyetning téximu yamanlashmasliqi üchün xelqaraliq insanperwerlik yardemlerning yetküzülüshini kapaletke ige qilish chaqiriq qilinatti.

rusiyening wénézuélaning siyasiy musteqilliqige qarita küch ishlitishke we ichki ishlirigha arilishishqa qarshi chiqqan layihesi bolsa, toqquz döletning qollishini qolgha keltürelmigenliki üchün qobul qilinmidi. rusiyening layihesini töt dölet qollidi, yette dölet qarshi chiqti, töt dölet hoquqidin waz kechti.

b d t xewpsizlik kéngishide bir layihening qobul qilinishi üchün 15 eza döletning toqquzi qollishi we besh daimiy eza dölet bolghan amérika, engliye, firansiye, rusiye, xitay ret qilmasliqi kérek.

rusiyening layiheside, wénézuélaning zémin pütünlüki we siyasiy musteqilliqigha qarshi küch ishlitish tehditliridin we ichki ishlirigha arilishish urunushliridin endishe qiliniwatqanliqi eskertiletti.

rusiyening layiheside yene, wénézuéladiki kiriziske siyasiy hel qilish charisi tépish yolida körsitilgen barliq tirishchanliqlarni qollash, xelqaraliq yardem herikitini bashlash, teshkillesh, maslashturush we ijra qilishta, wénézuéla hökümitni birinchi bolup inawetke élish chaqiriq qilinatti.

wénézuélada xuen guaydoning élan qilghan «waqitliq pirézidéntliqi» ni, amérika, kanada, kolombiye, péru, ékwador, paragway, biraziliye, chili, panama, argéntina, kostarika we giwatémala qatarliq döletler étirap qilghan idi.

yawropa ittipaqi döletliridin gérmaniye, engliye, firansiye, ispaniye, awstiriye, gollandiye, shiwétsiye, létoniye, daniye, chéxiye, portugaliye we yawropa ittipaqi parlaméntimu xuen guaydoni qollashta oxshash qedem tashlighan idi.  

méksika, türkiye, rusiye, xitay we kuba wénézuéla pirézidénti maduroni qollighan idi.

maduro karakastiki pirézidéntliq sariyining balkonidin qollighuchilirigha xitab qilip, amérika bilen bolghan barliq munasiwetlerni üzgenliklirini we amérika diplomatlirining 72 saet ichide wénézuéladin chiqip kétishi kéreklikini élan qilghan idi. u yene, kéyinki bayanatida, ikki dölet otturisida diplomatik munasiwetlerning axirlashqanliqini, emma soda munasiwetlirining dawamlishidighanliqini bildürgen idi.

amérika pirézidénti donald tramp wénézuélagha esker ewetishke, «tallashlarning biri» süpitide qaraydighanliqini éytqan idi.