оттура асийа рәһбәрлириниң мәслиһәт кеңиши йиғини
йавроасийаға нәзәр - 85
түркмәнистанда чақирилған оттура асийа рәһбәрлириниң мәслиһәт кеңиши йиғини
абдрәсул исһақов
2021-йили 5-авғусттин 6-авғустқичә, түркмәнистанниң аваза сайаһәт районида, оттура асийа рәһбәрлириниң 3 – нөвәтлик мәслиһәт кеңиши йиғини чақирилди. йиғинға, қазақистан, қирғизистан, өзбекистан, таҗикистан, түркмәнистан пирезидентлири вә бирләшкән дөләтләр тәшкилатиниң оттура асийа алаһидә вәкили қатнашти. йиғинда, оттура асийа җумһурийәтлириниң муһит, иқтисад вә қатнаш қатарлиқ саһәләрдики мәсилилири вә афғанистанниң нөвәттики вәзийити тәпсилий музакирә қилинди.
өзбекистан пирезиденти шәвкәт мирзийойев, йиғинда қилған сөзидә, ташкәнттә районлуқ парламентлар мунбири йиғини чақириш тәклипи сунди. қазақистан пирезиденти қасим җөмәрт тоқайев, транс һазар каридориниң үнүмини ашурушниң муһимлиқини тәкитлиди. йиғин ахирида, рәһбәрләр бирләшмә байанатқа имза қойди.
рәһбәрләр кейинчә йәрмәнкә райониға берип, район дөләтлиридә ишләпчиқирилған мәһсулатлар көргәзмә қилинған супиларни зийарәт қилди. бу йәрмәнкигә бәш дөләттин кәлгән 250 ширкәт қатнашти. йиғин даирисидә оттура асийаға хас миллий таамлар көргәзмисиму өткүзүлди.
йиғин даирисидә авазада оттура асийа сода – иқтисад мунбири йиғини өткүзүлди. йиғинға, алақидар дөләтләрниң министирлири, кархана башқурғучилири вә сода - санаәтчиләр қатнашти. йиғин ахирида, байаннамә қобул қилинди. йиғин даирисидә 85 келишим имзаланди.
8-айниң 6-күни, авазада оттура асийа айал рәһбәрләрниң диалог йиғини өткүзүлди. йиғинда, парламентларда йуқири дәриҗилик вәзипиләрни өтәватқан айал рәһбәрләр билән бирләшкән дөләтләр тәшкилатиниң вәкиллири сөз қилди.
зийарәт даирисидә дөләт башлиқлири вә министирлар сәвийәсидә көп санда икки тәрәплик учришишлар елип берилди. бу йәрдә шуниму тәкитләп өтүшимиз керәкки, таҗикистан пирезиденти имамәли рахман, 2021-йили 3-авғуст күни түркмәнистанда рәсмий зийарәттә болди. икки дөләтниң пирезидентлири икки тәрәплик вә районлуқ мәсилиләр һәққидә музакирә елип барди. учришиштин кейин, 19 келишим имзаланди. бу йәрдә, рахманниң иран пирезиденти ибраһим рәисиниң 5-авғуст күни өткүзүлгән вәзипигә олтуруш мурасимиға қатнашмиғанлиқини алаһидә тәкитләп өтүшимизгә тоғра келиду.
оттура асийа рәһбәрлириниң 3 – нөвәтлик мәслиһәт кеңиши йиғини районлуқ мәсилиләрни һәл қилишта наһайити зор әһмийәткә игә. оттура асийа дөләтлириниң районниң мәнпәәти үчүн чоң дөләтләргә болған ортақ сийасий позитсийәсини тәрәққий қилдурмай вә хәлқара террорлуқ вә зәһәрлик чекимликкә қарши туруш күришидә һәмкарлашмай туруп қудрәт тапалиши мумкин әмәс.
бу даиридә, йиғинда қарар қилинған оттура асийа сода - санаәтчиләр вә игилик тиклигүчиләр кеңишиниң қурулуши наһайити муһим. буниңдин башқа, район дөләтлири чеграда ортақ сода райони қуруш мәсилиси тоғрилиқму бирдәклик һасил қилди.
рәһбәрләрниң ваксина гуваһнамисини өзара етирап қилиш вә ортақ виза билән сайаһәт қилғили болидиған сайаһәт райони бәрпа қилиш тәшәббусиниму тәқдирләшкә әрзийду.
оттура асийа дөләтлири һәм шәрқ-ғәрб һәмдә җәнуб-шимал йөнилишидики қатнаш райониниң йошурун күчидин толуқ пайдилиналмайватиду. йиғинда музакирә қилинған хитай-қирғизистан-өзбекистан төмүр йоли вә мазари шериф-кабул-пешавар каридориниң қурулуши, район дөләтлириниң бу саһәдики йошурун күчини ашуриду. буниңдин башқа, һазар портлириниң техиму үнүмлүк ишлитилиши, районниң қатнаш системисиниң тәрәққийатиға төһпә қошиду.
йиғинниң әң муһим күнтәртип маддилиридин бири, афғанистанниң келәчики мәсилиси иди. оттура асийа рәһбәрлири бирлик вә баравәрликни қолға кәлтүрмәй туруп, афғанистандин келиш еһтималлиқи йуқири болған хирисни бир тәрәп қилалмайдиғанлиқлирини, районниң муқимлиқиға капаләтлик қилиш үчүн бу һәқтә һәмкарлиқ орнитишниң зөрүрлүкини тәкитләшти.
