тарихтики бүгүн: 2019 - йили 24 - феврал

■  1793 – йили 24 – февралда йавропачә усулдики «низами җәдит» намлиқ йеңи бир қошун қурулди. йәничәри әскәрлириниң йетишәлмәйватқанлиқи вә пәйда қиливатқан мәсилилирини нәзәрдә тутқан султан үчинчи сәлим низами җәдит дегән исимда йеңи бир қошун қуруп чиқиш тәййарлиқлирини башлиди. бу қошун тунҗи утуқини аққада фирансуз әскәрлирини йеңиш арқилиқ намайан қилди. лекин, үчинчи сәлимниң тәхттин чүшүрүлүши билән низами җәдит қошуниму тарқитиветилди.

■  1910 – йили 24 – февралда даңлиқ рәссам, археолог вә истанбул қадикөйниң тунҗи шәһәрлик һөкүмәт башлиқи болған осман һамди бәг вапат болди. у, дәвримиздиму мәвҗутлуқини мимар синан университети гүзәл сәнәтләр факултети дегән нам астида давамлаштуруватқан санайи нәфисә мәктәби алийәсиниң вә истанбул археологийә музейиниң қурғучиси иди. түркләрниң тунҗи археологийәлик қезиш – тәкшүрүш хизмәтлиригә башламчилиқ қилған осман һамди бәг, нәмрут теғи, лагина вә сайдада археологийәлик тәкшүрүшләрни елип барди. сайдадики қезип тәкшүрүштә тапқан йадикарлиқлар арисида археологийә дунйасиниң әң муһим әсәрлириниң бири һесаблинидиған «искәндәр тавути» му бар. «ташпақа тәрбийәси», «қорал содигири» осман һамдиниң диққәтни күчлүк җәлип қилидиған өзгичә әсәрлиридиндур. униң нурғун рәсимлири истанбул рәсим вә һәйкәл музейи, лондон, ливерпол вә бостон музейлирида көргәзмә қилинмақта.

■  1942 – йили 24 – февралда йәһудийларни пәләстингә елип маңған парахот руслар тәрипидин ғәрқ қиливетилди. роменийәниң көстәнҗә портидин пәләстингә бериш үчүн йолға чиққан струма парахоти қара деңизда бир партлаш нәтиҗисидә ғәрқ болуп кәтти. аридин йиллар өткәндин кейин, партлашқа русийә су асти парахотидин қойуп берилгән бир торпидониң сәвәб болғанлиқи оттуриға чиқти. бу вәқәдә 800 гә йеқин йәһудий җенидин айрилған, пәқәт бирла адәм һайат қалғаниди.

■  1955 – йили 24 – февралда бағдад шәртнамиси имзаланди. түркийә, ирақ, пакистан вә иран арисида имзаланған мәркуз шәртнаминиң йәнә бир исми CENTO иди, бу шәртнамә 1979 – йилиғичә ролини җари қилдурди.

■  1977 – йили 24 – февралда түрк физикичи пирофессор доктор фәза гүрсәй опенхеймир мукапати вә ейништийн медалиға еришти. гүрсәй мукапатни америкилиқ физикичи с.глашов билән ортақлашти.

■  1991 – йили 24 – февралда биринчи қетимлиқ парс қолтуқи урушиниң қуруқлуқ һәрикити башланди. ирақниң кувәйтни ишғал қилғанлиқи илгири сүрүлүп башланған биринчи қетимлиқ парс қолтуқи урушида ираққа һавадин зәрбә бериш һәрикитидин кейин, иттипақдаш күчләр қуруқлуқтин ираққа һуҗум қилди. америка башчилиқида сәуди әрәбистанниң шималидин башланған һәрикәт үч күн давамлашти вә ирақ қаршилиқиға зәрбә берилип, уруш тохтитиш келишими имзаланди.