tarixtiki bügün: 31 – yanwar
feray uz teripidin teyyarlanghan «tarixtiki bügün» namliq pirogrammimizni huzurunglargha sunimiz.
1136507
- yil 1729, 31-yanwar...
- osmanli impériyeside tunji kitab bésildi. 1727-yili türkche kitab we gézit bésish meqsitide qurulghan tunji basmixana bolghan «darüttabaa» da bésilghan kitab, wani mehmet bin mustafa terjime qilghan farabliq jewherining «sihahi jewheri» namliq erebche lughetning türkche terjimisi idi.
- ibrahim müteferrika osmanli impériyesige tunji metbeeni 1719-yili élip kelgen idi.
- 1876-yil 31-yanwar amérikadiki barliq qongur tenlikler özlirige ayrilghan mexsus rayonlarda yashashqa mejburlandi.
- 1942-yil 12-öktebir kristof kolomboning hindistanni taptim dep amérika qitesini bayqishi bilen teng, amérika qiteside yashaydighan yerlik xelqler üchün éytqanda, qara zulmetlik künler bashlandi. yéngi dunyada yashash we bayliqlargha érishishni arzu qilghan yawropaliqlar, amérikagha köchti. yawropadin kelgen amérikaliqlar dep atalghan bu xelqler, qongur tenliklerni zéminliridin heydeshke, xilmu xil yuqumluq késellikler, öltürüsh we medeniy cheklimiler bilen yoqitishqa bashlidi. qongur tenliklerge qilinghan zulumlardin biri ularni özlirige bölüp bérilgen rayonlarda yashashqa mejbur qilish idi.
- 2000-yili 8-séntebir amérika qongur tenlikler ishliri biyorosining bashliqi, gherblikler yürgüzgen «étnik tazilash» herikitide biyoroning rol oynighanliqi seweblik resmiy epu soridi.
- osmanli dewrining 19-esirdiki türk edebiyatining aldinqi qatarida turidighan shairi we yazghuchiliridin biri bolghan rejaizade mehmut ekrem 1914-yil 31-yanwar küni bu alem bilen xoshlashti. rejaizade mehmut ekrem 1847-yili dunyagha kelgen bolup, yashliq mezgilliride yaxshi maarip terbiyesi kördi we dölette muhim wezipilerni ötidi. u tunji eserlirini «weten shairi» dep atalghan namiq kamal bashqurushidiki «taswiri efkar géziti» de élan qildi. u 1870-yildin kéyin, pütün waqtini yéziqchiliq ishlirigha atidi we gherb edebiyatidin nurghun eserlerni terjime qildi. 1870-yili «afife anzhélik» namliq drammisini, 1871-yili «neghmei seher» namliq shéir kitabini élan qildi. u yazghan birdinbir romani, türk edebiyatida riyalizmning tunji örnekliridin biri hésablinidighan «mashina sewdasi» namliq eserdur.
- dangliq yazghuchi wapat bolghan u küni osmanli impériyesidiki mektepler dem élishqa qoyup bérildi we nahayiti chong jinaze murasimi ötküzüldi.
مۇناسىۋەتلىك خەۋەرلەر
tarixtiki bügün: 31 – dékabir
ilker tashqin teripidin teyyarlanghan «tarixtiki bügün» namliq pirogrammimiz huzurunglarda...
