barghanséri éghirlishiwatqan ottura sherq weziyiti

türkiye awazi radiyosi: israiliyening ghezzege qaratqan hujumliri bashlanghinigha 13 ay boldi. qetliam qilinghan pelestinliklerning sani 50 mingdin éship ketti. minglighan puqralarning jesetliri hazirmu xarabilikler astida qalmaqta... yarilanghanlarning sani 100 mingdin éship ketti. ghezza rayonidiki 1 milyon 200 mingdin artuq kishi üzlüksiz köchüshke mejburlanmaqta. shundaqla, israiliye 2023-yili 8-öktebirdin bashlap liwanghimu hujum qilishqa bashlidi. liwan hizbullahining bash katipi nesrullah mushu hujumlarda öltürüldi. liwangha qilinghan israiliye hujumlirida 13 ay ichide texminen 3 ming kishi hayatidin ayrildi...

israiliyening tajawuzchiliq heriketlirige birleshken döletler teshkilati we xelqara jemiyettin héchqandaq tosalghu körülmidi. puqralarni nishanlighan bombardimanlarning qanchilik dawamlishidighanliqi hélihem namelum...

néfit ishlepchiqiridighan ereb döletliri we pars qoltuqi rayoni, bolupmu néfit éksport qilghuchi döletler teshkilati —opékning israiliyege qarita héchqandaq jaza qollanmasliqi islam dunyasidiki eng qizghin munazire témisigha aylandi... mutexessislerning qarishiche, nöwettiki weziyet 1973-yilidikige pütünley oxshimaydighan yönilishte ilgirilimekte.

1973-yilidiki ereb-israiliye urushidin kéyin, seudi erebistanning yétekchilikidiki döletler néfit émbargosi yolgha qoyghan idi. amérikada bashlanghan émbargo kéyinche gherbiy yawropa we yaponiyinimu öz ichige alghan halda kéngeydi. néfitning warél bahasi aylar ichide töt hesse ösüp, 12 dollargha yetti. buning netijiside yawropada éghir pul paxalliqi yüz berdi.

aptomobil sanaiti, bolupmu amérika bu émbargodin éghir ziyan tartti. hetta yaponiye émbargogha duch kelgendin kéyin israiliye bilen bolghan munasiwitini eng töwen sewiyege chüshürüshke mejbur boldi. engliye bolsa ereb döletlirige qaratqan émbargosini bikar qilghan halda, israiliyege qarshi qoral émbargosi yolgha qoydi.

xelqara jemiyetning ortaq qarishiche, néfitqa tayinidighan iqtisadiy siyaset yürgüzüwatqan ereb döletliri bu qétim dunya miqyasida émbargo yolgha qoymaydighan ehwalda turmaqta.

emma rayonluq kirizisning küchiyishi we rusiye-ukraina urushida körülgendek, énérgiye yetküzüsh liniyeliri we yollirining buzulushi xelqara jemiyet üchün éghir endishe menbesige aylanmaqta...

bu jeryanda iran bashqa néfit-tebiiy gaz ishlepchiqiridighan döletlerdin perqliq pozitsiye tutmaqta. iranning néfit baziridiki halqiliq roli xelqaraliq bazarlargha biwasite tesir körsetmekte.

bolupmu téhran-tél awiw liniyeside dawamlishiwatqan «qarimuqarshi bashqurulidighan bomba» jeryanining küchiyishi we israiliyening iran néfit muesseselirige hujum qilishi néfit bahalirigha biwasite tesir körsitishi mumkin.

opékning doklatigha asaslanghanda, dunyaning eng chong 10 néfit ishlepchiqarghuchi döliti qatarida turidighan iran yaz axirida künlük ishlepchiqirish miqdarini 3 milyon 300 ming warélgha yetküzüp, yéqinqi 5 yildiki eng yuqiri sewiyege chiqti.

yemendiki husilarning qizil déngizdiki néfit tankérlirini nishangha élishi dunya néfit sodisigha selbiy tesir körsetti.

bu rayondin ilgiri bir yilda ottura hésab bilen 33 ming paraxot ötidighan bolsa, hazir bu sanning 30 pirsent töwenligenliki melum bolmaqta.