térrorluqqa qarshi küreshte yéngi dewr

türkiye awazi radiyosi: «küntertip we analiz» namliq pirogrammimizning bu heptilik bölümide, siyaset, iqtisad we jemiyet tetqiqatliri fondi jemiti tashqi siyaset tetqiqatchisi jan ajun teripidin teyyarlanghan témigha munasiwetlik anilizini diqqitinglargha sunimiz. 

jumhur reis erdoghanning bayanatidin kéyin, xaqan fidanning rayonni ziyaret qilishi we axirida bu sahede tashlanghan qedemler türkiyening térrorluqqa qarshi küresh jehette iraq we süriye meydanida yéngi herbiy heriketlerni bashlaydighanliqini körsitip bermekte. amérikaning rayondin chékinish yaki chékinmesliki, rusiye we iran qatarliq aktiyorlarning tashlaydighan qedemliri türkiyening mezkur heriket usulini belgileydighandek qilidu.

türkiyege nisbeten rayonning heriketchanliqi ijabiy tereqqiyatlarni körsetmekte. bolupmu baghdad hökümiti bilen élip bérilghan siyasiy we diplomatik söhbetler térrorluqqa qarshi küreshte tunji qétim netijige érishishke bashlidi. iraq hökümiti p k k ni resmiy yosunda cheklengen teshkilat qatarigha kirgüzdi. birleshme bixeterlik méxanizmi bilen iraqta p k k  gha qarshi tashlinidighan qedemler muzakire qilindi. türkiye axirida baghdad we erbil hökümiti bilen masliship, p k k gha qarshi küresh arzusida bolghangha oxshash, baghdad dairiliriningmu emdilikte p k k balasidin qutulushqa tirishiwatqanliqining küchlük alametliri körünüshke bashlidi. netijide türkiye bilen iraqning bir-birini toluqlaydighan intayin zor iqtisadiy menpeetliri mewjut. soda miqdarining köpiyishi, su mesilisining téximu ünümlük bashqurghili bolidighan halgha keltürülüshi , türkiye shirketlirining iraqqa salidighan mebleghlirining éshishi küntertipte. bolupmu jumhur reis erdoghanning kéler ay baghdadni ziyaret qilishi mölcherlenmekte. bu dairide munasiwetlik mesililerde téximu konkrét qedemlerning tashlinishqa bashlaydighanliqini mölcherliyeleymiz.

buningdin bashqa yene, tereqqiyat yoli layihesi dairiside pars qoltuqidin bashlinip, iraq arqiliq türkiyege yétip kélidighan yer shari tiransport liniyesi qurlushi toghrisida tereplerning kélishim hasil qilghanliqi we buninggha meblegh sélish bashlanghanliqimu p k k mesilisining choqum axirlashturulushi kéreklikini körsitip béridighan yene bir ilgirilesh süpitide aldimizda turuptu. bu nuqtida elwette iranning oynaydighan rolimu nahayiti muhim. eger iran xalisa, baghdadqa bolghan tesiridin paydilinip bu hemkarliqqa ziyan yetküzüshi we türkiye kelgüsi bir nechche ay ichide p k k gha qarshi öz aldigha musteqil  qedem tashlashqa mejbur bolushimu mumkin, emma buning ne  enqerege, ne  baghdadqa paydiliq emesliki éniq.

türkiyege nisbeten yene bir muhim téma süriye hésablinidu. bu yerde, amérika eskerlirining chékinish yaki chékinmeslik  mesilisi asasliq küntertipni belgileydu. emma, türkiyening iraqta tashlaydighan qedemliri, bolupmu térrorluq teshkilatining iraq-süriye otturisidiki ulinishini késip tashlash süriye meydanigha ünümlük tesir körsitidu. türkiye hazir  toqunush linyeside p k k gha urush pirinsipliri dairiside muamile qilmaqta. emma, pat-pat  p k k  ning nuqtiliq kattibashliri  süriyede türkiye istixbarat idarisi (MİT) teripidin hujum nishani qilinmaqta. shundaqtimu  keng dairilik bir herbiy heriket bashlash üchün aldi bilen amérikaning süriyedin chékinip chiqidighan yaki chiqmaydighanliqi aydinglishishi lazim.