süniy eqilni kelgüside kontrol qilghili bolidighan - bolmaydighanliqi namelum

türkiye awazi radiyosining hörmetlik ixlasmenliri, türkiye jumhuriyitining paytexti enqeredin, türkiye awazi radiyosi situdiyoliridin hemminglargha otluq salam! «köznek» ke xush keldinglar! «köznek» namliq sehipimizning bu heptilik sanida, «süniy eqilni kelgüside kontrol qilghili bolidighan - bolmaydighanliqi namelum» dégen témini diqqitinglargha sunimiz. ‎qéni undaqta diqqitinglar pirogrammimizda bolsun.

insanlarning kündilik hayatigha bir oyun arqiliq kirgen, beziler teripidin algoriflar (hésablash usuli qaideler sistémiliri) arqiliq kontrol qilinidighan süniy eqilning kelgüside kontrol qilinidighan yaki qilinmaydighanliqi talash – tartish qilinmaqta. insanlar namidin qarar chiqiridighan süniy eqil téxnologiyelirining exlaqiy qimmet ölchemlirining sirtida biwasite tehdit shekillendürüp – shekillendürmeydighanliqi namelum.

insanlar kündilik hayatta söhbet robotliri, aptomatik paranglishish wasitiliri we awazliq buyruqqa asasen meshghulat élip baralaydighan digital yardemchiler arqiliq eslide «tar we ajiz süniy eqliy iqtidar» ni ishlitidu, xalas.

yillarning ötüshige egiship, algorifimalarning «derijidin tashqiri eqil» derijisige yétishi bilen kelgüside süniy eqilning insanlarni teqlid qilishtin halqip kétip – kételmeydighanliqi heqqide bes - munazire élip bérilmaqta.

bezi mutexessisler, «süniy eqilning waqitning ötüshige egiship insanlarning eqil-parasitidin halqip kétishi insaniyet üchün zor utuq» dep qarisa, yene beziliri «bu eslide balayiapetning bashlinishi bolidu» dep qarimaqta.

tésla shirkitining bash ijraiye emeldari élon maskmu «süniy eqil insaniyetke balayiapet élip kélidu» dep qarap, bu heqtiki paaliyetlerni toxtitishni telep qilmaqta.

«yekke mülükchilik nezeriyesi» ge asaslanghanda, süniy eqilning iqtidari haman bir küni insanlarning eqil-parasitini teqlid qilishtin halqip kétidiken. bu nuqtidin élip éytqanda, «insanning eqliy iqtidaridin halqip ketken derijidin tashqiri mewjudiyet» ikenliki ilgiri sürülüwatqan süniy eqilning bu ölchemge yétip – yételmeyidighanliqi peqet perezgila asaslinidighan bir nezeriye, xalas.

bezi mutexessislerning qarishiche, süniy eqilning adettin tashqiri tereqqiyati peqet addiy oydurma nezeriye iken. chünki mutexessisler hem süniy eqilningmu hemde algorifma we qoshumche kodliriningmu wijdan, hés – tuyghu qatarliq alahidiliklerge ige insanlar teripidin yézilghanliqini untup qalmasliq kéreklikini tekitlimekte.

istanbul medipol uniwérsitéti qanun fakultéti oqutquchisi piroféssor doktor ehmed ulwi türkbagh kompyutér téxnikisining haman bir küni «derijidin tashqiri süniy eqil sewiyesige yetkende dunyani bashtin – axir qaytidin layihilep chiqish» ni pilanlash mumkinchilikining barliqini ilgiri sürmekte.

süniy eqil we kéyinki ewladlar

gérmaniyede süniy eqilning jemiyetke körsitidighan tesiri heqqide tetqiqat élip bériwatqan, hemde hamburg uniwérsitétida digital özgirish saheside ders béridighan doktor wilhélm bélért süniy eqil téxnologiyesining jemiyetke we kéyinki ewladlargha murekkep hem köp tereplimilik tesir körsitidighanliqini tekitlep mundaq deydu: «süniy eqilning jemiyetke we kéyinki ewladlargha körsitidighan tesiri uning qandaq tereqqiy qildurulghanliqi, qandaq qobul qilinghanliqi we qandaq shekillendürülgenlikige baghliq bolidu.»

gérmaniyelik peylasop winsént s mullér téxnologiye bilen birlikte tereqqiy qilghan süniy eqilning yashlar we kichik balilarning turmushini zor derijide özgertkenlikini bayan qilidu.

mullér bu özgirishning peqet selbiy terepliriningla emes, ijabiy terepliriningmu barliqini tekitlep mundaq deydu: «mesilen, biz süniy eqil arqiliq ishlepchiqirish ünümini zor derijide östüreleymiz. méningche bu eng muhim ish, bu téxnologiyeni qandaq ishlitish bizge baghliq. chünki bu téxnologiyeni qandaq ishlitishni biz insanlar qarar qilimiz.»