рим мунчилиридин музейғичә: анадолу мәдәнийәт музейи

йеңи шәйиләр гүзәл болиду - 21

1764721
рим мунчилиридин музейғичә: анадолу мәдәнийәт музейи

рим мунчилиридин музейғичә: анадолу мәдәнийәт музейи

йеңи шәйиләр гүзәл болиду - 21

гамзә дәмәч сибич

***********

һөрмәтлик түркийә авази радийоси уйғурчә аңлитишиниң қәлб достлири! қишниң бу гүзәл күнидә пайтәхт әнқәрәдин һәммиңларға салам. һайат гүзәлдур, һәмдә йеңи нәрсиләрни өгинишму шундақ… бүгүн биз силәргә «рим мунчилиридин музейғичә: анадолу мәдәнийәт музейи» ни тонуштуримиз.

«анадолу дәврләр бойи һәр хил мәдәнийәтләргә саһибханлиқ қилған қәдимий җуғрапийәдур» дегән бу сөзни әң йахши чүшәндүридиған җай анадолу мәдәнийәт музейидур. бүгүн силәргә әнқәрәниң тунҗи музийи болған анадолу мәдәнийәт музейини тонуштиримиз.

анадолу тилға елинсила, сөз бу биринчи җүмлә билән башлиниду. анадолу мәдәнийәт музейиға кәлгиниңиздә, бу сөзниң адди бир җүмлә болмастин, бәлки анадолуниң реаллиқини оттуриға қойидиған  қисқартилма  икәнликини көрисиз.

әнқәрәниң тунҗи музейиниң һекайиси 1921-йилларға тутишиду. мустапа камал ататүркниң мәркәздә бир ети музейи қуруш пикри билән мәмликитимизниң һәр қайси җайлиридин кәлгән һитит асарә-әтиқилири топлинишқа башлиниду вә һәшәмәтлик анадолу тарихиниң абидәлири топланмақчи болған йеңи музейида бир йәргә җәм қилиниду.

әйни чағниң мәдәнийәт дериктори ғалип бәй әнқәрә қәләсиниң аққәлә қорғинини, авғустус бутханисини вә рим мунчисини музейға айландуруп, тунҗи қәдәмни басиду. аққәләниң чәклик райони йәтмигәндә, әнқәрә қәләсиниң йенидики бикар турған мәһмутпаша бәдәстани вә қуршунлу базирини әслигә кәлтүрүш хизмәтлирини башлайду.

 

«йавропа бойичә йилниң әң илғар музей»

1943-йили ремонт қилиш тамамланған бәдәстанниң оттура қисми зийарәтчиләргә ечиветилиду.

анадолу тарихини йорутуп беридиған анадолу мәдәнийәт музейи 1997-йили 68 музей ичидә «йавропа бойичә йилниң әң илғар музей» болуп таллиниду вә өзгичә йиғип сақланған әсәрлири билән дунйадики аз сандики музейларниң қатаридин орун алиду.

анадолуниң тарихини намайан қилип беридиған мәдәнийәтләр каридори

музейдики асарә-әтиқиләр вақит тәртипи бойичә айрилған бөлүмләрдә көргәзмә қилиниду.

үстүнки залда қәдимки дәврләр, холколит дәври, қәдимий мис қораллар дәври, ассурийә сода мустәмликиси дәври, қәдимий һитит вә һитит империйәси дәври, фригйә ханлиқи, ахирқи һитит падишаһлиқи, урарту падишаһлиқи вә төвәнки залда әсирләр бойи әнқәрә шундақла классик дәврләр бөлүмлири орун алиду.

қәдимий дәврләрдин тартип османли дәвригичә болған мол әсәрләр топлимиға игә болған музийда, һитит вә урарту дәвригә тәвә өзгичә әсәрләр зийарәтчиләрниң зор қизиқишини қозғайду.

һититларниң диний мурасимлири һәққидә учур беридиған «инандик лоңқиси»

һититларниң әң муһим әсәрлириниң бири «Inandik Vase»«инандик лоңқиси» дур. миладидин бурунқи 17-әсиргә мәнсуп дәп қаралған вә һититларниң диний қаидә-йосунлири һәққидә интайин муһим учурлар билән тәминләйдиған бу мәдәнийәт байлиқи, 1966-йили чанкириниң анандик районидин тепилған иди.

үстидә падишаһ вә ханишниң муқәддәс той мурасими тәсвирләнгән бу лоңқа инандикни қиммәткә игә қилған бир әсәр. лоңқиниң әң муһим алаһидиликлириниң бири, төкүлгән ичимликләрниң лоңқиниң еғизиға җайлашқан буқа бешидин өткәндә айланма шәкил һасил қилидиғанлиқидур.

әнқәрәниң символи: «қуйаш дискиси»

һатти дәвригә тәвә дәп аталған қуйаш дескиси мистин йасалған болуп, тәхминән 4250 йил илгири диний мурасимларда ишлитилгән. қуйаш дискиси һититларниң анадолуға келишидин тәхминән 300 йил бурун йасалған болуп, һатти падишаһлири вапат болғанда мушуниңға охшаш семволлар билән дәпнә қилинғанлиқи мәлум.

«тумшуқ еғизлиқ алтун қача» әмдиликтә өзи тәвә болған йәрдә

музейға һазирғичә елип келингән муһим әсәрләрниң бири «тумшуқ еғизлиқ алтун қача» дур. әнглийәдә бир фонди җәмийәттә тепилған һатти дәвригә мәнсуп йадикарлиқ, музейниң 100 - йиллиқида түркийә җумһурийитиниң тәшәббуси билән тәвә болған йәргә елип келинди.

 

анадолудики тунҗи шәһәр дөлити: «арслантәпә»

44-нөвәтлик дунйа мәдәнийәт мираслири комитети йиғинида чиқирилған қарар билән UNESCO дунйа мәдәнийәт мираслири тизимликигә киргүзүлгән арслантәпә ақсөңәкләр туғулған вә тунҗи дөләт шәкли барлиққа кәлгән җай болғанлиқи билән интайин муһим  әмийәткә игә.

кириш дәрвазисиниң йенидики шир һәйкәлләр вә «мутәлла» дәп аталған падишаһ һәйкили диний вә мәдәнийәт мәркизи болған арслантәпә теғида елип берилған тунҗи қезип тәкшүрүш җәрйанида тепилған иди.

һәйкәлләр әсәрләр тепилған чағда малатйа музейда болғачқа әнқәрәгә елип келинди. икки шир вә падишаһ мутәлланиң һәйкили шу күндин буйан тарихий орниға риайә қилинған асаста анадолу мәдәнийәт музейида көргәзмә қилинип кәлмәктә.



مۇناسىۋەتلىك خەۋەرلەر