yéngi sheyiyler güzel bolidu

türkiye awazi radiyosi: b d t diki hökümetler ara kilimat özgirishi yighinining doklatigha asaslanghanda, kilimat dunya miqyasida, téz sürette we nahayiti köp özgermekte. bezi özgirishler yüzlerche, minglarche yil qayta kelmigidek derijide.

her bir rayon barghanséri köpiyiwatqan kilimat özgirishige duch kéliwatqan bolup, bu özgirishlerning tesiri yer sharining issip kétishi bilen téximu köpiyidu.

mezkur doklatta, sera gazini azaytish we karbon oksid qoyup bérishni nölge chüshürüsh üchün küchlük, téz, chong kölemde we izchil halda tirishchanliq körsitishning kilimat özgirishige chek qoyghili bolidighanliqi qeyt qilinidu.

bu xizmetler toghra shekilde qilinmisa?

sera gazi we karbon oksid qoyup bérish keng kölemde azaytilmisa, yer sharining issip kétishini 1.5 giradustin 2 giradusqiche bolghan ariliqta cheklep turush imkansiz halgha kélidu. bu ehwalda yer sharidiki hayatliqning muhim tengpungluqliri özgirip kétidu.

ot dewri bashlandi

amérikaliq muhit asirash piroféssori stéfén pyin (Stephen Pyne) yer sharining yéngi dewrge kirgenlikini bildürüp, buni «ot dewri» dep ataydu. uning qarishiche, bu dewrde ot apetlirining sani köpiyidiken we asanliqche öchürülelmeydiken.

ot dewride bizni némiler kütidu?

pesiller özgiridu, tebiiy apetler köpiyidu, apetlerning köpiyishi késelliklernimu köpeytidu. déngiz-okyan ékologiyelik sistémisi özgiridu, kilimat köchi yuqiri pellige chiqidu, yémmek-ichmek, yéza igiliki we charwichiliq özgiridu.

b d t ning doklatida körsitilishiche, madaghasqar dunyada kilimat özgirishi sewebidin «acharchiliq» körülgen birinchi dölet bolushqa qarap mangmaqta iken.

ötken yil (2020) 94 dölettin 25 milyon kishi kilimat özgirishining bir parchisigha aylandi. buning astida kishilerning turmushigha chongqur tesir körsetken hawa issip kétishi bar. kilimat özgirishi sewebidin yéngi köch dolqunlirining otturigha chiqishi kütülmekte.

dunya bankasining texminlirige asaslanghanda, 2050-yilighiche 140 milyon kishi yashawatqan makanlirini terk étishke mejbur bolidiken. sehrayi kebirning astidiki afriqa, jenubiy asiya we latin amérikada eng köp köch yüz béridiken.

muhit qayghusining ismi-ikologiyelik endishe

dunyani tonughan, dunya üstide izdengen we tonighanche mesuliyet éngi kücheygen kishilerde ikologiyelik sistémining ziyangha uchrawatqanliqini körgenséri ikologiyelik endishe, yeni kilimat özgirishi seweb bolghan apetlerning jiqiyishi bilen qayghu peyda bolidu.

ékologiyelik endishe oxshash waqitta yene, kélechektin endishe qilidighan, perzentlik we yashawatqan dunyani tügitiwétishning ornigha, bu yerge qerzdar ikenlikini hés qilghanlar arisida téximu köp körülidu. chünki ular qoghdash kérek bolghan dunya üchün héchqandaq ish qilalmaydighanliqlirini oylap özini charesiz hés qilidu.

nahayiti epsuski, yer sharining issishi we kilimat özgirishi hayatimizgha tesir qilidu. emma, ümid bilen qarighanda, barliq döletlerni özimizni we yer sharimizni qoghdash üchün hazirmu pursitimiz bar.