türkiyening bixeterlik nishani
küntertip we analiz (22)
türkiyening bixeterlik nishani
küntertip we analiz (22)
(jan ajun)
hörmetlik radiyo anglighuchilar! «küntertip we analiz» namliq pirogrammimizning bügünki bölümide siyaset, iqtisad we jemiyet tetqiqatliri fondi jemiyiti «SETA» ning tashqi siyaset tetqiqatchisi jan ajun teripidin teyyarlanghan « türkiyening bixeterlik telimati» témiliq analizni diqqitinglargha sunimiz.
**** ** ***** ***** ***** ***** ******
15 – iyul siyasiy özgirish qozghash urunishidin kéyin, jumhur reis erdoghanning rehberlikide dölet bixeterlikige munasiwetlik yéngi bir telimatini özleshtürgen türkiye, tehditning menbesini türkiyege kélishtin burun weyran qilishni nishan qildi.
shuning bilen bir waqitta, chégra halqip herbiy heriketlerni élip bardi. nurghun döletler bilen herbiy hemkarliq kélishimi tüzüp bazilarni qurdi. peqetla yumshaq küch bolushtinmu bekrek qedemmu-qedem rayonida zor herbiy küchke aylandi. türkiye yene mudapie sanaitige salghan mebleghliri bilenmu herbiy éhtiyajini qandurushtin sirt, muhim éksport qilghuchigha aylandi.
bolupmu 15-iyuldiki siyasiy özgirish qozghash urunishidin kéyin türkiyening dölet bixeterliki siyasiti qarishida zor özgirish boldi. herbiy - siyasiy özgirish qozghash urunushi jeryanida türkiyening hem PKK térorluq teshkilati, hem daésh térrorluq teshkilatining hujum nishanigha aylinishi, süriye tenglimi bilen birleshtürüp analiz qilindi we türkiyege yüzlengen tehditlerni yiltizidin yoqitish üchün yéngi bir bixeterlik nishani özleshtürüldi. bu dairide, siyasiy özgirish urunishini meghlup qilghandin kéyin, derhal «firat qalqini» herikitini bashlap, süriyening ichki qismigha azezdin jerablusqiche we jenupta bab shehirinimu öz ichige alghan shekilde chong rayonni daésh we PKK térrorchiliridin tazilash arqiliq bixeter rayon qurup chiqti.
türkiye PKK térorluq teshkilatining süriyede daéshqa qarshi küresh qiliwatqan qyapetka kiriwélip, amérikaning yardimi bilen bir térorluq döliti qurush tirishchanliqida ikenlikini bayqidi we buning aldini élish üchün biwasite qedemlerni tashlidi. firat qalqini herikitidin kéyin, zeytun shéxi herikiti bilen afrin, tinchliq buliqi herikiti bilen tel abyad we resuleyn qatarliq rayonlar süriyidiki térorluqtin tazilanghan rayongha özgertildi. türkiye qoralliq qisimlirining bu herikitige türkiye terbiyelep qorallandurghan süriyelik öktichi guruppilarmu qatnashti. türkiye yene, idlib rayonida bahar qalqini herikiti arqiliq rayondiki insanperwerlik kirizisini toxtitishqa we yéngi bir panahlanghuchilar kirizisining aldini élishqa tirishti.
türkiye hazir iraqning shimalidimu chégra halqighan herbiy heriketlerni élip bérishni dawamlashturmaqta. «qetiy irade herikiti» arqiliq rayondiki PKK térorluq teshkilati unsurlirini yoqatmaqta. shundaqtimu türkiye istixbarat teshkilati arqiliq PKK ning yuqiri derijilik kattébashlirini iraq we süriyeni boylighan halda bir terep qilmaqta. türkiye bu barliq herbiy heriketlerde özining mudapie sanaiti teripidin tereqqiy qildurulghan uchquchisiz ayropilanliri qatarliq quruqluq we hawa appiratlirini nahayiti ünümlük shqa saldi. bu türkiyening künséri küchiyiwatqan herbiy küchi jehettin muhim bir burulush nuqtisi idi.
bir terepte türkiyening iraq we süriyeni boylighan herbiy heriketliri dawamlishiwatqan bolsa, yene bir terepte, liwiyediki memeliketlik muresseleshtürüsh hökümiti bilen herbiy kélishim tüzüp, liwiyede muhim herbiy küchke aylandi. qatardimu herbiy bazilarni qurdi. somalida goya yéngi bir döletni qayta qurush paaliyetlirini bashlidi. türkiye yéngi herbiy nishan bilen yumshaq küch bolup qélishtin halqip, eymendürgüch zor herbiy küch bolush salahiyitini qolgha keltürdi. dölet mudapie sanaiti bilenmu qoral sistémisini ishlepchiqaralaydighan we éksport qilalaydighan chok küchke aylandi.
