konya bilen tonushushni xalamsiz?

konya bilen tonushushni xalamsiz?

hörmetlik radiyo anglighuchi qérindashlar! qedriye shenel teripidin teyyarlanghan «türkiyede sayahetchilik» namliq pirogrammimizning bügünki sanida silerge konyani tonushturimiz.

*** *** **** ****** *****

konya ichki anadolugha jaylashqan bir sheher shundaqla türkiye tarixiy we kültüri nuqtisidin eng muhim merkezlerdin birsi hésablinidu. türk we islam dunyasining ataqliq mutepekkürliridin mewlana jelaliddin rumi bilen bir gewdiliship ketken bu sheherning tarixiy ötmüshi intayin uzun bolup, rayonda olturaq turmushning miladidin ilgiriki 9000 – yillarda bashlanghanliqi melum. sheher merkizige yéqin yerdiki chatalhöyük, dunya tarixida bügünge qeder bayqalghan eng qedimiy we eng tereqqiy qilghan yéqinqi zaman tash dewrining olturaq merkizi dep qarilidu. chatalhöyük yene, dunya miqyasida tunji qétim yémek kültüri bashlanghan, tériqchiliq qilinghan, ot ishlitilgen, olturaq turmushke ötülgen we wehshiy haywaanlarning hujumigha qarshi ortaq mudapie merkizi qurulghan jaydur. 

konyada miladidin ilgiriki dewrlerde hitiitlar, firigler, lidyaliqlar, parislar we makédonlar höküm sürgen idi. andin rim we ereb hakimiyitige ötken bolup, türkler anadolugha kelgendin kéyin seljuqiylar dölitining paytexti bolghan, andin osmanli impériyesining tewelikige aylanghan idi. 

konya bügünki kündimu öz baghridiki xil mediniyetning mehsulatliri bolghan özgiche senet eserlirini dunyagha namayan qilip kelmekte. konyada siz miladidin ilgiriki 3500 – yilliri yasalghan muqeddes jaylarning qalduqlirini uchratalaysiz.  hetta analdoludiki eng qedimiy xiristiyan chirkawliri we eng qedimiy monastirlarnimu yene mushu rayonda körgili bolidu. 

seljuqiylar dölitining paytexti bolghan konya öz nöwitide yene, yépek yoli üstidiki muhim ötkel we tijaret merkezliriningmu birsi hésablinitatti. islam medeniyitige tewe yüzligen yadikarliqlar orun alghan shundaqla eyni chaghdiki ataqliq islam alimliri yétishken diyardur konya.  

konya anadolu seljuqiylar dölitining sultanliri, wezirliri we muhim tarixiy zatlarning meqbirisi, weqip yadikarliqliri, yasatqan jameliri, medriseliri bilenmu alahide diqqetni tartidu. 13 – esirning eng muhim shair, alim, diniy mutexessisi we mutessewuplardin birsi bolghan mewlanada jelaliddin rumimu konyada yashighan bolup, meqbirisi  yene mushu sheherde saqlanmaqta.

mewlana jelaliddin rumi wapat bolghinigha qanchilighan esirler ötken bolsimu, uning qarashliri bügünki kündimu dunyaning nurghunlighan jaylirida oqulmaqta we qubul qilinmaqta. eserliri onlighan tilgha terjime qilinip keng tarqalmaqta. konyada mewlana meqbrisi we muziyi del mushu nuqtidin tolimu ehmiyetlik hésablinidu. mewlanining dergahini öz ichige alghan muziyida, derwishlerning qonalghuliri, samaxana, shebbi arus köli we mesjidini körgili bolidu. muziyida yene mewlana we mewliwilikke ait eserler qol yazma halitide körgezme qilinmaqta. lewheler, shamdanlar we muzika üskünilirimu bar.

mewlana muziyida yene, mexsus kütübxana bolup, uningda sheljuqiylar, qaramanoghulliri we osmanli dölitige tewe töt mingdin artuq qol yazma eserler bar. bu eserler  éléktironluq halgha keltürüsh üchün mutexessiler we tetqiqatlarchilarning xizmitige sunuldi. 

konya jamiler, medrisiler we üsti yépiq bazarlar shehiri depmu bilinidu. mewlananing qelb dunyasida chong özgirishlerni peyda qilghan islam alimi shems tebrizi namigha sélinghan jami, iplikchi jami, sherapettin jami, sheyix sediriddin konwi jami, allaiddin jami, eziziye jami qatarliq bir - biridin muhim özgiche tarixiy ehmiyetke ige jameler  bar.

qaratay medrisesi, inje minare medrisesi, sirjali medrisesi, obruk bazi, zazadin baziri, pamuqchu baziri, sahibata külliyesi we mehmut pasha külliyesi konyada sizni qanchilighan esirlik tarix seylisige chiqiridighan yadikarliqlardur. 

konyada yawropaning eng muhim tropik belwagh képinek baghchisi bar . texminen 8000 kiwadirat métirliq bu baghchida shekillendürlgen tebiiy muhitta onlighan képinek türi we tropik belwagh ösümlükliri mewjut.

konya yene, deslepki xéristiyanliq dewrining muhim merkezliridin birsi hésablinidu. anadoludki tunji chirkawlardin birsi bolghan we 300 – yilliri yasalghan aya eléna chirkawi konyada saqlanmaqta.

konya mana bu barliq alahidikliri bilen yiligha 3 milyondin köprek yerlik we chet ellik sayahetchilerni kütiwalmaqta. eger sizmu konyagha barsingiz, mewlana kültür merkizide sama nomurlirini körüshni we alaiddin choqusini ziyaret qilishni untumang. konyaning gösh nénini, bamya süyüq éshini we doxapka kawipini tétip baqmay türüp hergiz qaytmang.   

hörmetlik radiyo anglighuchi qérindashlar! yuqirida qedriye shenel teripidin teyyarlanghan «türkiyede sayahetchilik» namliq pirogrammimizda rizeni tonushturüp ottuq, tingshighininglar üchün rexmet.