nikah - bir ehdiname, shertname we toxtamdur

qal allه tعali: «yَa أَyُّهَa alnَّasُ atَّqُoa rَbَّkُmُ alَّذِy xَlَqَkُm mِّn nَّfْsٍ oَaحِdَةٍ oَxَlَqَ mِnْهَa zَoْjَهَa oَbَثَّ mِnْهُmَa rِjَalًa kَثِyrًa oَnِsَaءً ۚ oَatَّqُoa allَّهَ alَّذِy tَsَaءَlُonَ bِهِ oَalْأَrْحَamَ ۚ إِnَّ allَّهَ kَanَ عَlَyْkُmْ rَqِybًa»

oqal rsol allه صli allه عlyه oslm: «أَkْmَlُ alْmُؤْmِnِynَ إِymَanًa أَحْsَnُهُmْ xُlُqًa oَxِyَarُkُmْ xِyَarُkُmْ lِnِsَaِهِmْ xُlُqًa»

éziz möminler! ulugh rebbimiz yuqiridiki ayeti kerimeside: « i insanlar! silerni bir insandin (yeni adem eleyhissalamdin) yaratqan, shu insandin (yeni öz jinsidin) uning jüptini (yeni hewwani) yaratqan we ulardin (yeni adem bilen hewwadin) nurghun er ـ ayallarni yaratqan perwerdigaringlardin qorqunglar, bir ـ biringlardin nerse sorighanda nami bilen soraydighan allahtin qorqunglar, siler ـ rehimni üzüp qoyushtin saqlininglar. allah heqiqeten silerni (yeni pütün ehwalinglarni) közitip turghuchidur.» (nisa sürisi, 1- ayet) dése, peyghember eleyhissalam yuqirida oqup ötülgen hedisi sheripide «möminlerning iman jehettiki eng takamullashqini exlaqi eng yaxshi bolghinidur. silerning eng yaxshiliringlar, ayaligha eng yaxshi muamile qilghininglardur» (tirmizi, reda – 11) deydu.

qérindashlirim! ulugh rebbimiz, nisa süriside  «oَأَxَذْnَ mِnkُm mِّyثَaqًa ghَlِyظًa» deydu. yeni, allah taala, er – xotunlar turmush qurghan chaghdiki nikah eqdide – toxtamida bir – birlirige bergen wedisini <misaq> dep atidi. misaq shunchilik muhim, mesuliyiti shunchilik éghir bir uqumdurki, rebbimiz özige bergen qulluq wedimiznimu <misaq> dep atighandur. peyghemberlerning kishilerni hidayetke chaqirish we ulargha rehberlik qilish toghrisida uninggha bergen wedisimu <misaq> dep atidi.

éziz qérindashlirim! nikah, peqet ikki tenni bir yerge jem qilidighan shekliy enene emes. nikah, er – xotunlarning ulugh rebbimizning namini guwah qilip turup, bir ömürni ortaqlishish boyiche bir – birlirige bergen wedisidur. nikah, hem bir toxtam, hem bir shertname, hem bir misaq (ehdiname) tur. nikah toxtam bolush nuqtisidin élip éytqanda, bizge exlaqiy mesuliyet yükleydu. shertname yaki kélishim bolush nuqtisidin bizni qanuniy jawabkarliq astida tutup turidu. ehdiname bolush nuqtisidin bolsa, er – xotunlarning peqet bir – birigila emes, oxshashla janabi allahqa wede bergenlikini, mesuliyetchanliqi barliqini eslitip turidu.

qérindashlirim! nikahtiki ehdiname üstige qurulghan ailining ul – asasi sadaqetni chiqish qilidu. aile bolush, yaxshi – yaman künlerde, qol ilkide bar we yoq chaghlarda bir – birlirige sadiq bolushlirini, bir – birlirining heq – hoquqlirini qoghdishini teqezza qilidu. ailining négizide amanet éngigha ige bolush yatidu. chünki, er – xotunlar bir – birige allahning amanitidur. ular, nikah arqiliq bir – birlirige wede berginide, eslide amanetlirini muhapizet qilidighanliqi toghrisida allahqa wede bergen bolidu؛ özige oxshash hörmetke sazawer bir mewjutluq bolghan jüptining dilini chegmeydighanliqini, ghururigha tegmeydighanliqini, allahning amanitige qetiy xiyanet qilmaydighanliqini ipadiligen bolidu.

«oَjَعَlَ bَyْnَkُmْ mَoَdَّةً oَrَحْmَةً» dégen ayeti kerimede körsitilginidek, ailining négizide méhri – muhebbet – merhemet yatidu. derweqe, bu xil güzellikler bilen bézelgen bir aile, allahning rehmiti astida bolidu, u aile öz mensupliri üchün goya bir jennetke aylinidu.

qérindashlirim! epsuslanghan halda shuni éytishqa toghra kéliduki, sadaqet we méhri – muhebbet arqiliq jennetke aylandurulushi kérek bolghan nurghunlighan aililer, mesuliyetsizlik, angsizliq bilen bir azab diyarigha aylandurulmaqta. bezi er - xotunlar, wabali nahayiti éghir bolidighan ehdilirige wapa qilish pezilitini waqitning ötüshige egiship yoqitip qoyushmaqta. beziler, amanetke ige chiqish exlaqidin waqitning ötüshige egiship ayrilip qalmaqta. wediler bérilip, qesemler qilinip qurulghan köpligen aililer sadaqetsizlik, méhir – muhebbetsizlik, merhemetsizlik girdabida weyran bolmaqta. halbuki, mömin söygü, shepqet we méhri – muhebbetni özige yolbashchi qilghan kishi idi؛ mömin ulugh kitabimizning tebiri boyiche «oَalَّذِynَ هُmْ lِأَmَanَatِهِmْ oَعَهْdِهِmْ rَaعُonَ» yeni, ular ehdige xilapliq, amanetlirige xiyanet qilmaydighan kishiler (möminun sürisi 8 – ayet) idi.

éziz qérindashlirim! aile muessesisining zamanimizda her xil xewplerge duchar boluwatqanliqi bir réalliqtur. bolupmu bezi jehetlerde aile mehremiyitining depsende qilinishi we nikahsiz birlikte bolush qilmishlirining goya singdürülüshi, aile chüshenchimiz we turmushimizda éghir weyranchiliqlarni peyda qilmaqta. öylendürüsh, dégen nam astida tarqitiliwatqan bezi pirogrammilarda bolsa, aile qimmet – qarashliri suyiistémal we depsende qilinip, aile muessesesi étibarsizlashturulmaqta. yene bir tereptin, xiyanet qilish, buzulush, mushtumzorluq qilish dégendek sewebler tüpeyli sadir bolghan jinayi qilmish, qarayghan hayat, chuwulghan uwa, üzülgen ümidlerning sani sel qarashqa bolmighudek derijide köptur.

téximu epsuslinarliqi, bu xil selbiylikler peyda qilghan külpetler hemmidin bek bighubar balilar we ayallargha eng éghir tesir körsetmekte. mesilen, 2015 – yili dölitimizde (türkiyede) 609 ming 982 jüp er - ayal öylengen bolsa, 131 ming 830 jüp er – xotun ajrashti. bu ajrishish aqiwitide, 109 ming 978 bala ana méhridin, ata merhemitidin mehrum qilindi.

qérindashlirim! ailide sadaqet we méhri – muhebbetni asasiy shoar qilghan bir dinning möminliri üchün, bu sanlar ademni chöchütidu. undaqta kélinglar, rebbimizning katta némiti bolghan huzur – halawet we méhri – muhebbet baghlirimizgha yeni aililirimizge ige chiqayli, amanetlirimizni muhapizet qilayli, ayallirimiz we perzentlirimizni közlirimizning nuri qilayli. shundaqla bu mubarek jüme waqtida aililirimizni qurghanda qilghan dualirimiz bilen perwerdigarimizgha hemmimiz birlikte mundaq iltija qilayli:

rebbimiz! aililirimizge méhri – muhebbet, hörmet, sadaqet, aman – ésenlik we beriket ata qilghin! aililirimizge muhebbet we özara rishte tuyghusi béghishlighin, uwilirimizgha öchmenlik, pitne, xiyanet we bölünüshning kirishige ruxset qilmighin. bizge adem bilen hewwa, peyghembirimiz bilen xedije animiz, hezriti eli bilen fatime animizning arisidiki xatirjemlik we bext – saadetni ata qilghin!