bir dölet ikki bashni sighduralmaydu

némis siyaset sotsologiyeside destur xaraktérlik mundaq bir pirinsip bar: «siyaset hem yerlik hem ishqa ashurush mumkinchiliki bolghanni yatlimaydu.türkiyening siyaset tarixigha nezer salghinimizda belkim siyasetning bu asasliq pirinsipigha tamamen zit ehwallarni uchritimiz.

siyasetni uzundin buyan dölet bilen biyokratik küchler kontrol qilip kéliwatqanidi. bu jeryanda yerlik küchler we dinkamikler teripidin shekillendürülgen qurulma gösh bilen yagh misalidek rol oyniyalmidi. türkiyede jumhuriyet élan qilinghan deslepki mezgillerde asasen dégüdek türkiye jumhuriyitining asasliq amilliridin bolghan dölet, jemiyet, biyokratiye we siyaset öz-ara toqunush ichide boldi. mundaqche qilip éytqanda, bu küch we amillar otturisida gheyri nizami urush yüz berdi.

siyasetchiler siyasiy layihelirini erkin halette xelq bilen ortaqlishishtin mehrum qaldi. biyokratik küchler bolsa ishlarni yürüshturüsh we hel qilishning ornigha özlirining orni we nopuzini qoghdash riflikisi bilen heriket qilip özige tewe hakimiyet qurulmisini dawamlashturush üchün jan-jehli bilen heriket qildi. dölet bolsa özi bilen xelq otturisigha melum musape qoyiwalghanidi.

jemiyet mundaqche qilip éytqanda, xelq enenining siyasiy layihege aylandurulushini telep qilatti. xelq démokratiyede puqralarning rayliri we arzu telepliri belgilgüchilik rol oynaydighan pirinsip we sistéma hökümran orunda turidighan bolsa, undaqta özlirige oxshash oylaydighan, heriket qilidighan we ishinidighan küchlerning hakimiyetke kélishini tolimu arzu qilatti.

jemiyetning bu arzu-telepliri we xahishliri her xil shekilde buzghunchiliqqa uchrap keldi, nezerdin saqit qilindi, perwa qilinmidi, chetke qéqildi, hetta xorlandi. tüzümning xelqqe tayanghanliqi ilgiri sürülsimu bu tüzüm xelq bilen héchqandaq organik rishtisi we munasiwiti bolmighan qurulmini yaqlaytti. bu tolimu nachar ehwal idi, aqiwet bu tüzüm netijige érishelmidi, axirqi hésabta xelqning awazi hakimiyet bolushqa bashlidi, kishiler bergen wedilirini ishqa ashurulaydighan siyasetchilerning yolidin méngishqa bashlidi.

jemiyet amanet hésablinidighan hakimiyetni tigishlik halda qoghdiyalaydighan siyasetchilerni qollidi. adalet we tereqqiyat partiyesi yéngi qurulghan partiye bolsimu, biraq uzun tarixqa ige siyasiy menbedin ozuqlanmaqta. bu menbedin kelgen bu partiye ikki ishta choqum déginini  wujudqa ashuridighanliqini izchil tekitlep keldi. u bolsimu adalet we tereqqiyattur.

türkiye jemiyiti ötmüshtiki mirasini tolimu séghinidu. ötmüshtiki nusretler we xatirilar janliq halette turmaqta. bu sewebtin bu ikki ishta özini ispatlashni arzu qilidu. bashqiche qilip éytsaq, türkiyediki enenichi we dindar kishilerning ikki chong arzusi bar bolup, u bolsimu tereqqiyat we adil tüzüm berpa qilishtur. bu arzular qandaqtur bu siyasiy enene peyda qilghan riflikis emes, belki yiltizi nahayiti qedimge tutushidu. bu arzularni ishqa ashurushta türtkilik rol oynaydighan angning peyda bolushida adalet we tereqqiyat partiyesi muhim rol oynidi, mundaqche qilip éytqanda, bu partiyening qurghuchi reisi rejep tayyip erdoghan muhim rol oynidi.

erdoghan xelqning arzu-istek we teleplirini ishqa ashurdi, bu dairde siyaset yolgha qoydi. millet bilen mürini-mürige tirep yéngi tüzüm berpa qildi, buning tüzümge yéngi türkiye nami bérildi. tereqqiy qilghan, büyük layiheler wujudqa chiqirish yolida tirishchanliq körsitiwatqan, qoshniliri bilen mesililiri bolmighan, millet bilen ishqoyun-tashqoyun bolghan we hemme tebiqining arzu-teleplirige qulaq salidighan mixanizimining nami yéngi türkiyedur. bu jehettin élip éytqanda, hörmetlik dawutoghlu bilen erdoghan otturisidiki asasliq mesile téxnikiliq sahelerde bolmastin, yuqirida tekitlengen siyasiy uslub we siyasiy yol jehettiki pikir oxshimasliqi idi. dawutoghlu erdoghan otturigha qoyghan we xelq qobul qilghan bu siyasiy yol we idiyeni qismen bolsimu özgertmekchi boldi. elwette, dawutoghlu bir akadémik we ilim ehli bolush süpitide bilen muhim ishlarni wujudqa chiqirish qabilyitige igidur. biraq uning bu tirishchanliqi nurghun qatlam teripidin ongushluq méngiwatqan yéngi türkiye méxanizimisigha artuqche arilishish,dep qaraldi.

ehmet dawutoghlu öz saheside türkiyedila emes belki dunyada tonulghan akadémik we siyasetchidur. özgiche qarashliri we tetqiqat netijiliri bolghan qabil we mol hosulluq akadémik kishidur. siyasettimu muhim ishlarni wujudqa chiqardi. buningda shek yoq, elwette dawutoghlu bu dawagha ishinidu we bu dawa yolida harmay-talmay ishleydu. biraq uning dawaning béshida bolushi dawaning tengpungluqigha ziyan bérip qoyatti. tengpungluqi tewrep qalghan tüzüm we sistémigha qarap méngiwatatti. dölette ikki lider yaki ikki bash shekillinishke bashlidi.

erdoghan bu ehwaldin biarm bolghanliqini tekitlep keldi, dawutoghlumu buninggha diqqet qilidighanliqigha wede berdi. ikki rehber axirqi qétimliq körüshishide dawutoghlu buningdin artuq méngip bolalmaydighanliqini chyrayliqche éytip, bash ministirliq wezipisidin istépa bergüsi barliqi bildürdi.

dawutoghluning istépasi bilen adalet we tereqqiyat partiyesi teshkilatliri, jumhur reiske masliship ishliyeleydighan eng muwapiq kishining binali yildirim bolidighanliqigha qarar bérishti, adalet we tereqqiyat partiyesining reislik saylimidimu hörmetlik binali yildirim reis bolup saylinip türkiye jumhuriyitining bash ministiri boldi.

bu özgirish démokratiyege, partiye pirinsipigha, shundaqla adalet we tereqqiyat partiyesi saylighuchiliri bilen teshkilatlirining arzu-istekliri we raylirigha asasen wujudqa chiqti. pirogrammimizning béshidila qeyt qilip ötkinimizdek ijtimaiy ichki dinamikler, dölet, biyokratiye, siyasiy küchler we hökümet otturisida köngüldidek bir maslishish telipi we xahishi rialliqa aylandi.