b d t, yawropa we amérika birmadiki basturushlarni qattiq eyiblidi

türkiye awazi radiyosi xewiri: b d t birma alahide wekili kristin shréynér burgénér (Christine Schraner Burgener) peqet tünügünki herbiy özgirishke qarshi namayishlarda 38 kishining jénidin ayrilghanliqini, bügüngiche 50 din artuq kishining jénidin ayrilghanliqini bildürdi.

u tünügün ötküzgen axbarat élan qilish yighinida, hazirghiche texminen 1200 kishining tutqun qilinghanliqini bildürüp, xelqaraliq jemiyetlerge ittipaqlishishni we birmadiki herbiy özgirishke qarshi turushni chaqiriq qildi.

u xitay bilen rusiyening birmadiki herbiy özgirish we kéyin yüz bergen weqelerni «birmaning ichki mesilisi» dep atishi toghrisida toxtaldi. u mundaq dédi:

«bu ichki mesile emes. rayondiki muqimliqqa tesir körsitidu. xitay bilen rusiyening bu mesilide birlikke kélishining ehmiyitini chüshinishini ümid qilimen.»

yawropa ittipaqimu birma xewpsizlik küchlirining herbiy özgirishke qarshi namayishlarni basturghanliqini eyiblidi.

yawropa ittipaqi tashqi munasiwetler we xewpsizlik siyasiti aliy wekili josép borrél (Josep Borrell) birmadiki armiye we xewpsizlik küchlirining tinchliq namayishlirini zorawanliq küch ishlitip basturushida, qolida tömürning suniqimu yoq puqralar we sehiye xadimlirining jénidin ayrilghanliqini bildürdi.

birmada xelqaraliq qanungha xilapliq qilinghanliqini, yüzlerche kishining tutqun qilinghanliqini eskertken borrél, médyagha qaritilghan basturushlarnimu qobul qilghili bolmaydighanliqini qeyt qildi.

u: «birmada qanun we démokratiyege qaytish shert» dédi.

amérika tashqi ishlar ministirliqi birmada xewpsizlik küchlirining herbiy özgirishke qarshi namayishlarni zorawanliq bilen basturghanliqini qattiq eyiblidi.

amérika tashqi ishlar ministirliqining bayanatchisi néd prays (Ned Price) kündilik axbarat élan qilish yighinida: «hökümetni eslige keltürüshni tinchliq bilen telep qilghan birma xelqi üstidin élip bérilghan qorqunchliq basturushtin chöchiduq. birma armiyesining öz xelqi üstidin élip barghan zorawanliqlargha qarshi barliq döletlerni birlikke kélishke chaqirimiz» dédi.

u birma amiyesini zorawanliqlarni axirlashturushni we hökümetni xelqqe ötküzüp bérishni chaqiriq qilip, yéqinqi künlerdiki zorawanliqlarni qattiq eyibleydighanliqlirini tekitlidi.

u yene, birmadiki muxbirlargha qilinghan zorawanliqlarnimu eyibleydighanliqlirini eskertti.

u birma armiyesige ilawe émbargolar qoyulushi mumkinlikini, bu ilawe qedemlerning toghra waqit we shertliri üstide oylishidighanliqlirini qeyt qildi.

u birmadiki weziyetni közitish bilen birge, arakanning weziyitigimu yéqindin diqqet qilidighanliqlirini bildürüp, rayondiki weziyetning özliri üchün her qachan aldinqi orunda turidighanliqini eskertti.

birleshme agéntliqi (AP) ning birma taratquliri we feysbuktiki xewerlerdin neqil élip élan qilghan xewiride, birma xewpsizlik küchlirining herbiy özgirishke we xelq teripidin saylanghan hökümet mesullirining tutqun qilinishigha qarshi ötküzülgen namayishlarda, rast oq ishletkenliki qeyt qilinghan idi.

xewerde, xewpsizlik küchlirining namayishchilarni basturshi netijiside, yangon, salin, mandalay, mawlamyin, myingyan we kalay rayonlirida 33 kishining jénidin ayrilghanliqi bildürülgen idi.

xewpsizlik küchlirining yene, muxbirlarni öz ichige alghan yüzlerche kishini tutqun qilghanliqimu qeyt qilinghan idi.

birma armiyesi özige yéqin siyasiy guruppilarning 2020-yili 8-noyabir ötküzülgen saylamda saxtipezlik qilinghanliqini ilgiri sürüshi we dölette siyasiy ixtilaplarning küchiyishi bilen, 2021-yili 1-féwral hakimiyetni ötküzüwalghan idi.

birma armiyesi yene, tashqi ishlar ministiri we döletning emeliyettiki rehbiri ang san suchi qatarliq hökümet emeldarlirini hemde hakimiyet béshidiki partiye mesullirini tutqun qilip, bir yilliq jiddiy halet élan qilghan idi.

birma xelqi 6-féwral (2021) démokratiyege qaytishni telep qilip namayish qilishni bashlighan bolup, xewpsizlik küchlirining qattiq qolluq bilen namayishlarni basturushi netijiside ölüm-yétim weqelirining yüz bérishi bilen namayishlargha qatnishish téximu köpeygen idi.

xewpsizlik küchliri 28-féwral yangon shehiridiki namayishlarda rast oq we yash aqquzush bombisi atqan. b d t ning bu heqtiki bayanatida, shu kündiki namayishta 18 kishining jénidin ayrilghanliqi qeyt qilinghan idi.