israiliye - ereb birleshme xelipiliki, israiliye- behreyin «normallishish» kélishimliri imzalandi

türkiye awazi radiyosi xewiri: israiliye bilen ereb birleshme xelipiliki we behreyin otturisida hasil qilinghan «munasiwetlerning normallashturulushi» kélishimliri amérika qoshma ishtatliri pirézidénti donald trampning sahibxanliqida aqsarayda ötküzülgen murasimda imzalandi.

murasimgha tiramptin bashqa israiliye bash ministiri bunyamin nitanyaho, ereb birleshme xelipiliki tashqi ishlar ministiri abdullah bin zeyid al nehyan we behreyn tashqi ishlar ministiri abdulletif bin rashid ezzeyani qatarliqlar qatnashti.

israiliye bilen ereb birleshme xelipiliki, israiliye bilen behreyin otturisida ayrim – ayrim halda munasiwetlerni normallashturush kélishimi imzalandi؛ 3 dölet «abraham (ibrahim) kélishimi» namliq bir kélishim tékistige ortaq imza qoydi.

tiramp imza qoyush murasimida qilghan sözide, murasimgha qatnashqan rehberlerge rehmet éytip, «bügün biz bu yerde tarixning yönilishini özgertish üchün turuwatimiz. uzun yilliq bölünüsh we toqunushlardin kéyin, yéngi ottura sherqning shepeq peytide turuwatimiz» dédi.

hasil qilinghan kélishimler arqiliq «her xil étiqad we arqa körünüshtiki kishiler tinch we bayashat yashaydighan bir kelgüsi» yaritish üchün muhim qedem tashlighanliqlirini ilgiri sürgen tramp, israiliye, behreyin we ereb birleshme xelipiliki otturisida tüzülgen kélishimlerning peqet bir ay ichide hasil qilinghanliqini bayan qildi.

tramp bashqa döletlerningmu israiliye bilen tinchliq kélishimi imzalaydighanliqini bildürüp, «israiliye, ereb birleshme xelipiliki we behreyin özara bash elchi teyinleydu, sayahet, soda, saghlamliqtin bixeterlikkiche bolghan nurghun saheler küchlük hemkarliqlarni, shérikchiliklerni ornitishqa bashlaydu» dédi.

donald tramp mezkur üch döletning «dost» ikenlikini bayan qilip, «abraham (ibrahim) kélishimi dunyaning her qaysi jayliridiki musulmanlarning israiliyediki muqeddes jaylarni ziyaret qilishi we mesjidi eqsada xatirjem halda dua - tilawet qilishiningmu ishikini achti» dédi.

u, hasil qilinghan kélishimlerning rayonda téximu keng tinchliqning asasini teshkil qilidighanliqini ilgiri sürüp, «yehudiylar bilen ereblerning düshmen ikenliki we mesjidi eqsaning hujum astida ikenlikidin ibaret ewladtin – ewladqa dawamliship kelgen yalghan, rayon we dunyaning herqaysi jaylirida térrorluq we zorawanliqning kéngiyishini keltürüp chiqardi. bu kélishimler rayon xelqlirining ötmüshtiki meghlup bolghan usulliridin qutulushigha yardem berdi» dégenlerni qeyt qildi.

tramp, bügünning dunyasida ottura sherq döletlirining hemkarliqini toqunushtin yuqiri orungha qoyidighanliqini tekitlep, «bu döletler, erebler, israiliyelikler, musulmanlar, yehudiylar we xiristiyanlar inaqliq we tinchliq ichide birlikte yashiyalaydighan, dua - tilawet qilalaydighan, yanmuyan turup xiyal süreleydighan kelgüsini tallaydu» dédi.

yene 5 yaki 6 döletning israiliye bilen munasiwetlerni normallashturush kélishimi imza qoyalaydighanliqini bildürgen tramp, mezkur döletlerning isimlirini tilgha élishtin özini qachurdi.

amérika pirézidénti donald tramp 13 - awghustta, israiliye bilen ereb birleshme xelipiliki, 11 - séntebirde israiliye bilen behreyin otturisida «munasiwetni pütünley normallashturush» toghrisida kélishim hasil qilinghanliqini élan qilghanidi.

1979 - yili misir we 1994 - yili iyordaniyedin kéyin, israiliye bilen normallashturush kélishimi hasil qilghan üchinchi ereb döliti ereb birleshme xelipiliki, tötinchi ereb döliti behreyin boldi.