малколим екс унтулмай хатирилинип кәлмәктә

түркийә авази радийоси хәвири: америкида ирқий айримчилиққа қарши күрәшниң символиға айланған қара тәнлик мусулман рәһбәр малколим екс буниңдин 53 йил илгири 1965 – йили 21 – шубатта суйиқәст билән өлтүрүлгән иди.

малколим бүгүнки күндиму нийу йоркниң африқилиқлар зич олтурақлашқан һарләм дегән җайида, униң исми қойулған чоң йол вә базардин башқа йәнә, һәр қайси кочиларда хатирилинип кәлмәктә.

малколим екс һайат чеғида америкида һөкүм сүриватқанирқий айримчилиққа қарши күчлүк муҗадилә қилиш арқилиқ дунйада нурғунлиған хәлқләрниң һөрмитигә сазавәр болған болуп, у америкида турушлуқ африқилиқларға нисбәтән һазирму катта илһам мәнбәси болуп кәлмәктә.

у 1925 – йили туғулған болуп, униң әсли исми малколим литил иди. дадиси америкидики қара  тәнликләрниң әркинликкә еришидиғанлиқиға қәтий ишинидиған вә африқиға қайтип кетиши керәкликини тәлқин қилидиған хәтиб иди.

малколим екс 5 йашқа киргәндә униң дадиси намәлум кишиләрниң сүйқәстигә учрайду. аниси нирва кесәлликләр санаторийәсигә солап қойулиду. у өсмүрлүк һайатини намратлиқ вә қейинчилиқлар ичидә өткүзүп, 1949 – йили оғрилиқ җинайити билән әйиблинип қамаққа елиниду.

бу мәзгилдә қара тәнликликләр миллийәтчилик еқимини қоллайдиған «Nation of Islam» «ислам һәрикити»  рәһбири әлиҗаһ муһәммәдниң пикирлирини өзләштүргән малколим 1952 – түрмидин чиққандин кейин бу һәрикәткә қатнишиду.

шуниңдин кейин африқилиқ әҗдатлириниң фамилисини тапалмиғанлиқи сәвәбидин өзигә «X»  (екс) дегән фамилә ишлитишни башлайду. у сөз қилғанда һечкишидин тартинип қалмаслиқ вә һессийатлиқ нутуқ сөзләш қабилийити билән қисғинә вақитта һәрикәтниң алдинқи қатардики шәхслиридин бирсигә айлиниду.

вақитниң өтүшигә әгишип диний мәсилилләрдә әлиҗаһ муһәммәд билән ихтилаплиқ пикирләргә игә болған малколим екис 1964 – йили «ислам һәрикити» дин айрилип чиқиду.

һайатиниң ахириға қәдәр америка хәлқиниң ирқий айримчилиқ мәслилирини һәл қилиши үчүн ислам динини йахши чүшүнүш керәкликини вә барлиқ милләтләрниң қериндашлиқини асас қилған кишилик һоқуқ көрүшини давамлаштуриду. 

маколим бу мәзгилдә әлһаҗ малик әшшабаз дегән исиминиму қоллинишқа башлайду.

малколим екс 1965 – йили һарләмдә нутуқ сөзләватқан пәйттә сүйқәт билән етип өлтүрилиду.