گلوبالیسم دؤورۆنده دۆنیأ

گلوباللاشما تاپغیریندان یترلیک قازانچ اتمه یأن گۆن باتار گلوباللاشمادا ال چکیأر می؟ میللی- دؤولت زاماناسینا قایدیپ گلینیأرمی؟ دؤوره باپلیق بیلن ماشغالانینگ بؤلۆنمه گی و قیمماتلیقلارینگ یۇیولماغی نتیجه سینده یکه لیکده یاشایان آدام حاص دا اۇونایارمی؟ عملی ذهن بیلن باغلی بارلاغلار آدامزادینگ سۇنگونی گتیرر می؟ گلجِککی تاپغیردا عیلمی بارلاغلار یرینگ یۆزۆندن عألم گینگیشلیگینه گؤچۆریلر می؟ گلوباللاشمادان سۇنگ نأمه بۇلار. دۆنیأمیز هایسی تاراپا باریار و یاشایان دؤورۆمیز نأحیللی آتلاندیریلمالی؟

سوسیال عیلیملار واغتال واغتال دۆنیأنینگ هایسی تاراپا باریاندیغی بیلن باغلی تئوریلر اؤنگه سۆرۆلیأر. شۇل تئوریلر آرقالی گلجگه حاص گینگدن گؤز یتیرمه ک اۆچین آنالیزلار بریلیأر. اۇلار اِلمیداما گۆنأسیز و اؤز اؤزۆندن یۆزه چیقان تئوریلر بۇلمان بیلیأر. شیله ده دگیشلی تئوریلر هر بیر اوغوردا دۆشۆندیریش اؤزبۇلوشلیغینا هم ایه بۇلمان بیلر. کؤپ تاراپلی تانقیدی بِللیکلره سزه ور هم بۇلسا، ینه ده شۇل تئوریلر بِللی بیر ایسله گ لاییقلیقدا یۆزه چیقیار و شۇل سبأپلی بِللی دۆشۆندیریش گۆیجۆنه ایه دیر.

بِللی بیر دۆشۆندیریش گۆیجۆنه ایه هم بۇلسالار آدامزادینگ ایه بۇلان دپگینی شۇل تئوریلردن اولانیش مؤهلِتینی حاص دا قیسغالدیار. آراقاتناشیق و ماغلوماتلار تکنولوژیلریندأکی اؤسۆشلر آدامینگ سایکولوژیسینی هم ده واغت واغت دۆشۆنجه سینی دۇلی اؤزگِرتدی. دیمه ک ایسله یأنیمیزی حاص قۇوی دۆشۆندیرمه ک اۆچین سۇنگقی یاریم عاصیردا، اۇرتا قۇیولاندا اؤرأن ایناندیریجی یالی گؤرۆنیأن و تۇلقوندیریجی تئوریلری نأحیللی چالتلیق بیلن صارپ ادندیگینیزی یاتلاماق یتِرلیک بۇلار.

آنکارا ییلدیریم بیازیت بیلیم یوردونینگ سیاسی عیلیملار فاکولته‌تی نینگ باشلیغی پروفسور قدرت بلبل ینگ یازغیسینی اۇقایارسینگیز:

۱۹۵۰-نجی ییلاردا دانیل بل تاراپیندان "ایدئولوژی نینگ سۇنگقی" ایغلان ادیلنده، اۇنونگ تزی گینگ سسلِنمِه دؤره دیپدی. سۇنگ پائول ویریلو جغرافیانینگ سۇنگونی ایغلان ادیأر. ۱۹۹۲-نجی ییلدا فرانکیس فوکویاما "تاریحینگ سۇنگونی" ایغلان ادنده، دانیل بل دن حاص اولی سسلنمه دؤره‌دیپدی. مدنیت آرا چاقنیشیقلاردان اوغور آلیپ گۆن باتار مدنیتی نینگ یکه تأکلیگینه اۆنسی چکن هانتینگتون ینگ ۱۹۹۳-نجی ییلدا یازان "مدنیتلرینگ چاقنیشیغی" تزی اولی گۆررۆنگ دؤره‌تمه‌دی. سۇنگقی گِزِک ایغلان ادیلن تز بۇلسا همالا دیه‌رسینگیز اینگ چالت یاتدان چیاریلان تزه منگزه یأر: کنیچی اوهمائه نینگ ۱۹۹۶-نجی ییلدا یازان "میللی دؤولتینگ سۇنگی" تزی بارادا هیچ کیم دیل یارمایار.

گچمیشینگ مگا حایاتلاری نینگ، بیک ایدئولوژیلری نینگ هیچ هایسی ایندی شو گۆنۆنگ یاغدایلاری نینگ باشینی چکمه یأر. اوغروندا جان بریلن واطان قۇرانیشلاری یا دا باسیپ آلیجیلیقلی هۆجۆملر یوواش یوواش حصوصی حۇوپسوزلیق شرکتلرینه تابشیریلیار. یۇقاردا بیان ادیلن و بیر زادینگ سۇنگونا اۆنسی چکیأن تزلر هم ایندی قیزیقلانما دؤره تمِه یأر.

شو گۆنکی گۆنده بۇلسا یاشایان دؤورۆمیزینگ نأحیللی آدلاندیریلجاقدیغی بیلن باغلی بارلاغلار دۇوام ادیأر. ماقالامینگ باشیندا سۇران سۇراغیما تأزه دؤوۆرده آدامزادینگ دۆشۆنمأگه- کِسگیتله مأگه سینانشیان تِمالارینگ عمومی تؤوه‌رِگینی بیان ادیأر.

تأزه دؤورۆنگ روحی یا دا قادا تایدان باشلانغیچ آرقالی آتلاندیریلماغا سینانشیلماغی مانگا آرتیقماچ گؤونی آچیقلیق یالی بۇلوپ گؤرۆنیأر. کأشگأ یاشایان دؤورۆمیز و اۇندان سۇنگ قۇشولمایان یا دا یالنگیش دییپ تاپیان هم بۇلساق، قیمماتلیقلارا اساسلانیان تئوریلر یۆزه چیقاریلسا. روحیلیغینگ، قاداچیلیغینگ قوتاران دؤورۆنه تاراپ باریارمیقاق دییپ پیکیر ادیأرین. تأزه بیر دؤور دییپ بیله مۇق. چۆنکی ایندی اؤزگِرلیشیکلر بیله اوزاق دۇوام اتمه یأر.

قیمماتلیقلارینگ یۇیولیان، قاداچیلیق، أردِم، بؤلۆشمه‌ک، عادالات یالی آدالغالارینگ اونودیلماغا باشلان، آدالغالارا ایزاقالاقلیق حؤکمۆنده قارالیان دؤوۆرده قادام باسیارمیقاق دییأرین. بو دؤوری چم بیر سۇنگقیچیلیق چمه لِشمه سی بیلن بیان ادنیمیزده قیمماتلیقلارینگ سۇنگی حؤکمۆنده آتلاندیرماق حاص یرلیکلی بۇلجاق یالی. دؤولِتلر، قورامالار اؤزلرینی بیان اتمه ک اۆچین قانونی گؤرۆنمأگه، حاقلی حرکت اتمأگه ایسله گلی گؤرۆنیأن یالی. قوش گؤزی بیلن دۆنیأ قارامیزدا قیمماتلیقلارینگ نأحیللی یۇیولیاندیغینی آرتیقماجی بیلن گؤرمه ک مۆمکین.

بیرلشن میللتلر قوراماسی

۲-نجی جاهان اورشوندان سۇنگ میللتلر جمغیتی نینگ یرینه دؤره دیلن بیرلشن میللتلر قوراماسی قوتاردی دیسه ک یالنگیشماریس. سوریه، میانمار، کریمه و اوکراینا یالی چاقنیشیق زۇلاقلاریندا هیچ حیلی چأره گؤرۆپ بیلمه یأندیگی، بأش سانی همیشه لیک یوردونگ اؤز بأحبیتلریندن داشغاری تاس زادا آلادا بیلدیرمه یأندیگی بیرلشن میللتلر قوراماسی نینگ آدامزادینگ گؤزۆنده قانونی یاغدایینی ییتیرمه گی نینگ اساسی سبأپلریندن بیری.

بیرلشن میللتلر قوراماسی نینگ گؤرکِزیجیلرینه گؤرأ، دۆنیأده ۷۰ میلیونا قۇلای بۇسغون گیدره یر، یاشارا جای تاپمایار. شۇل موقدار ۲-نجی جاهان اورشوندان سۇنگقی اینگ یۇقاری سان. بیرلشن میللتلر قوراماسی نینگ بو مسئله ده نتیجه لی تاغاللا ادندیگینی بیلیأن بارمی؟ بیرلشن میللتلر قوراماسی تاراپیندان پاجیغالارا سبأپ بۇلیانلارینگ اؤنگۆنی آلماغا، اجیر چِکِنلره کؤمِک بریلمه گی اۆچین دۆپلی چاغیریش، ایش میلناماسی دۆزۆلدی می؟

آداملار دؤولتلر، قورامالار تانقیت ادیلیپ بیلینر اِمما اینگ اربِدی اۇلارا بۇلان اومیدینگ قوتارماغی.

اوروپا بیله‌له‌شیگی

اوروپا بیله‌له‌شیگی آصلینا قارالاندا بیری بیری بیلن ایکی گِزِک ساواشان و شۇل ساواشا بۆتین دۆنیأنی قۇشان یورتلارینگ بِللی بیر قیمماتلیقلار آرقالی ساواشینگ اؤنگۆنی آلماغی، آبادانچیلیغی، حیذماتداشلیغی، آرقالاشیغی گۆیچلِندیرمه گی ماقصات ادینیأن بیله له شیک. شو گۆنکی گۆنده ایندی هیچ کیم اوروپا بیله‌له‌شیگی نینگ شۇل قیمماتلیقلار بیله له شیگیدیگینی آیتمایار. دۆنیأده دموکراتیک یورتلارینگ آراسیندا راسیست حزبلری نینگ حأکیمیه ت باشینا گلیأن، حؤکۆمته شأریک بۇلیان یورتلارینگ سانیندا اوروپا بیله له شیگی اؤنگده باریار. ایندی بۇسغونلار، اسلام و یهودی دوشمانچیلیغی نینگ گینگدن یایران، داشاری یورت دوشمانچیلیغی نینگ حۇوپلی چأگه یتن، دۆنیأده عیباداتحانالارینگ یاقیلان اوروپا بیله له شیگی بار. اوروپا بیله‌له‌شیگی گچمیشده اؤزۆنده و بؤلگه سینده پاراحاتچیلیغا، آسودالیغا، آبادانچیلیغا، آدام حقوقلارینا، دموکراسیا اولی قۇشانت قۇشدی. اِمما حأضیرکی شرطلرده اوروپا بیله‌له‌شیگی، اوروپا بیله له شیگینه یۆز توتان حالاتیندا اؤز قۇیان شرطلریندن اؤردن داشدا دوریاندیغی سبأپلی آغضالیغا قابول اتمه ز.

اوروپا بیله‌له‌شیگینه آغضا یورتلار تایدان حاص دا حۇوپلی بۇلان دموکراسی و آزاتلیقلار گینگیشلیگی نینگ گۆن سایین چأکلِنمه گی، پلورالیست و ارکینچیلیکلی قاتلاقلارینگ عجیزله‌مه‌گی. اوروپانینگ ایکی جاهان اورشوندان اۇزالقیسی یالی دارتغینلی شرطلره یۇقاری دپگینده دۇلانیپ بارماغی. اِمما اوروپا بیله‌له‌شیگینی شۇل شرطلردن حالاص اتجه‌ک، اۇنگا بۇیون اِگمِه‌دیک ۱- ۲ سانی چیقالغادان باشغا سیاسی یۇلباشچیلیق هم گؤرۆنمه‌یأر.

گلوبال درجه ده قیمماتلیقلار و قادالار تایدان نأحیللی ییتگی چکیلِندیگینی گپله شیگیمیزینگ گلجک سانیندا دا سلجرمأگه دۇوام ادریس.

آنکارا ییلدیریم بیازیت بیلیم یوردونینگ سیاسی عیلیملار فاکولته‌تی نینگ باشلیغی پروفسور قدرت بلبل ینگ یازغیسینی اۇقایاردینگیز.