تۆرکیأنینگ و دۆنیأنینگ گۆن ترتیبی ۴۷: تۆرک آقیمی

سیاسات، ایقدیصادیه‌ت و جمغیت غازناسی- ستانینگ عیلمی بارلاغچیسی، یازیجی جان آجون ینگ مسئله بۇیونچا سینینی اۇقایارسینگیز:

قۇلایدا روسیانینگ دؤولت یۇلباشچیسی ولادیمیر پوتین بیلن تۆرکیأنینگ جمهورباشلیغی رجب طیب أردۇغان ینگ قاتناشماغیندا تۆرک آقیمی طبیغی گاز گچیریجی تورباسی نینگ دنگیزدن گچیأن بؤله‌گی نینگ تاماملانماغی میناسیبتلی دابارا قورالدی. ایستامبول دا گچیریلن دابارادا چیقیش ادن یۇلباشچیلار، ایکی یوردونگ آراسینداقی اؤسیأن حیذماتداشلیغا اۆنسی چکدیلر. تۆرک آقیمی تاسلاماسی تۆرکیأنینگ انرژی مرکزینه اؤورۆلمه‌گی بۇیونچا ماقصاتناما تایدان مؤهۆم باشلانغیچ حؤکمۆنده قابول ادیلیأر. شیله لیکده آذربایجان ینگ گازینی تۆرکیأ و گلچکده اوروپا آقدیرماغی ماقصات ادینیأن تاناپ، عیراغینگ نبیتینی دۆنیأ بازارلارینا یتیریأن جیحان گاز گچیریجیسی نینگ یانی بیلن تۆرکیه انرژی سیاساتلاری نینگ چأگینده ادیأن باشلانغیچلاری بیلن توتومینی برکیدیأر و اؤز انرژی ایسله گینی ده یرینه یتیریأر.

۲۰۱۴-نجی ییلینگ دکابر آییندا روسیانینگ جمهورباشلیغی ولادیمیر پوتین تاراپیندان تکلیپ ادیلن تۆرک آقیمی تاسلاماسی، روسیانینگ آناپا شأهِریندن باشلایان تۆرک آقیمی نینگ ۹۳۰ کیلومتری قارادنگیزدن گچیپ، ایستامبول ینگ گۆن باتارینداقی قیی کؤی آدینداقی یره گلیأر. آدی تۆرکیأنینگ جمهورباشلیغی رجب طیب أردۇغان تاراپیندان داقیلان تۆرک آقیمی ۱۱۰۰ کیلومتر اوزینلیغا یتر. تۆرک آقیمی بیری بیرینه پارالل ایکی اغوردان عیبارات. بیرینجی اوغرونگ ییلدا ۱۵.۷۵ میلیارد مکعب متر طبیغی گازی گؤتریش مۆمکینچیلیگی بیلن تۆرمیأنینگ انرژی ایسله‌گینی قاناغاتلاندیرماغینا قاراشیلیار. ایکینجی اوغرونگ بۇلسا گلجککی تاپغیردا اوروپا چنلی یتیریلمه گی ماقصات ادینیلیأر.

روسیانینگ جمهورباشلیغی نینگ مطبوغات گنگه شچیسی دیمیتری پسکوف هم کأبیر یورتلارینگ تۆرک آقیمینا قۇشولماغی ناظاردا توتیاندیغینی بِللأپ، طبیغی گاز گچیریجیسی نینگ ۵ اوغوردان بأش اوروپا یوردونا یتیریلیپ بیلینجکدیگینی بیان اتدی. مثال اۆچین صربیستان ینگ انرژی وزیری آنتیچ برن بیاناتیندا تۆرک آقیمی صربیستانا چنلی گلیپ یتن حالاتیندا اوروپانینگ انرژی حۇوپسوزلیغینی اۆپجۆن اتجکدیگینی گۆررۆنگ بردی. آنتیچ "۱۰-۱۵ میلیارد مکعب متر روس گازی نینگ تۆرکیأنینگ اۆست آشیر بلغاریستان، صربیستان، مجاریستان و اتریشه چنلی یتیریلمه گی انرژی حۇوپسوزلیغی نینگ اۆپجۆن ادیلمه گی تایدان اؤرأن اولی مۆمکینچیلیکدیر. تاسلاما گاز سؤوداسی نینگ و گازا اساسلانیان ایقدیصادیه تلرینگ اؤسدۆریلمه گی اۆچین هم شرط دؤره‌دیأر. شۇل یورتلار تۆرک آقیمینا بیریگیپ، گازینگ اۆست آشیر آقدیریلماغیندان اولی گیردجی آلارلار" دیدی.

بیله گی تاراپدان تۆرک آقیمی تۆرکیأنی انرژی مرکزینه اؤورۆلمه ماقصادیندا اؤنگه آلیپ گیدیأن بۇلسا، بیله کی تالراپدان روسیانینگ گؤنۆدن بالکان یورتلارینا طبیغی گازینی ساتماغینا شرط دؤره دیأر. ایکی یوردونگ آراسینداقی قاتناشیقلار بیرنأچه اوغوردا اؤسدی. پرزیدنت أردۇغان اؤسیأن ایقدیصادی حیذماتداشلیغا اۆنسی چکیپ ایکی یوردونگ ۱۰۰ میلیارد دلارلیق سؤودا مۆقدارینا یتمه گی ماقصات ادینیأندیگینی بیان اتدی. شۇل واغتدا روس مطبوغاتی هم پوتین بیلن أردۇغان ینگ آراسینداقی دوشوشیقلارینگ ییغیلیغینا اۆنس چکیپ ایکی یوردونگ آراسینداقی قاتناشیقلارینگ اؤسِندیگینی بیان اتدی.

تۆرکیه بیلن روسیانینگ آراسینداقی قاتناشیقلار اساسان دا انرژی سیاساتی تایدان اؤسیأن هم بۇلسا، اؤزآرا قاتناشیقلاردا هنیز هم مؤهۆم مسئله لر بار. روسیانینگ کریمه یاریم آداسینی اؤزۆنه دگیشلی اتمه گی، اوکراینادا دۇوام ادیأمن ساواش، روسیانینگ کریمه تاتارلارینا بۇلان چمه لشمه سی و سوریه دأکی تاپاووتلی پۇزیسیاسی اؤزآرا قتناشیقباردا چؤزۆلمه لی مسئله لرینگ باشینی چکیأر. اساسان دا سوریه ده ایکی یورت آستانا تاپغیری و سوچی ایلالاشینا لاییقلیقدا نأچه اوتغاشیقلی حرکت اتمأگه سیناشیان هم بۇلسا، کأبیر قاراییش تاپاووتلیلیقلاری سبأپلی دۆشۆنۆشمه‌زلیکلر یۆزه چیقیار.

سیاسات، ایقدیصادیه‌ت و جمغیت غازناسی- ستانینگ عیلمی بارلاغچیسی، یازیجی جان آجون ینگ مسئله بۇیونچا سینینی اۇقادینگیز.