تۆرکیه‌دأکی یرلی سایلاولار بارادا

آنکارا ییلدیریم بیازیت بیلیم یوردونینگ سیاسی عیلیملار فاکولته‌تی نینگ باشلیغی پروفسور قدرت بلبل ینگ یازغیسینی اۇقایارسینگیز

تۆرکیه ده ۲۰۱۹-نجی ییلینگ ۳۱-نجی مارتیندا تأزه یرلی سایلاو گچیرلر. سیاسی پارتیالار و قاراشسیز دالاشگأرلر سایلاودا ینگیش قازانماق اۆچین تاغاللا ادیأر. من ده بو هپده کی یازغیمدا سایلاولار باراداقی قاراییشلاریمی و یرلی سایلاولارینگ ماغناسی باراسیندا دورماق ایسله یأرین.

تۆرکیه ده ایلکینجی یرلی مجلیس سایلاولاری، تنظیمات پرمانیندان بیر ییل سۇنگرا، ۱۸۴۰-نجی ییلدا گچیریلدی. پروفسور محمت آلکان ینگ آیدیشینا گؤرأ یرلی مجلیسینگ آغضالارینی بِللی اتمه ک اۆچین گچیریلن سایلاولار ایلکینجی یرلی سایلاو بۇلوپ بیلر. بو سایلاو شۇل بیر واغتدا اینگ دموکراتیک گچیریلن سایلاولارینگ ایلکینجیلریندن بیری. شیله لیک بیلن عثمانلی دؤولتی نینگ مسلمان و بیله کی حالقلاری سایلاو بیلن تانیشدی. ایستامبول شهراِمانتی ۱۸۵۵-نجی ییلدا، بی اۇغلو ۶-نجی دائره بلدیه ۱۸۵۵-نجی ییلدا قورولدی. ۱۸۶۰-نجی ییللاردان بیلأک عثمانلی دؤورۆنده شأهِرلرده بلدیه مجلیسی یایبانگلاشدی. یرلی سایلاولار باراسینداقی ایلکینجی قانون بۇلسا ۱۸۶۸-نجی ییلدا "درالسعادت اداراسی بلدیه نظام ناماسی" آدیندا قۇیولدی.

جمهوریت دؤورۆنده بۇلسا ایثلکینجی یرلی سایلاو ۱۹۳۰-نجی ییلدا گچیریلدی. ۱۹۳۰-نجی ییلدان بأری، شو ییل گچیریلجک یرلی سایلاو جمهوریت دؤورۆندأکی ۱۹-نجی سایلاو. کؤپ پارتیالی دؤوره ۱۹۵۰-نجی ییلدا گچیلندن بأری ۱۴-نجی سایلاودیر.

باش توتانلیق اولغامیندان سۇنگرا ایلکینجی یرلی سایلاو و ایلکینجی یرلی آرقالاشیق

بیلینشی یالی تۆرکیأنینگ ۱۸۰ ییللیق یرلی سایلاو تاریحی کؤپ سانلی یوردونگ قورولماغیندان قادیمی. مونونگ بیلن بیله لیکده هر سایلاوینگ، اؤزۆنه گؤرأ قانونلاری اؤزۆنه گؤرأ تاپاووتلاری و تأزه لیکلری بار.

بو یرلی سایلاو، ۲۰۱۷-نجی ییلدا رفراندوم بیلن قابول ادیلن یۇلباشچیلیق اولغامیندان سۇنگراقی ایلکینجی یرلی سایلاودیر. سایلاولار بو نوقطای ناظاردان یؤریته أهمیته ایه.

بو یرلی سایلاوینگ بیله کی تاپاووتی دا، موندان اۇزال قاداغان بۇلان سایلاو آرقالاشیغی نینگ موندان بیلأک مۆمکین بۇلماغی. جمهور آرقالاشیغی بیلن میللت آرقالاشیغی بو سایلاودا سس آلماغا سینانشیار. آرقالاشیغا گیرن پارتیالار، سایلاودا ایلالاشان یرلرینده بیری بیرینه قۇلداو بریأر و شۇل یرده دالاشگأر گؤرکِزمه یأر.

پارتیالارینگ آرقالاشیق اتمه گیندن سۇنگ دموکراتیک بیر ایسله گینگ قاداغان ادیلمه گی آرادان آیریلیار. مونونگ بیلن بیله لیکده پارتیالارینگ اؤز آرملاری و طامغالاری بیلن آرقالاشیغا گیریپ بیلمه یأندیگی، پارتیانینگ آدی نینگ بۇلمازلیغی بیر حیلی یترسیزلیکدیر. بو مسئله پارتیالارینگ ایشجنگ یاغدایدا تاغاللا اتمه گی و سایلاوچی نینگ سیاسی قاتناشیغینا یاراماز تأثیر یتیریپ بیلر. عمومی سایلاولار گچیریلن بادیندا شو مسئلأنی آیدیپدیم: قانونلار یرلی سایلاودا دا اولانیلیپ بیلجک یاغدایدا دۆزۆلسین. ایسلأن پارتیالار بیر آرقالاشیغینگ آستیندا اؤز طامغالاری بیلن بیرله شیپ بیلسین و سایلاوا گیریپ بیلسین. آرقالاشیغینگ سسی بیر پارتیانینگ سسی یالی سانالسین. اگر بیر یرده بیر آرقالاشیق اینگ کؤپ سسی آلاندا، اۇل آرقالاشیقداقی اینگ کؤپ سس آلان دالاشگأر ینگیجی ایغلان ادیلسین. شونگا منگزش یاغدایدا، پارتیالارینگ اؤز طامغالاری دا سایلاودا گؤرۆنردی.

یرلی سایلاوینگ ماغناسی

سایلاوینگ یووان بیر یاغدایدا بۇلماغی و عاداتی یاغدایدا دۇوام اتمه گی: سایلاولارا آز بیر واغت قالسا دا، اۇزالقی سایلاولارا گؤرأ بو سایلاو شۇوشۇولی گچمه یأر. باش توتانلیق سیستمی نینگ ایلالاشیغا اساسلانیان تأثیری سایلاوا دا بِللی مؤچبِرده تأثیر یتیریپ بیلر. بیله کی تاراپدان عادالات و اؤسۆش پارتیاسی نینگ باشلادان دیجیتال سایلاو کمپینی ده سایلاوینگ اثرینی داشاردا آز گؤرمه‌گیمیزه سبأپ بۇلیار. اۇزاللاری اولاغ (ماشین) کرونی، اولاغ سسلری، کؤچه لردأکی اولی تابلولار و آفیشلار سبأپلی هیچ حیلی أسگِرمه یأنلر ده سایلاودان حاباری بۇلیاردی. ایندی گۆنده لیک یاشاییشدا، سایلاولارینگ اثری آز.

سایلاولارینگ بیرآز دا آغیر یاغدایدا بۇلماغی، کمپینلرینگ داشقی قورشاوا صارپالی گچیریلمه گی، سایلاو ایشلری نینگ کؤچه لردن دیچیتال یرلره چکیلمه گی تۆرکیأنینگ عاداتی یاغدایا اؤورۆلیأندیگی نینگ ثبوتیدیر.

باش توتانلیق سیستمی نینگ/ دورنوقلیلی نینگ دۇوام اتمه‌گی: تۆرکیه یانگقی قۇلایدا باش توتانلیق اولغامینا گچن بیر اۆلکه‌دیر. هر اولی اؤزگِرتمه بِللی موقداردا نأبِللیلیک و بینجالیقلیغا سبأپ بۇلار. کؤکلی اؤزگِرتمه لر و تاپاووتلیلیقلار شیله نأبِللیلیک و بینجالیغی یۇق اتجک أدیملر بیلن مۆمکیندیر، ایزا قایتماق بیلن دأل. ۲۰۱۹-نجی ییلداقی سایلاو باش توتانلیق سیستمیندن سۇنگراقی ایلکینجی سایلاو دأل ده، سیستمینگ یرینه اۇتورادنان سۇنگرا گچیریلن بۇلسادی، سایلاوینگ نتیجه لری باش توتانلیق سیستمینه باغلی دأل دییلیپ بیلینِردی. اِمما شو واغتقی یاغدایدا محالیف تاراپلارینگ سسلری نینگ یۇقارلاماغی، محالیف پارتیالارینگ باش توتانلیق سیستمینی یانگاداندان گۆن ترتیبینه گتیریپ بیلر. بو سایلاو یۇلباشچیلیق سیستمی و دورنوقلیلیق تایدان أهمیتلیدیر.

داشارقی وصایتی ایسله یأنلرینگ قاراشیان زاتلاری: ۲۸-نجی فورال، ۲۷-نجی آپریل، ارگنه کن آغدارلیشیغا سینانشیغی، گِزی، ۱۷/۲۵-نجی دکابر، ۱۵-نجی ایول و قیسغاچا سۇنگقی ۲۰ ییلدا بۇلان آغدارلیشیغا سینانشیغینگ باشیندا دوریار. بو سینانشیقلارینگ هیچ بیرینه دینگه تۆرکیأنینگ ایچیندن پلانلانان حرکت دییپ بۇلماز. ۲۰۰۰-نجی ییلدان سۇنگرا ادیلن دموکراتیزاسیون و وصایتی یۇق اتمه ک اولی مؤچبِرده ماقصادینا یتدی. ایچرکی وصایت مرکزلری اۇرتادان آیریلدی و میللی اؤزایغتیارلیلیغینگ اؤنگۆندأکی بؤوِتلر اولی مؤچبِرده یۇق ادیلدی. اِمما ایچردأکی بۆتین بو اؤزگِرتمه‌لره قارامازدان، تۆرکیه بیلن حاساپلاشماق ایسله یأن داشارقی وصایتچیلر بو ایشلرینی تاشلامادی. داشاری وصایت ینگ آکتیورلاری، اؤز پیدالاری اۆچین ایچرده تأزه بیر وصایت اۇجاغینی دؤره‌تمه زلیک ایسله یأر، دینگه میللی اؤزایغتیارینگ وکیللری بیلن یوردی اؤنگه آلیپ بارماق و دورنوقلیلیق اساسی اهمیته ایه دیر.

آنکارا ییلدیریم بیازیت بیلیم یوردونینگ سیاسی عیلیملار فاکولته‌تی نینگ باشلیغی پروفسور قدرت بلبل ینگ یازغیسینی اۇقادینگیز