تۆرکیأنینگ و دۆنیأنینگ گۆن ترتیبی ۳۵: ادلبینگ أهمیتی و گلجگی
جان آجون؛ سیاسات، ایقدیصادیهت و جمغیت غازناسی- ستا
سیاسات، ایقدیصادیهت و جمغیت غازناسی- ستانینگ عیلمی بارلاغچیسی، یازیجی جان آجون ینگ مسئله بۇیونچا سینینی اۇقایارسینگیز:
۲۰۱۱-نجی ییلدان بأری دۇوام ادیأن سوریه دأکی دارتغینلیقدا ادلب شأهِری محالیفلارینگ سۇنگقی قالاسی یاغدایینا گلدی. ادلب و تؤوهرِگیندأکی گۆن باتار و گۆن دۇغار حلب بیلن بیرلیکده دمیرقازیق حما و دمیرقازیق لاذقیه ده تۆرک داغلاری بیلن تؤوهرِکلرینی قورشاپ آلیان میدان اسده تابینلیقداقی گۆیچلره قارشی ساواشیان محالیفلارینگ الیندأکی سۇنگقی یرلردیر. محالیفلارینگ حلب، گۆن دۇغار غوطه، درعا، قنیطره و دمیرقازیق حمص یالی شأهِرلرینگ گؤزهگچیلیگینی ییتیرمه گی سبأپلی ادلب دأکی محالیفلارینگ اؤز گۆیجۆنی قۇراپ ساقلاماغی حاص أهمیتلی یاغدایا گلدی. آستانا اتابی نینگ چأگینده ۳ میلیونا قۇلای ایلاتی بۇلان ادلب چاقنیشیقسیز یر حؤکمۆنده ایغلان ادیلدی. ادلب، تۆرکیه، روسیا و ایران بیلن قازانیلان آستانا ایلالاشیغی نینگ چأگینده دؤرهدیلن ۱۲ گؤزهگچیلیک مرکزلری نینگ اقبالی تایدان هم دیسهنگ مؤهۆم.
ادلب شأهِرینده اپوزیسیون واغتال واغتال بیری بیری بیلن چاقنیشیار. بو محالیفلارینگ اؤز آرالارینداقی گۆیچ گؤرهشی نینگ گؤرکِزیجیسیدیر.
شأهِردأکی سۇنگقی واقالارینگ چأگینده ادلبده هیئت تحریر شام و میللی ارکینلشدیریش جپهه سی آدلی ۲ اساسی جپهه بارادا گۆررۆنگ اتمه ک مۆمکین. هیئت تحریر شام آمریکا تاراپیندان ترور قوراماسی حؤکمۆنده تانالیار. میللی ارکینلشدیریش جپهه سی بۇلسا تۆرکیه تاراپیندان قۇلدانیار. هیئت تحریر شام آستانا اتابینا دگیشلی ادیلمه دی، میللی ارکینلشدیریش جپهه سی بۇلسا آستانا اتابی نینگ بیر بؤلهگیدیر.
حؤکۆمت و یارانلاری نینگ بؤلگه ده حرکت قوراماق اۆچین باهانا حؤکمۆند ه اؤنگه سۆریأن رادیکال تۇپارلاری هم بار. تۆرکیه بۇلسا سیاسی مانورلار بیلن شۇل تۇپارلارینگ اۇرتادان آیریلماغی اۆچین تاغاللا ادیأر. ادلب آستانا تاپغیری نینگ چأگینده چاقنیشیقسیز زۇلاق حؤکمۆنده ایغلان ادیلندیگینه قارامازدان حؤکۆمت و یارانلاری ادلبه گؤنۆدن گیم گریملی حرکت قوراجاقدیقلارینی آچ آچان بیان اتمأگه باشلادیلار. ادلب ده حاربی حرکتینگ قورالماغی تۆرکیه اۆچین اول حۇوپ عمله گتیریأر. بیرلشن میللتلر قوراماسی نینگ سوریه بۇیونچا یؤریته وکیلی استفان دی میستورانینگ برن بیاناتیندا ادلب ده گۆن دۇغار غوطه دأکی یالی واقالار قایتالانان حالاتیندا قومانیتار شرطرینگ گۆن دۇغار غوطه دأکیدن آلتی اِسسه آغیر بۇلار. ادلب و قۇلاییندا محالیف گۆیچلرینگ اۇرتادان آیریلماغی تۆرکیأنینگ تأثیری آستینداقی عفرین، اعزاز، باب الجرابلس یالی شأهِرلرده ده گؤنۆدن حۇوپ سالار.
حؤکۆمتینگ حأضیرکی حاربی گۆیجی ادلب ده قورالماغی أهمیتلی حاربی ساواش دینگه روسیانینگ راضیلیق برمه گی هم ده اۇپراسیالارا قاتناشماغی بیلن عامالا آشیریلیپ بیلینجکدیگینی گؤرکِزیأر.
تۆرکیه بیلن روسیانینگ سوریه ده ایه لأن توتومی و ایکی یوردونگ آراسینداقی قاتانشیقلار رسمی مسکونینگ آنکارا گؤنۆدن حۇوپ سالجاق ایشلره گیریشمه أحتیماللیغینی آزالدیار.
اِمما بؤلگه ده ادیلن بمباردمان هۆجۆملری آستانا تاپغیریندا قازانیلان ایلالاشیغا بۇلان اینامی گۆن سایین آزالدیپ، بؤلگأنینگ دورنوقسیزلاشماغینا سبأپ بۇلیار. ادلبه قورالجاق اۇپراسیالاردا تۆرکیأنینگ گؤزهگچیلیک یرلرینه گلجکده حؤکۆمت و حؤکۆمتی قۇلدایان یاراغلی تۇپارلار تاراپیندان هۆجۆملرینگ قورالما أحتیماللیغی بار. شیله لیکده تۆرکیأنینگ آچان ۱۲ سانی حاربی گؤزهگچیلیک یری بیلن بؤلگهن ده قوری یردن هۆجۆم قورالماغی نینگ اؤنگی آلیندی.
حؤکۆمتینگ ادلبه گینگ گریملی حرکت قوراماق اۆچین حاربی گۆیجۆنینگ یترلیک بۇلماندیغی و شۇل چأکده اساسا ندا روسیا بیلن ایرانا دۇلی قاراشلیدیغی گؤرۆلیأر. روسیانینگ تأثیری آستینداقی سوریأنینگ حؤکۆمتی نینگ ادلبه هۆجۆم قوراماق باراداقی قاراری نینگ روسیانینگ تاصصیقلاماغی و قۇلداماغی نتیجه سینده ایش یۆزۆنه گچیپ بیلجکدیگی مألیم.
تۆرکیه ادلب بۇیونچا روسلار بیلن گچیرجک گپله شیکلری ۳ میلیونا قۇلای آسودا ایلاتینگ یاشایان یرینی قومانیتار پاجیغادان حالاص اتمه تاغاللاسیدیر. بؤلگه ده قورالجاق هۇوا هۆجۆملرینده تۆرکیأنینگ روسیانینگ و حؤکۆمته دگیشلی هۇوا گۆیچلری نینگ سوریأنینگ هۇوا گینگیشلیگیندأکی هۆجۆملرینی دوروزماغی مۆمکین بۇلماندیغی اۆچین دیپلماتیک یۇللاردان هۆجۆملری مۆمکین بۇلینچا آزالتماق اۆچین ایش آلیپ باریار.
شیله ده رادیکال قورامالارینگ ادلب دأکی گۆیجۆنی آزالدیپ روسیانینگ و حؤکۆمتینگ بؤلگه ده اۇپراسیال قوراماق اۆچین اؤنگه سۆریأن باهانالاری اللریندن آلینمالی.
سوریه دأکی چاقنیشیقلارینگ بس ادیلمه گی و آستانا تاپغیری نینگ تاماملانیپ سیاسی چؤزگۆدینگ تاپیلماغی تایدان تۆرکیأنینگ محالیفلاری بیرلهشدیرمهگی مؤهۆم. ادیل شونونگ یالی هم حؤکۆمتینگ و یارانلاری نینگ ادلبه قارشی هۇوا هۆجۆملرینی قوراماقدان ال چکدیرمه لی، هۇوا هۆجۆملرینی بس اتمهکلری أهمیتلی. اِمما حؤکۆمتینگ ادلب دأکی محالیفلاری اۇرتادان آییریپ حاربی تایدان سوریأنینگ محالیفلارینی و آغدارلیشیق گۆیچلرینی دۇلولیغینا تأثیرسیز یاغدایا گتیرمه ک ایسله یأندیگی گؤرۆلیأر. آستانا و سوچی تاپغیرلارینا لاییقلیقدا دۇوام ادیأن اساسی قانون ینگ تأزه متنی نینگ یازیلماغی و ادیلجک دگیشلی باشلانغیچلاردا دا حؤکۆمته باسیش فاکتوری حؤکمۆنده دۇوام اتدیریلمه لی.
ادلب ینگ قۇرالماغی تۆرکیه تایدان بۇسغون آقیمیندان قۇرانماقدان، فیرات قالقانی حرکتی و زیتین شاحاسی زۇلاقلارینداقی پوزیسیاسینی، پ. ک. ک نینگ سوریه دأکی بؤلهگی بۇلان پ. ی. د/ ی. پ. گ قارشی آلینیپ باریلیان گؤرهشدن سوریأنینگ گلجگی باراداقی گپله شیکلردأکی پوزیسیاسینا چنلی أهلی اوغورلاردا اؤرأن اولی أهمیته ایه.
سیاسات، ایقدیصادیهت و جمغیت غازناسی- ستانینگ عیلمی بارلاغچیسی، یازیجی جان آجون ینگ مسئله بۇیونچا سینینی اۇقادینگیز.
