Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Sammiti

Tapgyrlaýyn gepleşigimiziň nobatdaky sanyndaky Ykdysady hyzmatdaşlyk guramasynyň (EKO) onlaýn sammiti hakynda durup geçmek isleýäris.

Üstümizdäki aýyň 4-nde Prezident R.T.Erdoganyň döwürleýin ýolbaşçylyk etmeginde Ykdysady hyzmatdaşlyk guramasynyň 14-nji sammiti geçirildi. Sammite Owganystanyň, Azerbaýjanyň, Eýranyň, Gazagystanyň, Gyrgyz Respublikasynyň, Demirgazyk Kipr Türk Respublikasynyň, Özbegistanyň, Täjigistanyň we Türkmenistanyň prezidentleri, Pakistanyň Premýer-ministri gatnaşdy. Şeýlede Halkara türk geňeşiniň, Halkara energiýa hartiýasynyň we Ykdysady hyzmatdaşlyk guramasynyň Baş sekretarlary gatnaşdylar.

Sammitiň mowzugy “Kowid-19-dan soňky sebitleýin ykdysady hyzmatdaşlyk” hökmünde kesgitlenidi. Sammitde liderler tarapyndan pandemiýadan çekilýän ýitginiň azalmagy boýunça pikir alyşyldy. Özbegistanyň Prezidenti Şawkat Mirziýoýew pandemiýa sebäpli goýulan çäklendirmeleriň tapgyrlaýyn häsýetde bes edilmegini teklip etdi. Syýahatçylygyň başda durmagynda dürli ugurlara goýulan çäklendirmeleriň bes edilmegi ähli ýurtlaryň ykdysady taýdan ösmegine goşant goşar. Şu ýyl Duşenbe şäheri Ykdysady hyzmatdaşlyk guramasynyň Syýhahatçylyk paýtagty yglan edilipdi. Şol çäkde ýylyň dowamynda Täjigistdanda birnäçe çäreler geçiriler.

Sammitde liderler azyk howpsyzlygy meselesine hem ünsi çekdiler. Gazagystan bu ugurda logistiki merkez hökmünde iş alyp barmaga taýardygyny beýan etdi. Guramanyň azyk howpsyzlygy boýunça Yslam hyzmatdaşlyk guramasy bilen hyzmatdaşlyk etmeginiň bähbitli boljakdygy beýan edildi. Maslahatda şu ýyl Özbegistanda gurama agza ýurtlaryň oba hojalyk ministrleriniň maslahatynyň geçiriljekdigi habar berildi.

Gazagystanyň Prezidenti Kasym-Jomart Tokaýew saglyk pudagynda türk firmalarynyň goýýan maýa goýumlarynyň ähmiýetini nygtady. Türk firmalary saglygy goraýyş pudagynda Ykdysady hyzmatdaşlyk guramasyna agza ýurtlaryň tas ählisinde iş alyp barýar. Prezident Ilham Aliýewiň Kovid-19 sanjymyny dünýä ýurtlaryna adalatly ýetirilmeginiň üpjün edilmegi boýunça BMG-niň gün tertibine getirmek hakyndaky teklibi goldandy.

Sammitde gol çekişilen karara laýyklykda Bakuw şäherinde guramanyň ylmy-barlag merkezi döredildi. Ylmy barlag merkezini döretmek pikiri merhum Haýdar Aliýew tarapyndan teklip edilipdi.

Türkiýue guramanyň döwürleýin ýolbaşçylygyny Pakistandan kabul edip alypdy. 1,5 ýyl dowam eden döwürleýin başlyklyk wezipesinden soň Türkiýe 14-nji sammitde guramanyň döwürleýin başlyklygyny Türkmensitana tabşyrdy. Türkmensitanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow guramanyň nobatdaky sammitini 2021-nji ýylyň 28-nji noýabrynda Aşgabatda geçirmegi teklip etdi.

1985-nji ýylda Türkiýe, Eýran we Pakistan tarapyndan döredilen Ykdysady hyzmatdaşlyk guramasy 1992-nji ýylda 6 ýurduň agza bolmagy bilen uly göwrümlü gurama öwrüldi. Emma gurama häzirki wagta çenli eýe bolan potensialyny iş ýüzüne geçirip bilmedi. Prezident Erdoganyň nygtaýşy ýaly guramanyň pozisiýasynyň güýçlenmegi üçin Söwda şertnamasynyň güýje girmegi, guramanyň gorlarynyň artdyrylmagy hökmany.

Halkara söwda we ulaglar pudagy gurama agza döwletleriň pozisiýasyny güýçlendirýän esasy ugurlar hökmünde görülýär. Şol ugurlardaky potensialdan doly we ýerlikli peýdalanylan halatynda gündogar bilen günbataryň arasynda gurama agza döwletler “altyn köpri” aýratynlygyna eýe bolarlar we ykdysady taýdan hasam güýçlenerler. Şol çäkde Orta koridoryň we şoňa degişli ulag-ýol koridorlarynyň doly ulanylmagy möhüm. Şeýle-de gurama agza ýurtlaryň Demirgazyk Kipr Türk Respublikasyny ykrar etmeginiň wagty geldi.