Efes taryhda köp sanly swilizasiýalara ýer eýeçiligini eden gadymy şäher

Taryhda köp sanly swilizasiýalara ýer eýeçiligini eden Anadolyda köp sanly gadymy şäher ýerleşýär. Şolaryň iň esasylaryndan biri hem Efes…

Türkiýäniň Egeý sebitinde, Izmir welaýatynda ýerleşýän Efes, gadymy döwürlerden başlap Elenistik, Rim, Gündogar Rim, Hanlyklar we Osman döwürlerinde 9 müň ýylyň dowamynda üznüksiz ýaşaýyş ýeri bolupdyr. Şeýle-de taryh boýy esasy port şäheri, medeni we söwda merkezi aýratynlygyna eýe bolupdyr.

Gadymy Efes şäheri b.e.ozalky 6 müňünji ýyllara, neolitik döwüre çenli uzap gidýär. Soňky ýyllarda geçirilen barlaglarda Hititlere degişli ýaşaýyş ýerleriniň bardygy anyklandy. Rim imperiýasy zamanasynda ajaýyp döwri başdan geçiren Efes, Aziýa welaýatynyň iň uly port şäheridi. 1330-njy ýylda türkler tarapyndan alynýar we türk hanlyklaryndan biriniň merkezi bolýar. Wagtyň geçmegi bilen esasy port şäheri özboluşlygyny ýitirýär we şäher kiçelýär. Häzirki wagtda Izmiriň Selçuk etrabynyň çäklerinde, ýylyň dowamynda müňlerçe syýahatçyny özüne çekýän gadymy şäher…

Efes taryh boýy birnäçe gezek ýerini çalşandygy üçin galyndylarynyň meýdany diýseň giň. 8 inedördül kilometre meýdanda ýerleşýän şol galyndylarda uzak ýyllar dowam eden gazuw-agtaryş we abatlaýyş işleri geçirildi.

Efes dürli döwürlere degişli ýokary şäher gurluşygy, binagärlik we dini ynanç taryhyna şöhle saçýan özboluşlyklary özünde jemleýär. Şolaryň iň esasy dünýäniň ýedi gudratyndan biri hökmünde kabul edilen Artemis ybadathanasy… Hristiýan dünýäsiniň derwişlerinden biri bolan Jonyň Ýahýa Injilini Efesde ýazandygy we Bibi Merýemiň şol sebitde aradan çykandygyna ynanmagy Efesiň ähmiýetini artdyrýan özboluşlyklardan biri. Häzirki wagtda Hristiýanlar tarapyndan hajylyk ýeri hökmünde kabul edilýän Bibi Merýemiň öýi, keramatly Jonyň gubyrynyň üstüne gurulan Bazilika we Merýem buthanasy esasy taryhy ýadygärlikler. Gadymy şäher şol sebäpli hristiýan dünýäsinden zyýaratçylaryň üns merkezinde.

Gadymy geçmişe syýahat etmek we ýüzlerçe ýyl ozalky ýaşaýyş durmuşyna şaýatlyk etmek isleýän bolsaňyz Efes size garaşýar.