Koronawirus Döwründe DAIŞ Güýçlenýär

Hepdäniň Syny

1414158
Koronawirus Döwründe DAIŞ Güýçlenýär

Koronawirus Döwründe DAIŞ Güýçlenýär

Soňky hepdelerde Yrakda we Siriýada terror guramasy DAIŞ-iň hüjüm gurama ýygylygynyň artandygy görülýär.

SETA-nyň Howpsyzlyk barlaglary boýunça Direktory ýazyjy, Dosent Dr. Murat Ýeşiltaşyň tema boýunça synyny dykgatyňyza ýetirýäris.

Hüjümleriň artmagynyň aňyrsynda DAIŞ-iň kabul eden täze strategiýasynyň bardygyny aýtmak mümkin. Gurama koronawirus epidemiýasyny täze hüjümler guramak, tarapdarlaryny höweslendirmek, Ýakyn Gündogar, Afrika we Aziýa sebitlerinde durnuksyz ýurtlar üçin alternatiw güýçdigini görkezmek üçin peýdalanýar. Şol strategiýany çöle esaslanýan partizan strategiýasy atlandyrmak mümkin. Strategiýanyň bir bölegi hökmüdeÝefrat derýasynyň gündogarynda we günbatarynda ozalky torlaryny dikeltmäge synanşýan DAIŞ-iň esasy strategiýasy bolsa sebitleýin güýjüni gaýtadan dikeltmek.

Terror guramasy DAIŞ-iň koronawirus epidemiýasy dowam edýärkä iş ýüzüne geçirmäge synanşýan strategiýasynyň daşarky halklaryndaky göwrümini bolsa korona sebäpli ýüze çykan durnuksyzlykdan peýdalanyp ýaňadandan global janlanyşa geçme islegi emele getirýär. Pandemiýa başlandan bäri DAIŞ dünýä derejesinde howpsyzlyk çäreleri gowşandygy üçin Owganystandaky, Günbatar Afrikadaky, Merkezi Afrikadaky, Saheldäki, Müsürdäki we Ýemendäki operasiýalarynyň depginini güýçlendirdi. Yrakdaky, Maldiw adalaryndaky we Filippindäki hüjümler bilen bolsa, esasanda epidemiýa sebäpli emele gelen boşlukdan peýdalanýandygy görülýär. Şol ýurtlardan daşgary günbatara garşy hüjüm çagyrşlaryny hem agressiwlik bilen yglan etdi.

Terror guramasy DAIŞ-iň pandemiýanyň sebäp bolan çökgünliginden peýdalanmak arkaly terror hüjümleri strategiýasyny özgerdendigi görülýär. Şol pursat esasanda Yragyň we Siriýanyň DAIŞ-e garşy hyzmatdaşlygy dowam edýän operasiýalardan we ýerli güýçleriň täliminden ybarat bolan DAIŞ-e garşy göreş syýasatyny koronawirus sebäpli özgertmeginden soň hasam artdy. Terror guramasy şol boşlukdan wagt ýitirmän peýdalanmaga başap, ýerliz-halyflyk döwründen soň alyp baran täze uýgunlaşma strategiýasyny ýaňadandan iş ýüzüne geçirdi. Fransiýanyň Yrak bilen ylalaşyp esgerlerini yzyna çekmegi, ABŞ-nyň harby gullukçylaryny käbir bazalardan çekmegi we tälim beriş işlerini bes etmegi DAIŞ-e garşy göreşi ejizleden bolsa, guramanyň hüjümleriniň Yrakda gysga möhletde artmagyna sebäp boldy. Beýleki tarapdan DAIŞ-iň içerki halka häsýetlendirýän we harby taýdan ornaşan ýeri bolan Siriýada ÝPG-SDG-niň gözegçiligindäki Ýefrat derýasynyň gündogarynda häkimiýetiň gowşak bolmagy Yrakdaky hüjümlerini dowam etdirmegine şert döredýär. 

Terror guramasy DAIŞ-iň Yrakdaky aksiýalary giň geografik meýdanda ornaşýan sünni arap ýurtlarynda hasam ýaýbaňlandy. Hüjümleriň guramaçylygy DAIŞ-iň agzalarynyň ynamdar üpjünçilik we goldaw torlarynyň bardygyny görkezýär. Ol hem DAIŞ-iň bir wagtlar dolandyran sebitlerinde “görünmeýän halyflyk” hökmünde feodal güýçlerinden peýdalanmagy bilen mümkin bolýar.

2020-nji ýylyň aprel aýynda terror guramasy DAIŞ dünýäniň dürli sebitlerinde guran aksiýalaryny beýan edýän iki sany infografika çap edildi. Aprel aýynyň 2-8-i aralygyndaky aksiýalar hakyndaky infografika şol möhletde 60 hüjümiň guralandygy görkezýär. iň agyr ýitgi Gübatar Afrikada çekilen hem bolsa, DAIŞ-iň aksiýalarynyň ýarysy Yrakda guralypdyr. 2020-nji ýylyň 16-njy aprelinde DAIŞ-iň 9-15-nji aprel aralygyndaky global derejedäki aksiýalary hakyndaky beýleki bir infografika çap edildi. Şol möhletde 33 sanysy Yrakda jemi 49 hüjüm guralypdyr.

Siriýanyň tussaghanalaryndan gaçan 500-e golaý DAIŞ terrorçysy Yrakda gizlik terror kampaniýasyny alyp barmak üçin ýeterilk sana eýe. Koronadan ozalky döwür bilen deňeşdirilende bolsa DAIŞ-e garşy Yrakda geçirilen operasiýalaryň sany 20-ä çenli ýetipdi. Ol hem guramanyň nähili howplydygyny görkezýär.

DAIŞ-iň hüjümleriniň görnüşleriniň artmagy ýerli basyşdan has çylşyrymly usullara geçendigini görkezýär. hüjümlerde ozal ýerli resmileriň janyna kast edilýän bolsa, koronawirusyň ýüze çykmagydan soň DAIŞ-iň esasan polis we harby gullukçylara duzak gurýandygy görülýär.

Hüjümleriň has guramaçylykly we utgaşykly guralmagy yrakly harby resmileriň beýan etmegine gröä 2019-njy ýylda Salafi ABŞ tarapyndan öldürilenden soň terror guramasy DAIŞ-iň liderligine belenen Abu İbrahim Al Haşimi Al Kureýşiniň täsirini güýçlendirmäge hem-de berkitmäge hyzmat edýär.

DAIŞ-iň Siriýada-da hüjümlerini ýaýbaňlandyrandygy görülýär. Siriýada iň esasy hüjümlerden biri DAIŞ partizalanlarynyň Sukna şäherçesinde we golaýynda hökümete degişli ýerlere 9-njy aprelde guraldy. Rus harby howa hüjümleriniň goldaw bermegine garamazdanm Siriýanyň Adam Hukuklary Öýüniň beýan etmegine görä iki gün dowam eden çaknyşyklarda hökümete degişli güýçleriň 32 esgeri , DAIŞ partizalaryndan bolsa 26 sanysy öldi. DAIŞ bir ýyla golaý wagt bäri Siriýanyň goşunyna, şaýy partizanlara we SDG-ä garşy göreşýär. Şol göreşiň ýüze çykaran netijesi DAIŞ-iň bombaly ulag hüjümlerini artdyrandygyny, duzak gurmak, mina goýmak we ýaragly hüjüm ýaly hüjümleri hem ýygy-ýygydan guraýandygyny görkezýär.

Jemläp aýdanymyzda terror guramasy DAIŞ-iň koronawirus epidemiýasyny täze bir pursat hökmünde görýändigi belli bolýar. Iň üsi çekýän tarapy esasan Yragyň nyşana alynýandygy, soň bolsa Siriýanyň üns merkezinde durýandygy görülýär.



Degişli Habarlar