تورکیه کولتور خزانه سی(28)
. تاریخی شهرین شمال-شرقینده ایچ قالا یئر آلیر، بورایا گیریش سارای قاپیسن‌دان تامین ائدیلیر. خالید بن ولید امرین‌دکی ایسلام اوردولاری شهری آلارکن 27 صحابه-پیغمبرین یولداشی بورادا شهید دوشر
تورکیه کولتور خزانه سی(28)
تورکیهنین کولتور خزانه‌لرینی بو هفته سیزلره تورکیهنین گونئی‌دوغوسونون ان بؤیوک شهرلرین‌دن بیری اولان دیاربکیرین تاریخی دیوارلارینی و هئوسل باغچهلرینی تانیداجاغیق. دیاربکیر تاریخی شهر دیوارلاری و شهرین یانی باشین‌دان قیوریلا‌راق آخان دجله چایی کناریندا اولان هئوسل باغچهلری اؤتن ایل یونسکو طرفین‌دن دونیا مدنی میراث لیسته‌سینه قبول ائدیلدی. مین‌لرله ایللیک کئچمیشین گئتیردیکلریله اینسانلیغین اورتاق میراثی اولما خصوصیتینی داوام ائتدیریر.
--------
دیاربکیر شهری چایؤنو آرکولوژی یئرلشیمیله دونیانین ان اسکی کندینه ده ائو صاحب‌لیگی ائدیر. شهر مرکزینده هیتیت و هوریه اگمنلیگینده قالدیغی دؤورده ایلک قالا تیکیلمه‌نین رئاللاشدیغی دوشونولور. گونوموزدکی دیوارین ایلک اؤنجو‌لری میلاددان اؤنجه 2000لرده ائدیلدی. تاریخ بویونجا موقعیتی اعتباریله مزوپوتامیانی اله کئچیرمک ایسته‌ین گوجلرین چاتیشماسینا صحنه اولان شهر مختلیف مدنیت‌لرین بوراخدیغی ایزلره صاحب. دیاربکیر دیوارلاری چین سدیندن سونرا ایندیکی واختدا آیاقدا قالان ان اوزون ساوونما یاپیسیدیر. 5800 متر اوزونلوق‌داکی سورلار 12 متر یوکسک‌لیگه و 5 متر گئنیشلیگینده. دؤرد ایستیقامتده اولان اساس قاپی‌لاردان تاریخی سور ایچینه گیریله بیلیر. شما‌لی ایستیقامتینده داغ قاپی، غرب ایستیقامتینده اورفا قاپی، جنوبی ایستیقامتینده ماردین قاپی. تاریخی شهرین شمال-شرقینده ایچ قالا یئر آلیر، بورایا گیریش سارای قاپیسن‌دان تامین ائدیلیر. خالید بن ولید امرین‌دکی ایسلام اوردولاری شهری آلارکن 27 صحابه-پیغمبرین یولداشی بورادا شهید دوشر. حضرت سلیمان مسجیدی باغچه‌سینده یاتماقدا اولان بو صحابه‌لرین مزارلاری ایندیکی واختدا ده شهرین ان چوخ زیارت ائدیلن مکانلاریندان‌‌دیر. دیوارین اوزرینده دییشیک مدنیت دؤورلرینده علاوه کیتابه‌لر، ال یازما‌لار، قابارتما‌لار بؤیوک اهمیت داشیماقدا‌دیر. آنادولونون ان اسکی مسجیدی اولان دیاربکیر اولو مسجید ایسلام حاکمیتی بیرلیکده مسجیده چئوریلن اسکی بیر کیلسه‌دیر. دیاربکیر اولو مسجیدی ان سونونجوسو قانونی سلطان سلیمان طرفین‌دن ائدیلن علاوه‌لرله گونوموزدکی حالینی آلمیش‌دیر.
---------
1071ده دیاربکیرین قوشادماقدا اولان سلجوق‌لو سلطانی آلپارسلان بیزانس اوردولاری‌نین یاخین‌لاشماقدا اولدوغو خبرینی آلینجا اوردولارینی اوّل آخلاطا آردین‌دان دا چوخ یاخین‌داکی مالازگیرت دوزن‌لیگینه ییغمیش‌دیر. بورادا رئال‌لاشان ساواشی قازانان سلطان آلپارسلان آنادولونون گونوموزه قدر گلن 1000-جی ایلی شکیللندیرمیش‌دیر. دیاربکیر شهری اموی‌لر، سلجوق‌لولار، آغ قویون‌لولار و عثمانلی دؤورونده بیر-بیرین‌دن گؤزل تاریخی اثرلرله بزندی. یالنیز دینی یاپیلار دئییل، تیجارت و اجتماعی یاپیلاردا شهری بزه‌دی. معمار سینان دا دیاربکیرده باشدا والی بهرام پاشا مسجیدی اولماق عذره خان، بازار کیمی بیر چوخ اثره ایمضا آتمیشدیر.
---------
دیاربکیر دیوارلاریندا دجله چایینا دوغرو شرق ایستیقامتینده اولان هئوسل باغچهلری مین‌لرله ایللیک اکینچی‌لیگه ائو صاحب‌لیگی ائدن سون درجه وئریملی تورپاق‌لاردیر. 10 مین دؤنومه یاخین‌لاشان گئنیشلیغیله آلتین‌دان قیوریلا‌راق آخان دجله چایی گؤرونوشویله سئیر بئله کؤنول‌لره فراحلیق وئریر. باشدا شهر ساکین‌لری‌نین یئمک احتیاج‌لارینی قارشیلایار. بو گؤزل باغچه‌لر عینی زاماندا بؤیوک‌لوگو مشهور اولان و چوخ سئویلن شهرین سمبولو دیاربکیر کارپوزونون دا یئتیشدیریلدیگی یئرلردن‌دیر. ایچینه کیچیک اوشاق‌لارین بئله دایانا بیله‌جگی 35 کیلویا قدر چاتان بو قارپیزلار لذتیله ده دقت چکر. هئوسل بؤلگه‌سی 180 قوش نوعونه و سای‌سیز یابانی حیوانا ائو صاحب‌لیگی ائدیر. کؤچری قوش‌لارین اوچوش روتاسی اوزرینده یئر آلیر. هئوسل باغچهلری حاقیندا یان‌دیریلان بیر چوخ تورکویه و افسانه‌یه ده صاحب. بو تورکولردن ان مشهورو دجله‌نین شرقه باغلایان اموی دؤورونه عایید 10 گؤزلو کؤرپوده یاشانان کدرلی بیر حکاینی ایضاح ائدن سوزان سوزی بون‌لاردان یالنیز بیری. بو باغچه‌لرده سووارما ائده جلال گوزلسس‌ده یانیق سسیله سؤیله‌دیگی تورکولری آتاتورکون دویماسییلا دینج‌لیگه چاغیریلیر. او دؤورده یئنی پاشا اولان آتاتورک، هئوسل باغچه‌لرینه باخان غازی کؤشکونده قالماقدا‌دیر. آغ قویون‌لو دؤورونده ائدیلن بو تاریخی کؤشکون تراسیندا گوزلسس‌ین سسینی ائشی‌دن و اونو چاغیردان آتاتورک داها سونرا اونا سوی آدینی وئرن آدام‌دیر.
------
یونسکو دونیا مدنی میراث لیسته‌سینه کئچدیگیمیز یول قاتیلان دیاربکیر تاریخی دیوارلارینی و جنت باغچهلرینی خاطیرلا‌دان هئوسل باغچه‌لرینده سیزلره تانیتماغا چالیشدیق. گونون بیرینده یولونوز دیاربکیره دوشسه بو محتشم گؤزل‌لیک‌لری یئرینده گؤرمه‌نیز دیلییله.
ایلگیلی‌لی خبرلر
تورکیهنین کولتور خزانه‌سی (51)
سارنیج 527-565 تاریخ‌لری آراسیندا شرق روما ایمپراتورو اولان 1. ژوستینین دؤورونده ائدیلدی
