قاقاووز تورکجه‌سی
عالیملرین چوخو، او جومله‌دن باتی تورکولوقلارینین فیکرینجه، قاقاوز تورکجه‌سی تورکیه تورکجه‌سینین رومئلی دیالئکتلرین‌دن بیریدیر
عالیملرین چوخو، او جومله‌دن باتی تورکولوقلارینین فیکرینجه، قاقاوز تورکجه‌سی تورکیه تورکجه‌سینین رومئلی دیالئکتلرین‌دن بیریدیر. لاکین شوروی دؤورونده قاقاوز تورکجه‌سینه دیل استاتوسو وئریلمیشدی. اصلینده قاقاوز تورکجه‌سی شوروی حاکیمیتی دؤورونده یازی دیلینه چئوریلن سون تورک لهجه‌سیدیر. بو گون رومانی دیلی و روس دیلی ایله بیرلیکده قاقاوز موختار بولگه‌سینین رسمی دیلیدیر. موعاصیر تورک دیل ساحه‌سینین جغرافی و لینقویستیک پرینسیپلرینه گؤره گونئی-باتی و یا اوغوز قروپوندا یئرلشیر.
قاقاوز تورکجه‌سینده نشر اولونان ایلک اثر ۱۸۱۰-جو ایلده وین‌ده نشر اولونان « Psaltır» آدلی دینی شعردیر. بو ایلک آددیمدان تخمینا یوز ایل سونرا میخائیل چاکیر قاقاوزلارین اؤز آنا دیلینده عیبادت ائتمه‌لرینی تامین ائتمه‌یه چالیشمیش و بو مقصدله اوزون مدت موباریزه آپارمیشدیر. نهایت، قاقاوز تورکجه‌سینده دینی کیتابلارین نشری اوچون روسیه معاریف ناظیرلی‌گیندن ایجازه آلماغی باشاریر.
بیرینجیسی ۱۹۰۴-جو ایلده روسلارین ایستیفاده ائتدیگی کیریل حرفلری ایله نشر اولونان بو کیتابلارین دئمک اولار کی، هامیسی دینی مؤوضوعلاردادیر. چاکیرین «بئسارابیا قاقاوزلارینین تاریخی» آدلی اثری تاریخی مؤوضوعلارا توخونماسی، «قاقاوز – رومانی دیلی» اثری ایسه لوغت‌نامه اولماسی باخیمیندان ایستیثنادیر.
۱۹۱۸-جی ایلده مولداوی‌نین رومانی‌یه کؤچورولمه‌سین‌دن سونرا قاقاوز تورکجه‌سینده نشرلر بو دفعه رومانی‌ده ایستیفاده ائدیلن لاتین الیفباسی ایله داوام ائتدیریلدی. همین دؤورده کیشینیوودا دینی مضمونلو قزئت‌ده نشر اولونوردو.
بو دؤورده میخائیل چاکیرین نشر ائتدیردیگی کیتابلار سونرالار قاقاوز تورکجه‌سینین یازی دیلینه چئوریلمه‌سی ایستقیامتینده گؤرولن ایشلرین اساسینی تشکیل ائتمیشدیر.
قاقاوز تورکجه‌سینه بیلیم‌سل آراشدیرمالار باخیمیندان ایلک دفعه روس ائتنوقرافی والئنتین موشکوو موراجیعت ائدیب.
موسکو ۱۸۹۰-جی ایللرده سزار روسیه‌سینین بئسارابیا بؤلگه‌سینه گئده‌رک قاقاوزلارین یاشادیقلاری کندلرده گئنیش ائتنوقرافیک و فولکلور ماتئریاللاری توپلاییب. سونرالار بونلارا اساسلاناراق ۱۸۹۶-جی ایلدن باشلایاراق ائتنوقرافیا و دیل اوزره اساس اثرلر یازدی. اثرلری آراسیندا قاقاوز لهجه‌لری باخیمیندان ان اؤنملیسی، شوبهه‌سیز کی، رادلووون رهبرلیگی ایله حاضیرلادیغی «بئسارابیادان اولان قاقاوزلارین لهجه‌سی» آدلی اثریدیر.
تاریخده بئسارابیا کیمی تانینان بوگونکو مولداوی جمهوریتی ۱۹۴۷-جی ایلده شوروی طرفیندن ایلحاق ائدیلیب. داها سونرا ۱۹۵۷-جی ایلده کومرات‌ین چادیر لونقا بؤلگه‌سینین لهجه‌سی اساسیندا قاقاوز تورکجه‌سی اوچون کیریل الیفباسی ایله یازی دیلی یارادیلمیشدیر. ۱۶ نوامبر ۱۹۵۷-جی ایلده قبول ائدیلن قانونلا بو یازیلی دیلده تحصیله‌ده ایجازه وئریلدی. ایجازه‌دن سونرا ۱۹۵۸-جی ایل سپتامبرین ۱-دن اعتباراً قاقاوز مکتبلرینده ایبتدایی مکتبین ۱-جی، ۲-جی و ۳-جو صینیفلرینده بوتون درسلر قاقاوز تورکجه‌سینده، ۴-۸-جی صینیفلرده ایسه قاقاوز تورکجه‌سینده تدریس اولونوردو. صینیفلر آراسیندا روس تحصیلینه باشلانسا دا، تدریسین روس دیلینده آپاریلدیغی بو صینیفلره قاقاوز دیلی و ادبییاتی کورسلاری داخیل ائدیلمیشدیر.
بو تحصیل سیستئمی جمعی اوچ ایل داوام ائتدی و ۱۹۶۱-جی ایلده قاقاوز تورکجه‌سینده تحصیل دایاندیریلدی و تحصیل تامام ایله روس دیلینه کئچدی. قاقاوز تورکجه‌سینین یالنیز آنا دیلی درسلرینده اؤیردیلمه‌سینه چالیشیلیب.
قاقاوز تورکجه‌سینین بیر تحصیل دیلی اولاراق یاشاماسی چوخ قیسا سورسه ده، قاقاوز عالیملری بو یازیلی دیل اساسیندا آراشدیرمالارینی داوام ائتدیرمیش و اثرلر یاراتمیشلار. نتیجه‌ده چوخ بؤیوک ادبی محصول الده اولونا بیلمه‌سه ده، قاقاوز شیفاهی مدنیتینین یازیا آلینماسینا بؤیوک تؤهفه‌لر وئردی.
شوروی‌نین داغیلماسیندان سونراکی دؤورده مولداوی آنایاساسینا اساساً قاقاوزیانین موختاریتی ایلک دفعه ۱۹۹۴-جو ایل دسامبرین ۲۳-ده تانینیب. یئنی دؤورده قاقاوزیانین رسمی دیللری قاقاوز، رومانی دیلی و روس دیللری اولاراق تعیین اولوندو. قاقاوز تورکجه‌سی اوچون لاتین اساسلی الیفبا قبول ائدیلدی.
۱۹۹۵-جی ایلدن سونرا قاقاوز تورکجه‌سینین یازیلی و معدنی دیل کیمی اینکیشافینی تامین ائتمک اوچون بیر چوخ تدبیرلر گؤرولموش، ایبتدایی تحصیلدن باشلایاراق تحصیل پروقرامی قاقاوز تورکجه‌سی ایله زنگینلشدیریلمیشدیر. لاکین بوتون جهدلره باخمایاراق، قاقاوز تورکجه‌سینده تحصیله باشلانیلماییب.
کومرات دؤلت اونیوئرسیته‌سی، کیشینیووداکی بعضی رسمی دؤلت اونیوئرسیته‌لری و علملر آکادئمیاسی قاقاوز تورکجه‌سینین آکادئمیک تحصیلی و آراشدیرماسینا دقت یئتیریبلر. کیریل الیفباسی ایله چیخان "آنا سؤز" کیمی قزئتلرله یاناشی، بعضی یئنی قزئت و ژورناللار دا نشر اولونماغا باشلاییب. گ‌رت آدلی رسمی دؤلت رادیو و تلئویزیونوندا و بعضی اؤزل یاییم تشکیلاتلاریندا قاقاوز تورکجه‌سینده سسلی و ویدئو یاییملارینین ساعاتلاری آرتیریلیب. بوتون بو اینکیشافلارا باخمایاراق، قاقاوز تورکجه‌سینین ایستیفاده‌سینین کوتلویلشدیریلمه‌سی باخیمیندان هدفه چاتدیغینی سؤیله‌مک اولماز.
