"آذربایجانلیلارین سویقیریمی گونو"
تخمیناً ۵۰ مین اینسانین حیاتینی ایتیردیگی سالدیریلارین ۱۰۰.جو ایلی
آذربایجانلی دین آداملاری، ارمنیلرین ۱۹۱۸ده گرچکلشدیردیگی و تخمیناً ۵۰ مین اینسانین حیاتینی ایتیردیگی سالدیریلارین ۱۰۰.جو ایلی موناسیبتیله اورتاق بیلدیری ایمضالاندی.
آذربایجان قافقاز مسلمانلاری ایداره‌سین‌ده، "۳۱ مارس آذربایجانلیلارین سویقیریمی گونو" آنما تدبیری گئچیریلدی.
تدبیر سونراسیندا ایداره باشقانی آلله‌شوکور پاشازاده، آذربایجان روس اورتودوکسلارینین دینی لیدئری آلکساندر، داغ یهودیلرینین دینی لیدئری ملیح یئودایئو و آلبان اودی خریستیان جماعتینین لیدئری روبرت موبیلی، دونیا دینی لیدئرلرینه، پارلمانلارا و اولوسلارآراسی تشکیلاتلارا گؤندریلمک اوزره اورتاق بیلدیرییه ایمضا آتدی.
۳۱ مارس ۱۹۱۸ حادثه‌لرینین، داغ‌لیق قاراباغ و اطرافین‌داکی ائلچه‌لرین ایشغالینین و خوجالی قتل‌عامینین خاطیرلادیلدیغی بیلدیریده ارمنیلرین سون ۲۰۰ ایلده آذربایجان‌لیلارا قارشی تؤرتدیکلری قتل‌عام و سالدیریلارین سیاسی و حقوقی دگرلندیریلمه‌سینین ائدیلمه‌سینه چاغریلدی.
پاشازاده، تدبیرده چیخیشیندا، باکینین ۱۹۱۸ده قافقاز ایسلام اوردوسو طرفین‌دن قورتاریلدیغینی خاطیرلاتدی.
پاشازاده، "او واختلار بیزیمله بیرلیک‌ده قارداش تورک خالقینین چوخ اؤولادی شهید اولدو. الله اونلارا رحمت ائله‌سین. خوجالی و قاراباغ شهیدلرینی، وطن اوچون جانلارینی فدا ائد‌ن اینسانلاری خاطیرلایان‌دا تورکیه‌لی قارداش و باجیلاریمیزی اونوتمایاق، اونلار اوچون ده دعا ائدک" شکلینده دانیشدی.
چار روسیاسینین سون دؤورلرین‌ده، داها اول‌دن آذربایجانین موختلیف بؤلگه‌لرینه یئرلشدیریلمیش اولان ارمنیلر، نفوذ بوشلوغون‌دان دا ایستیفاده ائد‌رک اطراف کند و قصبه‌لرده‌کی آذربایجان‌لیلاری قتله یئتیره‌رک اراضیلرینی اله گئچیرمه‌یه باشلادی. ۱۹۰۵.جی ایلده‌ن تشکیلات‌لانان و سلاح‌لانان ارمنیلر، باش‌دا باکی اولماق اوزره بوتون بؤلگه‌لرده قاریشیقلیقلار چیخاراراق آذربایجان‌لیلاری قورخوتما سیاستی یئریتدی.
روسیادا ۱۹۱۷.جی ایلده گئچیریلن اینقیلابین آردین‌دان باکی‌دا حاکمیتی اله گئچیره‌ن بولشویکلرین ارمنی لیدئری ایستپان شائومیانین دا دستگینی آلان ارمنی و بولشویک چته‌لری، آذربایجان‌لیلارا قارشی سالدیریلاری آرتیردی. ۱۹۱۸.جی ایلین ۳۰ مارس و ۳ آوریل تاریخلری آراسین‌دا باکی، شاماخی، قوبا، خاچماز، لنکران، حاجیقابول، سالیان، زنگه‌زور، قاراباغ، ناخچیوان و دیگر بؤلگه‌لرده ارمنی و بولشویک چته‌لر ۵۰ مین آذربایجانلی تورکو قتله یئتیردی.
ارمنیلرین قتل‌عامی، عثمانلی دؤولتینین ساواش باخانی انور پاشانین گؤستریشیله یارادیلان قافقاز ایسلام اوردوسونون آذربایجانا کمکه گلمه‌سی و اؤلکه چته‌لردن تمیزله‌مه‌سی ایله سونا چاتدی. آذربایجان‌دا ۱۹۱۸.جی ایلده ارمنیلر طرفین‌دن تطبیق ائدیلن ظلم و قتل‌عام "سوی‌قیریم" اولاراق قبول ائدیلیر و دونیایا چاتدیریلماسی اوچون موختلیف ایشلر آپاریلیر.
مرحوم پرزیدنت حیدر علی‌یئو ۱۹۹۸ده ایمضالادیغی قرارنامه ایله ۳۱ مارسین، "آذربایجانلیلارین سویقیریمی گونو" اولاراق آنیلماسینا قرار وئرمیشدی.
