تورکیه-نین یئرلشدیگی جوغرافیا باخیمیندان 2023-جو ایلده نه لر گؤزلییر؟
ستا – سیاست، اقتصادیات و جمعیت آراشدیرما‌لاری فوندونون آراشدیرماچی‌سی جان آجونون "تورکیه-نین یئرلشدیگی جوغرافیا باخیمیندان 2023-جو ایلده نه لر گؤزلییر؟" باش‌لیق‌لی یازی‌سی.
تورکیه چوخ چتین بیر جوغرافیادا بؤیوک دؤولت اولماق اوغروندا موباریزه‌سینی داوام ائتدیریر. اطرافی عینی ایله اود حالقاسی‌دیر. بیر طرف‌دن داوام ائدن روسیا-اوکراینا محاربه‌سی، دیگر طرف‌دن سوری-ده وطنداش محاربه‌سی و دؤولت اوتوریته سینین داغیلماسی ترورو و قاچقین پروبلئمینی داها دا چتینلشدیریر. عراق-دا ثابت‌لیک برقرار اولمادیقدا، ایران-دا ایسه اجتماعی حادثه‌لر، نوماییش‌لر، قارشیدورما‌لار داوام ائدیر. قافقازداکی گرگین‌لیک، قاراباغ محاربه‌سی و یونانیستان ایله باغلی پروبلئم‌لر. 2022-جی ایلده تورکیه اوچون جدی تهدیدلر، میدان اوخوما حال‌لاری وار ایدی، بون‌لارا جدی سویه‌ده نظارات ائدیله بیلدی، ایندی قارشیدا بیزی 2023-جو ایل گؤزلییر. یئنه ده بؤیوک تهلوکه‌لر، اما عینی زاماندا دا ایمکان‌لار وار.
جوغرافیا سرنوشتدیر. تورکیه-نین سرنوشتی چوخ چتین بیر جوغرافیادا آوروپا و آسیانین کسیشمه‌سینده اورتا دوغو ایله ایچ-ایچه اولان بیر جوغرافیادا یئرلشمک‌دیر. دونیانین اوریی، قلوبال انرژی قایناق لارینین مرکزی، عینی زاماندا آوروپا ایله آسیا آراسیندا کؤرپو آدلان‌دیرا بیله جگیمیز اراضی. طبیعی کی، بو جوغرافیا هم ده قلوبال گوج موباریزه‌سی‌نین مرکزی‌دیر، بؤیوک گوج‌لرین بولگه سل گوجلر و غیری-دؤولت آکتورلاری ایله وکالت محاربه‌لری آپاردیغی جوغرافیا‌دیر. خصوصاً ده 11 سپتامبر هوجوملاریندان سونرا امریکانین افغانیستان و عراقی ایشغا‌لی ایله بولگه‌نین دینامیکاسی تامامیله آلت-اوست اولدو. عرب باهاری‌نین تأثیری هله ده حیس اولونور، داعش، پ.کا.کا کیمی ترور تشکیلات‌لاری‌نین اورتایا چیخدیغی و دستکلندیگی غیری-ثابت‌لیک حوزه سیندن بحث ائدیریک. تورکیه موختلیف پروبلئم‌لرله موباریزه آپارارکن، ایندی قارشی‌سیندا روسیا-اوکراینا محاربه‌سی‌نین یاراتدیغی ژئوسیاسی تأثیرلرله اوزلشمک مجبوریتینده‌دیر.
بلی، 2023-جو ایل اوچون اساس معین ائدیجی مسئله شوبهه‌سیز کی، روسیا-اوکراینا محاربه‌سی اولا‌جاق. ائله گؤرونور بو محاربه اوزون مدت داوام ائده‌جک و اونون تأثیری چوخ بؤیوک اولا‌جاق. قلوبال انرژی تجهیزاتیندا روسیایا تطبیق ائدیلن تحریم لره اساس‌لانان سیکینتی لار داوام ائتسه ده، قیدا و بعضی دیگر مال‌لاردا دا اوخشار منظره موشاهیده اولونور. قیش آیلاری‌نین کئچمه‌سی ایله محاربه‌نین کسکین‌لشمه‌سینی ده گؤزلمک اولار و طبیعی کی، بو، قافقازدان اورتا آسیا و اورتا دوغویا قدر بیر چوخ ساحه‌لره و گوج بالانس‌لارینا تأثیر ائده‌جک. صحبت تورکیه اوچون بؤیوک ایمکان‌لار و تهلوکه‌لر احتیوا ائدن بیر پروسه‌دن گئدیر. نتیجه‌ده 2023-جو ایلده 3-جو یول کیمی ایفاده ائدیلن موضعینی قورویوب ساخلایا‌جاق، لاکین خصوصیله باتی لی همکارلاریندان داها چوخ تحریم لره معروض قالاجاغی دا آیدین‌دیر. بونونلا بئله، تورکیه اوکراینا و روسیا آراسیندا بالانسلاشدیریلمیش موضعینی قورویوب ساخلاماقلا، خصوصیله قلوبال انرژی و ارزاق تأمیناتی باخیمیندان اؤزونو اساس موضعده ساخلاماغا داوام ائده‌جک.
یئنه ده روسیانین یاخین جوغرافیا‌لاریندا گوج بوش‌لوغونا سبب اولاجاغی مهم آددیم‌لار آتماسی مومکون اولا‌جاق. قاراباغ مسئله‌سی، زنگزور دهلیزی، تورکمن گازی‌نین خزر یولو ایله تورکیه-یه چاتدیریلماسی، سوریه-ده پ.کا.کا/ی.پ.گ-یه قارشی آتیلا‌جاق احتیمال اولونان آددیم‌لار بعضی مومکون مسئله‌لر کیمی قارشیمیزدا دایانیر.
طبیعی کی، تورکیه اوچون روسیا-اوکراینا محاربه‌سیندن باشقا سوریه و عراق-ا اساس‌لانان مسئله‌لر ده وار. بو ایکی اؤلکه‌نین اراضی بوتؤو‌لوگو تورکیه اوچون چوخ واجیب‌دیر. تورکیه، روسیا و اسد رژیمی آراسیندا اوچ طرف‌لی فورماتدا دانیشیق‌لارا باشلاماق مومکون اولا بیلر، اما گؤرونن اودور کی، رژیم هله ده تورکیه-نین طلب‌لرینی یئرینه یئتیرمک ایستمیر. اونا گؤره ده چوخ مومکون‌دور کی، تورکیه بیرطرف‌لی حربی عملیات‌لاری داوام ائتدیرمه‌لی اولا‌جاق. عراق-دا 2023-جو ایل ده چوخ غیری-معین‌دیر، ایران-ین آرتان تأثیری و یوکسلن عراق میللتچی‌لیگی موناقیشه پتانسیلینه مالیک‌دیر. یئنه پ.کا.کا/ی.پ.گ هر ایکی اؤلکه‌ده‌کی غیری-ثابت‌لیک‌دن ایستیفاده ائتمه‌یه چالیشیر. بو چرچیوه ده ترورلا موباریزه 2023-جو ایل عرضینده ان مهم گوندم ماده‌لریندن بیری اولا‌جاق.
تورکیه اوچون 2023-جو ایل اورتا دوغودا 2022-جی ایلده باشلایان نورماللاشما پروسه‌سی‌نین داها دا گوجله‌نه‌جگی بیر ایل اولا‌جاق. بیرلشمیش عرب امیرلیک لری، ایسراییل و سعودی عربیستانی ایله باشلایان و داوام ائدن پروسه میصرله ده داوام ائده‌جک. اورتا دوغونون بوتون مووافیق گوجلری اودوزماق سارمالیندان چیخماق آرزوسوندا‌دیر، بو شرط‌لرده تورکیه اوچون بؤیوک ایمکان‌لار اورتایا چیخیر.
ایلگیلی‌لی خبرلر
تۆرک جمهوریتلرینین گوند‌مینده‌کی گلیشمه‌لر
حاضردا دونیانین ۱۵ اؤلکه‌سینده ۲۹ آذربایجان ائوی خیدمت ائتمکده‌دیر
